Στον τοίχο της Καισαριανής την 1η Μάη1944: Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΜΠΑΖΗΣ, ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΠΑΛΕΨΕ ΚΑΙ ΠΕΘΑΝΕ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΤΕΡΙΑ!

Την  Παγκόσμια μέρα  των κοινών αγώνων της Εργατικής Τάξης σ’ όλες τις χώρες του κόσμου, που σημείο αναφοράς της έχει την αιματοβαμμένη απεργία των εργατών της 1ης Μαΐου του 1886 στο Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών, διάλεξαν οι Γερμανοί να απαντήσουν στην επίθεση του ΕΛΑΣ, θέλοντας να στείλουν το δικό τους μήνυμα στην Εργατική Τάξη της Ελλάδας. 

Ήταν «μέρα μουντή πνιγμένη στην ομίχλη. Λένε όσοι τη ζήσανε, πως το πρωινό εκείνο πνιγόσουν. Δεν ανάσαινες. Ήταν Δευτέρα. Ήταν Πρωτομαγιά του 1944. Και το ημερολόγιο έλεγε πως ο ήλιος θα ‘βγαινε στις 5.33΄… Από την Κυριακή κιόλας το ρολόι της ζωής, για 200 παλικάρια είχε αρχίσει την αντίστροφη μέτρηση…»1

Από το Γερμανικό στρατόπεδο του Χαϊδαρίου ξεκινούν δέκα φορτηγά  μεταφέροντας τους 200 κομμουνιστές στην Καισαριανή. Οι Γερμανοί προχωρούν  σε αντίποινα, με  την εκτέλεση στο Σκοπευτήριο της, των εξόριστων  της Ακροναυπλίας, της Ανάφης και της Φολεγάνδρου, που τους είχε παραδώσει η βασιλο-Μεταξική δικτατορία της 4ης Αυγούστου και βρίσκονταν στη  φυλακή από το 1936. 

Ο κόσμος στην Καισαριανή έχει ξεσηκωθεί, για να δει πώς θα αντιμετώπιζε την κατάσταση. Ήταν γνωστό από την προηγούμενη μέρα ότι θα γίνονταν εκτελέσεις.  

Στάθηκε αδύνατο να τους απελευθερώσουν οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ που κινήθηκαν προς την Καισαριανή. Αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν μπροστά στις υπέρτερες δυνάμεις του γερμανικού στρατού. Εκείνο το πρωί της Πρωτομαγιάς του 1944 ο κόσμος άρχισε να φτάνει στο Σκοπευτήριο, είχε μάθει τι συνέβαινε από τα σημειώματα που είχαν πετάξει οι μελλοθάνατοι, που έφταναν με τραγούδια του αγώνα και ζητωκραυγές: «Ας μάθει όλη η Ελλάδα πως ούτε στιγμή δεν χάσαμε την πίστη στην τελική νίκη της Σοβιετικής Ένωσης. Καμιά δύναμη δεν θα μπορέσει να τσακίσει το ΚΚΕ. Το ΚΚΕ θα νικήσει…»1α. 

Εκεί τους χώρισαν και τους εκτέλεσαν κατά εικοσάδες. Ο Σουκατζίδης, κατ’ εντολήν των Γερμανών είχε την υποχρέωση να ρωτά τους υπό εκτέλεση συντρόφους του αν έχουν κάτι να πουν. Η ιαχή που κυριάρχησε πριν πάρουν τον λόγο τα πολυβόλα ήταν: «Ζήτω η Ελλάδα. Ζήτω η λευτεριά!»2 

Το ΕΑΜ απαντά στη Γερμανική ανακοίνωση, σε κάλεσμά του προς το λαό:

  «(…) Η φρικώδης και πρωτάκουστη τρομοκρατία που εξασκεί στην Ελλάδα ο καταχτητής με τη βοήθεια γερμανοράλληδων δεν είναι στην ουσία αντίποινα για τη δράση του ΕΛΑΣ εδώ και στην ύπαιθρο. Αυτό είναι απλή δικαιολογία. Γίνεται για να τρομοκρατηθεί ο λαός, να σταματήσει την αντίστασή του και να πραγματοποιήσουν ανενόχλητοι οι κατακτητές την επιστράτευση και τη ληστεία του τόπου μας.

