«Το χαμόγελό σου λάμπει…Αλλά πάνω από τρεις εκατοντάδες ναζιστικά σκυλιά έπεσαν από το όπλο σου…»

Λουντμίλα Μιχαήλοβνα Παβλιτσένκο. Η δράση της υπήρξε αξεπέραστη. Το όνομά της έγινε θρύλος και πέρασε στην αιωνιότητα. Η κόρη του σοβιετικού κλειδαρά που έγινε ο φόβος και τρόμος των ναζί· το στέλεχος του Κόκκινου Στρατού που αναδείχτηκε στην πιο πετυχημένη σνάιπερ (ελεύθερη σκοπευτή) στην Ιστορία. Υπερασπιζόμενη τη σοσιαλιστική πατρίδα και την αξιοπρέπεια όλου του κόσμου απέναντι στη λαίλαπα του χιτλερικού φασισμού, η Λουντμίλα Παβλιτσένκο εξόντωσε 309 στρατιώτες και αξιωματικούς του χιτλερικού στρατού.

Τα κατορθώματά της Λουντμίλα πέρασαν τα σύνορα της αχανούς Σοβιετικής Ένωσης, η ίδια ταξίδεψε στον Καναδά και στις ΗΠΑ όπου τιμήθηκε σε ανώτατο επίπεδο και ενέπνευσε τον σπουδαίο Γούντι Γκάθρι να γράψει γι’ αυτή το θρυλικό τραγούδι «Μις Παβλιτσένκο». Η Λουντμίλα Παβλιτσένκο έφυγε από τη ζωή, σαν σήμερα, στις 27 του Οκτώβρη 1974, στα 58 της χρόνια. Στη μνήμη της το αφιέρωμα που ακολουθεί. Πρόκειται για κείμενο του Γρηγόρη Τραγγανίδα που δημοσιεύτηκε στο Ριζοσπάστη (6/6/2010) και προσθήκη φωτογραφιών και βίντεο από την Κατιούσα.

Ένα τραγούδι, δύο θρύλοι

Το 1946, ένα χρόνο μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ηχογραφείται στις ΗΠΑ ένα τραγούδι με τον «παράξενο» τίτλο «Μις Παβλιτσένκο». Είχε γραφτεί και τραγουδηθεί από το δημιουργό του μερικά χρόνια πριν, το 1942. «Ενώνοντας» για πάντα δύο θρύλους: Τον συνθέτη του, Γούντι Γκάθρι – τον σπουδαίο Αμερικανό κομμουνιστή τραγουδοποιό και συγγραφέα, «φωνή» της εργατικής τάξης των ΗΠΑ, εκ των θεμελιωτών της «φολκ» και της «κάντρι» μουσικής και «δάσκαλο» μιας ολόκληρης γενιάς μουσικών που «σφράγισαν» με το έργο τους τη ροκ και τα μπλουζ – και την Λιουντμίλα Παβλιτσένκο, τη σπουδαιότερη γυναίκα «σνάιπερ» (σ.σ. ελεύθερος σκοπευτής) του Κόκκινου Στρατού.

«Το χαμόγελό σου λάμπει σαν πρωινός ήλιος/ Αλλά πάνω από τρεις εκατοντάδες ναζιστικά σκυλιά έπεσαν από το όπλο σου…» – Λουντμίλα Μιχαήλοβνα Παβλιτσένκο

Με αφορμή τη συμπλήρωση 65 χρόνων από την Αντιφασιστική Νίκη, αλλά, περισσότερο, λόγω της κλιμακούμενης αντικομμουνιστικής, αντισοβιετικής προπαγανδιστικής υστερίας, αξίζει να αναδείξουμε την ιστορία αυτού του τραγουδιού. Και μαζί της, ένα από τα λιγότερο γνωστά, αλλά με διαχρονική σημασία «μικρά» κεφάλαια του πολέμου.

Οι… «309»

Ιούνης του 1941. Η ναζιστική πολεμική μηχανή ξεκινά την επίθεσή της στην ΕΣΣΔ. Στον βασικό της στόχο. Στον κύριο λόγο της ύπαρξής της. Είναι η αρχή της τιτάνιας υπεράσπισης της σοσιαλιστικής πατρίδας που σε λίγο θα αναπτέρωνε το ηθικό των λαών και λίγα χρόνια μετά θα τους απελευθέρωνε, τσακίζοντας το φασισμό μέσα στη «φωλιά» του.

