“Συνελήφθη ο περιβόητος παπά Ξενάκης. Είναι βαρέως τραυματισμένος” – Ένας κομμουνιστής παπάς αντάρτης στη Χίο

«Τμήμα Χωροφυλακής με επικεφαλής τον θρυλικόν μοίραρχον Παντελιδην και τον Νομαρχην Χίου κ. Σβώκων εκύκλωσε σήμερον την πρωΐαν το κτήμα Λεμάνη όπου κατά τάς υπάρχουσας πληροφορίας εκρύπτετο ο συμμορίτης ιερεύς Ξενάκης.

Μετά τρίωρον συμπλοκην καθ’ ην ο ανάξιος ιερεύς έρριπτε χειροβομβίδας εναντίον της δυνάμεως χωροφυλακής…» (Πρόοδος αφ’.5194,σελ.2,20/3/48)

Έτσι τιτλοφορείται το άρθρο της Προόδου, για τη σύλληψη του αείμνηστου ιερέα από τα Αυγώνυμα της Χίου, μετά τη μάχη στα Λολοδεντρα Γρου, ανάμεσα στον αντάρτη παπά του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) και τις δυνάμεις του Στρατού, της χωροφυλακής και των ΜΑΔ (Μονάδες Αποσπασμάτων Δίωξης) Υπαίθρου.

Ξημέρωνε Σάββατο, 20 Μάρτη του 1948!

Οι περιβολάρηδες του Κάμπου και οι αγρότες των χωριών των Καμποχώρων, που κατέβαζαν, με τα κάρα εσπεριδοειδή και τα ζαρζαβατικά στο παζάρι του νησιού συνάντησαν μια ασυνήθιστη κίνηση στην περιοχή.

Στο νου τους ήρθε η προηγηθείσα μάχη του Κάμπου, την Πέμπτη, 18/3/48, στο κτήμα Λυκιαρδοπούλου με τους 4 νεκρούς, τους 2 δολοφονημένους αντάρτες και τους συλληφθέντες αντάρτες, όμως δεν κατανοούσαν μιας τέτοιας έκτασης επιχείρηση.

Οι στρατιώτες είχαν ακροβολιστεί στις παρυφές του λόφου Κορακάρη και είχαν κλείσει όλους τους αγροτικούς δρόμους της περιοχής.

Ο ήλιος άρχισε να ξεπροβάλλει απ’ τον Τσεσμέ, οι μαθητές του Γυμνασίου κατέβαιναν με τα πόδια στην πόλη. Τα μπλόκα της αστυνομίας, τους απαγόρευσαν την κάθοδο στο σχολείο, «γιατί υπήρχαν επικίνδυνα κακοποιά στοιχεία».

Ο κομμουνιστής παπάς Νικόλαος Ξενάκης ιερουργούσε στον Άγιο Νικόλαο Γρου, αφ’ ότου γύρισε απ’ την προσφυγιά στις πηγές του Μωυσέως (2 Φλεβάρη 1946).

Ο γέροντάς του Ιωακείμ Στρουμπής, τον όρισε εκεί να εκτελεί τα ιερατικά καθήκοντά του κοντά στους ανθρώπους του μόχθου.

Όμως η άρχουσα τάξη του νησιού δεν ήθελε τη «δημοκρατική ομαλότητα»!

Η ΕΟΧ (Εθνική Οργάνωση Χίου), παρακρατική οργάνωση, που συστάθηκε το Δεκέμβρη του 1944 ήθελε να επιβάλει την τάξη πραγμάτων, που ικανοποιούσαν τα συμφέροντα της. Το σχέδιο της προέβλεπε την τοποθέτηση σε νευραλγικές θέσεις ανθρώπους, της επιρροή της άρχουσας τάξης, όπως του Νομάρχη, το δημοσιογράφο της εφημερίδας Αίμα του Καΐρου, Αντώνιο Σβώκο, του Μητροπολίτη, τον Αρχιερέα των Ενόπλων Δυνάμεων Μέσης Ανατολής, Παντελεήμονα Φωστίνης και στη Χωροφυλακή τους Πλατάκη, Παντελίδη και Ζορμπά (στελέχη που πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους επί Μεταξικής δικτατορίας και Κουίσλινγκ).

Στο νησί μετά από μήνες εγκλεισμού στα μεσαιωνικά κάτεργα των Άγγλων ιμπεριαλιστών και της αστικής κυβέρνησης Τσουδερού -Βασιλέα γύριζαν οι αντιφασίστες αγωνιστές, που πολέμησαν στις μάχες του Ελ Αλαμέιν, στις ναυμαχίες στους ωκεανούς και τη Μεσόγειο, τις αερομαχίες, με τις δυνάμεις του άξονα. Οι 2.500 νέοι άνθρωποι με όνειρα, ιδανικά και αξίες επέστρεφαν να χτίσουν ένα νέο κόσμο!

Οι εμπειρίες τους στο συρματόπλεγμα του Ντεκαμερε, της Ασμαρας, του Τμιμι κλπ. τους είχαν ατσαλώσει τη ζωή! Οι αστοί προύχοντες όμως άλλα είχαν δρομολογήσει στον τόπο…..

Η Ιερά σύνοδος της εκκλησίας της Ελλάδος προχωρά στην καθαίρεση του αείμνηστου ΕΑΜιτη Ιεράρχη Ιωακείμ Στρουμπή (πρωτοπόρος ΑΦ312, Πέμπτη 26/9/1946, σελ. 2) και ανοίγει το δρόμο στην τοποθέτηση του Παντελεήμονα Φωστίνης, που αρχίζει το «θεάρεστο» έργο του στο νησί (Πρωτοπόρος α.φ 339, Τρίτη 12/11/1946, σελ 1) για να προλάβει το κακό, όπως έλεγε.