    ΑΘΗΝΑΙΟΙ ΠΑΤΡΙΩΤΕΣ,

Η στιγμή είναι κρίσιμη. Αν σκύψουμε το κεφάλι είμαστε χαμένοι. Τα θύματα του αγώνα είναι πολύ λιγότερα από τα θύματα της επιστράτευσης, από τα θύματα της πείνας. Οι κρεμασμένοι και τουφεκισμένοι ήρωες, τα καμένα μας χωριά φωνάζουν. Μην αφήστε τη θυσία μας να πάει χαμένη! Μην υποταχθείτε! Αγωνιστείτε για να μη γίνει η επιστράτευση. Αγωνιστείτε για τη ζωή σας. Εκδικηθείτε. Αγωνιστείτε για να σταματήσουν οι σφαγές».3

Στην  αιμάτινη προσφορά του Λαού μας για να καρπίσουν τα δίκια του συμμετείχε και το νησί μας, ανάμεσα στα 200 διαλεχτά παλληκάρια της Εργατικής τάξης ήταν και ο κομμουνιστής – μαραγκός Γιάννης Γ. Αμπαζής.

Γιάννης Γ. Αμπαζής, Φολέγανδρος 1938-1943 (Αρχείο Γιάννη Η. Αμπαζή)

Γεννήθηκε στα 1911 στον Κοφινά της Χίου και από παλλικαρόπουλο ενστερνίστηκε τις μαρξιστικές – λενινιστικές  ιδέες, πρωτοστατώντας στους αγώνες συλλογικής έκφρασης και δράσης της εργατικής τάξης της Χίου, που δούλευε στα Ταμπάκικα, στα μακαρονοποιεία, τα γιαπιά και τα καΐκια. Γεύεται τη βία της ντόπιας αστικής τάξης με τη σύλληψη  και φυλάκισή του μαζί μ’ άλλους νεολαίους, τον Γιάννη Πίττα, τον Γιώργη Τσουκαλά και τον Παντελή Πανέρη. 4. Η Δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936  τον συλλαμβάνει  και τον στέλνει στη Φολέγανδρο, το 1938, και από τότε μέσα από τα γράμματά του, που έστελνε στην οικογένειά του αντικατοπτρίζεται η πίστη στα ιδανικά  της εργατιάς, οι δύσκολες συνθήκες διαβίωσης  και η φυματίωση  που τσάκιζε τις ζωές των εξόριστων στα νησιά. 

Μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τη ναζιστική Γερμανία διαφεύγει από τη Φολέγανδρο μαζί με άλλους συντρόφους του το Μάη του 1941 και έρχεται στη Χίο, όπου τον Αύγουστο μαζί μ’ άλλους  στήνουν την «Αντιφασιστική Οργάνωση Χίου», που αποτέλεσε το πρόπλασμα του ΕΑΜ, για να συσπειρώσουν το λαό ενάντια στη Γερμανική κατοχή. 

Τα όργανα της Χωροφυλακής της  Μεταξικής δικτατορίας, που τάχθηκαν στο πλευρό της Γερμανικής Κατοχής, τον συνέλαβαν και τον παρέδωσαν μαζί με το σύντροφό του Νικόλα Μπουρέκα  στους Γερμανούς και τους έστειλαν – ξανά-  στη Φολέγανδρο, στα τέλη του Αυγούστου του 1941 και ο μεν Ν. Μπουρέκας, στις αρχές της άνοιξης του 1942, μαζί με το Χιώτη (προσφυγόπουλο απ’ τη Μάκρη της Σμύρνης) Φοιτητή της Ιατρικής  Πασχάλη Πασχαλίδη, λόγω της φυματίωσης στάλθηκαν  στο σανατόριο της Πέτρας στην Πιερία. Στο στρατόπεδο Παύλου Μελά πέθανε ο Νίκος Μπουρέκας κατά το διάστημα 29-7-1942 μέχρι της 22-3-1942.5. 