Στο μέτωπο του Βόρειου Καύκασου, στο 54ο Τάγμα Σκοπευτών της 25ης Μεραρχίας Σκοπευτών «Τσαπάγιεφ» του Κόκκινου Στρατού, αποτελούμενο από άντρες και γυναίκες ειδικά εκπαιδευμένους σνάιπερ, μάχεται μια 25χρονη κοπέλα που ο πόλεμος την «πέτυχε» στη διπλωματική της πρακτική στο ιστορικό τμήμα του Πανεπιστημίου του Κιέβου. Η Λιουντμίλα Μιχαήλοβνα Παβλιτσένκο δεν το σκέφτηκε δεύτερη φορά. Πηγαίνει εθελοντικά στο μέτωπο. Χωρίς φυσικά να γνωρίζει το πώς θα εξελίσσονταν οι φοιτητικές επιδόσεις της στην αθλητική σκοποβολή…

Το Τάγμα δίνει λυσσαλέες μάχες στη Μολδαβία, το νότο της Ουκρανίας, υπερασπίζεται την Οδησσό και τη Σεβαστούπολη. Εκεί, οι σνάιπερ του 54ου Τάγματος δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους επί 250 μέρες και νύχτες μαχών. Εκεί, η Λιουντμίλα θα αρχίζει να σπάει συνεχόμενα «ρεκόρ»: Μέχρι και τον Ιούλη του 1942, με το ειδικά για ελεύθερους σκοπευτές τυφέκιό της, εξολόθρευσε 309 χιτλερικούς, μεταξύ των οποίων 36 σνάιπερ του εχθρού!

Η δράση της στο μέτωπο διακόπτεται λόγω τραυματισμού. Το όνομά της όμως είναι ήδη θρυλικό μεταξύ των συμμαχητών της. Και όχι μόνο. Η φήμη της περνά τον Ατλαντικό και βρίσκει γόνιμο έδαφος σε μια Αμερική που εκείνη την εποχή, και για λόγους που δεν είναι του παρόντος, η πάλη του Κόκκινου Στρατού αποτελεί αντικείμενο θαυμασμού. Η Λιουντμίλα, παρασημοφορημένη, αναλαμβάνει την εκπαίδευση νέων σνάιπερ, αποκαλύπτοντας και το ταλέντο της σε αυτόν τον τομέα.

Το καλοκαίρι του 1942 ακολουθεί την επίσημη σοβιετική αποστολή στις ΗΠΑ και τον Καναδά. Ο αμερικανικός λαός τους επιφυλάσσει υποδοχή ηρώων. Στο Τορόντο, χιλιάδες Καναδοί την υποδέχονται. Η Λιουντμίλα μιλά σε πανεπιστήμια και διάφορους οργανισμούς και συναντιέται με τον πρόεδρο Ρούσβελτ. Σε ειδική τελετή τής δίνεται ως δώρο ένα πιστόλι «κολτ», ενώ στον Καναδά τής χαρίζουν μια καραμπίνα «Ουίντσέστερ».

Γούντι Γκάθρι: “Μις Παβλιτσένκο, η δόξα της είναι γνωστή…”

Το 1942, ο Γούντι Γκάθρι είναι ήδη κι αυτός θρύλος στην εργατική τάξη των ΗΠΑ. Μέλος του ΚΚ ΗΠΑ από το 1936 – «το καλύτερο πράγμα που έκανα το 1936 ήταν η ένταξή μου στο Κομμουνιστικό Κόμμα», έλεγε – ο μουσικός από την Οκλαχόμα που με την κιθάρα του, στην οποία είχε γράψει την επιγραφή «αυτή η μηχανή σκοτώνει φασίστες», τραγουδούσε τα βάσανα αλλά και την ελπίδα και τους αγώνες των εργατών και των φτωχών αγροτών της χώρας του, ο Γκάθρι έχει ήδη «σφραγίσει» και τη μουσική ιστορία των ΗΠΑ.

Ο θρύλος του είχε αρχίσει να σχηματίζεται από τις αρχές της 10ετίας του ’30, όταν με την κιθάρα του ακολούθησε τους «Όκις», τις ατέλειωτες «ορδές» των εξαθλιωμένων από το οικονομικό «κραχ» και την ξηρασία, φτωχούς εργάτες και αγρότες που με κάθε μέσο έφευγαν από την Οκλαχόμα προς την Καλιφόρνια για να βρουν δουλειά. Ήταν η εποχή που κατέληξε σε σπουδαία τραγούδια, με τον πλέον γνωστό το «This Land Is Your Land» (σσ. «Αυτή η γη είναι η δική σου γη», 1940). Η ένταξή του στο κομμουνιστικό κίνημα ήταν το επόμενο, εύλογο, στάδιο. Και το πόσο συνειδητή ήταν προκύπτει και από τα 174 κείμενά του στη δική του στήλη στο δημοσιογραφικό όργανο του ΚΚ ΗΠΑ «The Daily Worker».