Αρθρογραφεί στον τοπικό τύπο, γυρίζει στα χωριά και πολιτικολογεί (βλ. Νένητα, Καλλιμασιά, Καρδάμυλα κλπ. – Πρωτοπόρος α.φ. 351, 354, 5/12//1946, σελ 1, 10/12/1946, σελ 2). Στήνει δίκτυο ρουφιάνων στο νησί (βλ. τις σελίδες 297,316,361,419,511, στο βιβλίο του «Αγώνες για την Πατρίδα στην Ξενητειά». Β’ έκδοσις, ΑΘΩΣ  Πειραιάς 1988), γιατί ήξερε ότι «στο νησί αυτό ο κομμουνισμός ήταν ακμαίος. Χιλιάδες είχαν γυρίσει από τα Σύρματα της Μ. Ανατολής. Άρχισα τη δουλειά μου»

Στη δε προσφώνηση στις αρχές του νησιού, δε χάνει την ευκαιρία να τονίσει τον σκοπό του ερχομού του, «για να φέρει στην ευθεία οδό τους παραπλανηθέντας και να ξεριζώσει τον αριστερισμό και τον κομμουνισμό, την επάρατο αυτή αρρώστια!».

Δίνει εντολές να συλλαμβάνεται, με κάθε αφορμή ο παπά Ξενάκης όταν ήρθε ο Μητροπολίτης Ακαρνανίας για να τον ανακρίνει ως εκπρόσωπος της Ι.Σ. γιατί κατηγορούνταν «επί Τυρεία» (βλ. Παντελεήμονα Φωστίνης) τον συνέλαβαν έξω από το ξενοδοχείο Πελιναίο, όπου διέμενε ο αρχιερέας (Εμπρός. αφ’. 199. Δευτέρα 23/6/1947, σελ. 2), ακόμα ο Νομάρχης κ. Σβώκος συλλαμβάνει τον παπά και την οικογένειά του στο Χριστό στο Βαρβάσι και τον οδηγεί στην Ασφάλεια, όπου τους γύρεψαν τις ταυτότητες. (Εμπρός αφ’.211 Δευτέρα 15 Σεπτεμβρίου 1947, σελ 2)

Ο παπά Ξενάκης ήταν ήδη καταζητούμενος… Η επιτροπή Ασφαλείας του νομού αποφασίζει να τον στείλει εξορία στον Αϊ Στράτη. Ο ιερέας διαφεύγει στην Κυδιαντα και εντάσσεται στην ανταρτοομάδα του καπετάνιου του ΔΣΕ Μιχάλη Βορρηα, με χώρο ευθύνης τη Β.Χίο. Μετά τη μάχη στου Λυκιαρδόπουλου κρύβεται στη γιάφκα του κτήματος Λορέντζου Κουκούλη και το βράδυ της 19 προς 20 Μάρτη του 48 ταμπουρώνεται σ’ ένα σπίτι στα ριζά του λόφου Κορακάρη, το Λεμάνικο.

Η μάχη είναι όμως άνιση! Ο ανταρτοπαπάς του ΔΣΕ ήταν όμως οπλισμένος με ιδανικά και πίστη στο νέο κόσμο για τον οποίο πάλευαν.

Με αξίες, που είχε αποκτήσει στο καμίνι της ταξικής βιοπάλης, απ’το 1931, όταν διώχθηκε απ’το Σύλλογο Διδασκόντων του Γυμνασίου Χίου, γιατί η οικογένεια του παπά Γιώργη Ξενάκη, δεν είχε να πληρώσει τα εκπαιδευτικά τέλη, 256δρχ.!!

Ο αντάρτης παπάς γύριζε από δωμάτιο σε δωμάτιο δημιουργώντας την εντύπωση στους χωροφύλακες ότι είναι πολλοί αντάρτες και έριχνε άλλοτε χειροβομβίδες και άλλοτε πυροβολούσε! Όμως τα πυρομαχικά τελειώνουν και κατά τη διαφυγή του, χτυπήθηκε στα πόδια και συνελήφθη!

Οι Χωροφύλακες τον σέρνουν στις πέτρες, σφαδάζει στους πόνους, τον φορτώνουν στο κάρο και τον περνούν απ’το γεφύρι του Βαρβασιου (αναμνήσεις Γιασεμή Καρτοκεφαλου, πρόσφυγας του Βαρβασίου) για να τον περάσουν μπροστά από το σπίτι του και να τσακίσουν την οικογένεια στον Άγρελα (Καλαμπόκα 43) και συνεχίζουν προς την πόλη, για να τον διαπομπεύσουν στο λαό και τον οδηγούν στο νοσοκομείο του νησιού (αναμνήσεις Μήτσου Κ. Πλουμή, οικοδόμου).

Έμεινε δύο μήνες στο νοσοκομείο, για να γιατρευτούν τα βαριά χτυπημένα πόδια του, φρουρούμενος! Το Σάββατο 26 Μάη του ‘48 μετήχθησαν με το πλοίο «α/π. Θεσ/νίκη», μετά του συγκρατούμενου συντρόφου του Γ. Τσουκαλά, φρουρούμενοι, στην κουπαστή του πλοίου, για να δικαστούν στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών (Πρωία αφ’.3, 1 Ιουνη ’48, σελ 2).

Γιώργης Η. Αμπαζής, Δάσκαλος,
Μάρτιος 2020