Και ο Πασχαλίδης Πασχάλης, στέλεχος της ΟΚΝΕ της Ιατρικής Αθηνών, εκτελέστηκε την 1η Μάρτη 1943 στο στρατόπεδο Παύλου Μελά. 6.

Ο δε Γιάννης  Αμπαζής  μεταφέρεται στην Τζιά και μετά την πτώση της Ιταλίας, μαζί μ’ άλλους εξόριστους  πηγαίνουν στη Σύρα,  για  να λάβουν το Αποφυλακιστήριο τους, ως πολιτικοί κρατούμενοι  των Ιταλών, όμως οι Γερμανοί τους συλλαμβάνουν και κάποιους εκτελούν στο Λαζαρέτο της Σύρας και τους υπόλοιπους (ανάμεσά τους  ο Γιάννης Γ. Αμπαζής) τους μεταφέρουν στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου.  

Οι σύντροφοί τους στα συνδικάτα της  Χίου τιμώντας την Πρωτομαγιά του 1946 στου Πασά τη Βρύση προτείνουν  σαν επίτιμο προεδρείο  τους νεκρούς ήρωες αγωνιστές Αργυράκη, Ραπίτη, Μαρουκάκη, Γιαννουλάκη, Αμπαζή και Μπουρέκα, που η Χίος πρόσφερε σαν θυσία στον αγώνα, για την απελευθέρωση  των εργαζομένων της Ελλάδας και όλου του κόσμου. 7.

Και η Εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» Όργανο Περιφερειακής Επιτροπής Χίου (ΚΚΕ), σε πρωτοσέλιδο άρθρο της γράφει:

      ΑΠ’ ΤΙΣ ΑΙΜΑΤΙΝΕΣ ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ

                    ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΜΠΑΖΗΣ

          ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΠΑΛΕΨΕ ΚΑΙ ΠΕΘΑΝΕ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΥΤΕΡΙΑ

   «Πρωτομαγιά του 1944. Οι καμπάνες της Καισαριανής κτυπάνε πένθιμα, λες κι είναι Μεγάλη Παρασκευή. Το πένθος και ο θρήνος έχουν σκεπάσει με μαύρο πέπλο τους την αδούλωτη πολιτεία. Διακόσια απ’ τα καλύτερα και ηρωικότερα παιδιά του Ελληνικού λαού, που η Μεταξική δικτατορία  κρατούσε στα Φασιστικά  της στρατόπεδα  και παρέδωσε στους Γερμανο-ιταλούς φασίστες οδηγούνται στο θυσιαστήριο της Λευτεριάς. Τα Γερμανικά πολυβόλα σε λίγο έγραψαν μια απ’ τις πιο σκοτεινές σελίδες  του διεθνούς φασισμού.(…)  Είχε και το νησί μας τη συμμετοχή του στο ολοκαύτωμα αυτό της Λευτεριάς. Μέσα στα παλληκάρια, που σκοτώθηκαν τραγουδώντας για την Ελλάδα  και τη Λευτεριά  ήταν και ο σ. Γιάννης Αμπαζής. 