“…Κάτω από τα μεγάλα δέντρα, μη γνωρίζοντας φόβο/ Ανεβάζεις την κάνη και πέφτει ο Χανς…”

Η «Μις Παβλιτσένκο»

Φυσικά, ενθουσιάζεται κι αυτός από την επίσκεψη της σοβιετικής αποστολής και ειδικά από τη νεαρή σνάιπερ. Χωρίς να συναντηθεί ποτέ με την Λιουντμίλα γράφει προς τιμήν της το «Μις Παβλιτσένκο» (σ.σ. η ελεύθερη μετάφραση είναι από τα ρωσικά):

Μις Παβλιτσένκο, η δόξα της είναι γνωστή
Η Ρωσία είναι η χώρα σου, ο αγώνας είναι το παιχνίδι σου
Όλος ο κόσμος θα την αγαπήσει στους χρόνους που θα έρθουν
Για το ότι πάνω από τρεις εκατοντάδες ναζί έπεσαν από το όπλο της
Μις Παβλιτσένκο, η δόξα της είναι γνωστή
Το χαμόγελό σου λάμπει, σαν πρωινός ήλιος
Αλλά πάνω από τρεις εκατοντάδες ναζιστικά σκυλιά έπεσαν από το όπλο σου
Στα βουνά και τις πεδιάδες πηδούσες σαν ελάφι
Κάτω από τα μεγάλα δέντρα, μη γνωρίζοντας φόβο
Ανεβάζεις την κάνη και πέφτει ο Χανς
Και πάνω από τρεις εκατοντάδες ναζιστικά σκυλιά πέφτουν από το όπλο σου
Στην κάψα του καλοκαιριού, στον παγωμένο, χιονισμένο χειμώνα
Με κάθε καιρό ξετρυπώνεις τον εχθρό
Ο κόσμος θα αγαπήσει το γλυκό σου πρόσωπο, όπως κι εγώ
Κι όμως, πάνω από τρεις εκατοντάδες ναζιστικά σκυλιά έπεσαν από το όπλο σου
Δεν θα ‘θελα να πέσω με αλεξίπτωτο στη χώρα σας, σαν εχθρός
Έτσι όπως ο Σοβιετικός λαός τόσο άγρια αντιμετωπίζει τους κατακτητές
Δεν θα ευχόμουν να έβρισκα το τέλος μου, νεκρός από τα χέρια μιας τόσο όμορφης κοπέλας
Αν το όνομά της ήταν Παβλιτσένκο, και το δικό μου… τριακοσιοστός πρώτος
(σ.σ. ίσως ο Γκάθρι να μην γνώριζε τον πραγματικό αριθμό… εκτός αν δεν του «έβγαινε» ο στίχος. Αλλά προφανώς αυτό λίγη σημασία έχει…).

Ο Γούντι Γκάθρι πέρασε στην ιστορία της μουσικής και στην καρδιά της εργατικής τάξης. Έφυγε από τη ζωή το 1967, στα 55 του χρόνια (γεν. 1912) από ασθένεια που πλήττει το νευρικό σύστημα και από την οποία είχε χάσει και τη μητέρα του. Άφησε πίσω του οχτώ παιδιά από τρεις συζύγους και πάνω από 1.000 τραγούδια, ανάμεσά τους και πολλά για παιδιά. Δημιουργοί όπως ο Μπομπ Ντίλαν τον θεωρούν δάσκαλό τους. Τα τραγούδια του θα βρίσκονται για πάντα στα χείλη των εκμεταλλευομένων.

Η Λιουντμίλα Παβλιτσένκο ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο του Κιέβου και εργάστηκε ως επιστημονικός σύμβουλος στο πολεμικό ναυτικό της πατρίδας της με το βαθμό του λοχαγού. Ανάμεσα στις πολλές διακρίσεις της συγκαταλέγονται δύο Μετάλλια «Λένιν». Ανέπτυξε μεγάλη κοινωνική δράση. Έφυγε από τη ζωή το 1974, στα 58 της χρόνια (γεν. 1916).

Το τραγούδι που ένωσε αυτούς τους δύο θρύλους, είναι πάντα εδώ…