Επιστολάριο Γιάννη Γ. Αμπαζή, νήσος Τζια 7/8/1943

Εργάτης, οικοδόμος από πολύ μικρός ακόμα  παλικάρι 18 χρονών έταξε σκοπό της ζωής του  τον αγώνα για την απελευθέρωση  της τάξης του(…) από τα νύχια της κεφαλαιοκρατικής εκμετάλλευσης και σκλαβιάς. Συνετός, έξυπνος, δραστήριος και γενναίος, διακρίθηκε από τα πρώτα του βήματα, για την επαναστατική έξαρση και την οργανωτική του ικανότητα. Με την αλύγιστη επιμονή (…) λύγισε όλα τα εμπόδια που του πρόβαλε η κοινωνία, για να μπορέσει να γίνει καθοδηγητής (…)κατόρθωσε μόνος του να μάθει να διαβάζει και να γράφει (…) και να γίνει κάτοχος της (…) επιστημονικής φιλοσοφικής θεωρίας, του ιστορικού υλισμού. Γι’ αυτές  του τις ικανότητες έγινε ο στόχος της λυσσασμένης επίθεσης των οργάνων της κεφαλαιοκρατικής εξουσίας. Φυλακίσεις, ξυλοδαρμοί, εξορίες,  εποίκιλαν συχνά την ανήσυχη σταδιοδρομία του. (…) Κλείστηκε στο Χαϊδάρι κι από κει οδηγήθηκε  την πρώτη του Μάη  του 1944 στο σκοπευτήριο της Καισαριανής, όπου τουφεκίστηκε μαζί με τους 200 αντιφασίστες σε ηλικία 32 χρονών. Η θυσία του δεν έμεινε άκαρπη…» 8. 

Ο αγώνας, η θυσία τους καρποφόρησε, έγινε σύμβολο για την εργατική τάξη, ξεχώρισε ανάμεσα σε πολλές χιλιάδες ηρωικές πράξεις, που έγραψαν τις λαμπρές σελίδες απαράμιλλου ηρωισμού, προσφοράς και θυσίας του έπους της λαϊκής απελευθερωτικής πάλης 1940 – 1949. Του αγώνα του λαού μας, με μπροστάρη το ΚΚΕ, με το ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ, το ΔΣΕ, που μας δίδαξε πως όταν ο λαός το αποφασίσει μπορεί να νικήσει τον ταξικό αντίπαλο, όσο ισχυρός κι αν αυτός φαίνεται.

Σήμερα, σε συνθήκες ενός ακόμα ιμπεριαλιστικού πολέμου στην Ουκρανία, που ματώνει τους λαούς για τα επιχειρηματικά κέρδη και τη γεωπολιτική ισχύ, απαιτείται η εργατική τάξη και τ’ άλλα λαϊκά στρώματα να υψώσουν ακόμα πιο δυνατά τη φωνή τους, απαιτώντας άμεσα την απεμπλοκή της χώρας μας από τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, του οποίου οι αρνητικές συνέπειες είναι μεγάλες, τόσο για τον Ουκρανικό λαό, όσο και για όλους τους λαούς της ευρύτερης περιοχής. Η κυβέρνηση της ΝΔ και οι προηγούμενες κυβερνήσεις ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ έχουν μετατρέψει τη χώρα σε ΝΑΤΟικό ορμητήριο για τις διεκδικήσεις της αστικής τάξης στη μοιρασιά της λείας, των αγορών και της ενέργειας.

                                                                        Γιώργης Η. Αμπαζής 

                                                                           Δάσκαλος

                                                                         Χίος 29 Απρίλη 2022

1.1α Νίκος Καραντηνός, «Ο λαός της Καισαριανής ξαναθυμάται τους 200», «Ριζοσπάστης», 27 του Απρίλη 1980

2.«Στ’ Αρματα- Στ’ Αρματα- Χρονικό της Εθνικής Αντίστασης», Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις 1967, σελ. 315- 317.

3.Θέμος Κορνάρος, «Το στρατόπεδο του Χαϊδαρίου», χαρισμένο στη μνήμη του εθνικού ήρωα Ναπολέοντα Σουκατζίδη. Νεοελληνικές Εκδόσεις, Αθήνα, 1963

4.Εφημερίδα «Η ΜΙΧΑΛΟΥ»  του Φ. Αγγουλέ, α. φ. 10,15-1-1933,σελ.4.

5-6.Σπύρος Κουζινόπουλος, «Σελίδες Κατοχής»  έκδ. ΙΑΝΟΣ, 2018. Φωτογραφικό παράρτημα σελ.247.

7.Εφημερίδα «ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ», Όργανο του Πολιτικού Συνασπισμού των Κομμάτων  του ΕΑΜ Χίου,  α. φ. 224, 3 -5-1946,σελ.1.  

8.Εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» α. φ. 142, 1-5-1946, σελ.1-2