«Το ΚΚΕ ήταν και παραμένει το κόμμα μου και κανένας δεν μπορεί να το χτυπήσει και να το λερώσει χρησιμοποιώντας το όνομά μου…»
Ο Νίκος Ζαχαριάδης, Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ από το 1931 ως το 1935 και Γενικός Γραμματέας της έως το 1956, ήταν ηγέτης αφοσιωμένος στην υπόθεση της εργατικής τάξης, στον προλεταριακό διεθνισμό, στην πάλη για την κοινωνική απελευθέρωση. Ηταν λαϊκός ηγέτης, ασυμβίβαστος, πρωτοπόρος και μαχητικός.
Τότε ήρθε σε επαφή και με τις σοσιαλιστικές ιδέες: Εγινε γραμματέας του κομμουνιστικού πυρήνα, ο οποίος υπήρχε στην αναρχοσυνδικαλιστική οργάνωση «Πανεργατική» της Κωνσταντινούπολης. Το 1922 και το 1923, ευρισκόμενος ως ναυτεργάτης στη Σοβιετική Ενωση, έγινε μέλος της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών. Το 1923 με σύσταση των σοβιετικών συνδικάτων σπούδασε στην ΚΟΥΤΒ (Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο των Εργαζομένων της Ανατολής). Το 1923 επίσης έγινε μέλος του ΚΚ Τουρκίας. Το 1924 ήρθε στην Ελλάδα και έδρασε αρχικά στην ΟΚΝΕ Αθήνας, στη συνέχεια ως καθοδηγητικό στέλεχος στην ΟΚΝΕ Θεσσαλονίκης, στην ΚΕ της ΟΚΝΕ, στην Κομματική Οργάνωση Θεσσαλονίκης, ως Γραμματέας στην ΚΟ Πειραιά (1926) και ως Γραμματέας της ΚΟ Θεσσαλίας (1927). Πολλές είναι αυτό το διάστημα οι συλλήψεις και οι αποδράσεις του. Το 1929 φυγαδεύτηκε από το ΚΚΕ στη Σοβιετική Ενωση. Κατά την παραμονή του στην ΕΣΣΔ έγινε μέλος του ΠΚΚ(μπ).
Το 1931, με απόφαση της ΚΔ, επέστρεψε στην Ελλάδα και ανέλαβε Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ. Ηγήθηκε μετέπειτα στην αντιμετώπιση της εντός του ΚΚΕ «φραξιονιστικής πάλης» και των ποικιλόμορφων οπορτουνιστικών αντιλήψεων, στην ανάπτυξη των ταξικών αγώνων και στην άνοδο της επιρροής του Κόμματος, σε συνθήκες σκληρής ταξικής πάλης, διώξεων, εκτελέσεων, δράσης των κρατικών εγχώριων και ξένων μυστικών υπηρεσιών κατά του ΚΚΕ, ακόμα και διάβρωσης των Κομματικών του Οργανώσεων κατά τη δικτατορία Μεταξά.
Κρατήθηκε στα κάτεργα της 4ης Αυγούστου από το 1936 μέχρι το 1941, οπότε παραδόθηκε στους Γερμανούς κατακτητές. Ακολούθως, μεταφέρθηκε στην Γκεστάπο της Βιέννης και από εκεί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου ως τον Μάη του 1945. Πέρασε την εννιάχρονη δοκιμασία αλύγιστος. Η ανάκρισή του είναι διαφωτιστική. «Ερώτηση: Δηλαδή εξακολουθείς να είσαι κομμουνιστής; Απάντηση: Δεν υπάρχει αμφιβολία. Ερώτηση: Αν σ’ αφήσουμε ελεύθερο θα εξακολουθήσεις τη δράση σου ενάντια στον εθνικοσοσιαλισμό; Απάντηση: Εννοείται».
Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, το 1945, ο Νίκος Ζαχαριάδης, ως Γενικός Γραμματέας της ΚΕ, πρωτοστάτησε στη δημιουργία και στην ηρωική πάλη του ΔΣΕ (1946 – 1949), της κορυφαίας εκδήλωσης της ταξικής πάλης στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα. Στα χρόνια 1949 – 1955 έδειξε ακλόνητη επιμονή στην ανάγκη ύπαρξης και ενίσχυσης των παράνομων Κομματικών Οργανώσεων, στον συνδυασμό της παράνομης με τη νόμιμη δράση.
Η δεξιά οπορτουνιστική στροφή του ΚΚΣΕ μετά το 20ό Συνέδριό του είχε άμεση αρνητική επίδραση στην εντός του ΚΚΕ διαπάλη, που πήρε οξυμένη μορφή στην Τασκένδη (1955). Η 6η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (11 – 12 Μάρτη 1956), που συγκλήθηκε από την επιτροπή έξι ΚΚ (ΕΣΣΔ, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Τσεχοσλοβακίας, Ουγγαρίας, Πολωνίας), αποφάσισε την καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη από Γενικό Γραμματέα και από μέλος του Πολιτικού Γραφείου. Η 7η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (18 – 24 Φλεβάρη 1957) αποφάσισε την καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη από την ΚΕ του ΚΚΕ και τη διαγραφή του από το Κόμμα, ως αντικομματικού φραξιονιστικού αντιδιεθνιστικού, εχθρικού στοιχείου, ενώ έκρινε απαραίτητο να γίνει λεπτομερειακή παραπέρα έρευνα από το Κόμμα πάνω σε ολόκληρη τη ζωή και τη δράση του Ζαχαριάδη. Ως λόγοι της απόφασης προβλήθηκαν η αριστερίστικη, σεχταριστική, τυχοδιωκτική πολιτική γραμμή και το ανώμαλο εσωκομματικό καθεστώς που επέβαλε ο Ζαχαριάδης στο ΚΚΕ, ενώ θεωρήθηκε υπεύθυνος για λάθη στην παράνομη δουλειά και για τα χτυπήματα που έδωσε η Ασφάλεια στο ΚΚΕ.
Από τα τέλη του 1956 έως τις 4.6.1962 ο Νίκος Ζαχαριάδης έζησε στο Μποροβίτσι, όπου εργαζόταν ως στέλεχος κρατικής δασικής επιχείρησης. Στη συνέχεια, υποχρεώθηκε σε εγκατάσταση στο Σοργκούτ και του απαγορεύτηκε η μετακίνηση πέρα από την περιοχή, πράγμα το οποίο ισοδυναμούσε με εξορία.
Πριν από την αυτοκτονία του Ν. Ζαχαριάδη η νέα ηγεσία του Κόμματος, που είχε αναδειχθεί από τη 18η Ολομέλεια (…), είχε προτείνει στον Ζαχαριάδη τη μεταφορά του στην έδρα της ΚΕ με ρόλο συμβούλου του ΠΓ. Μετά το 1974, εμφανίστηκαν στον κομματικό Τύπο θετικές αναφορές για τον Νίκο Ζαχαριάδη, ενώ το 1991 αποφασίστηκε από το ΚΚΕ η μεταφορά των οστών του στην Ελλάδα. Ακολούθησαν με διάφορες αφορμές αφιερώματα στον κομματικό Τύπο και ανάδειξη πτυχών της ηρωικής του δράσης. Στις 16.7.2011, η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ ακύρωσε όλες τις αποφάσεις της 6ης και της 7ης Ολομέλειας (1956 και 1957) σε βάρος του Νίκου Ζαχαριάδη, όπως και τα πορίσματα του 1964 και του 1967 και αποφάσισε την πλήρη αποκατάστασή του στο ΚΚΕ.
Η καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη και η διαγραφή του ήταν πράξεις άδικες, συνέπεια της επικράτησης του δεξιού οπορτουνισμού στο ΚΚΕ και στο ΚΚΣΕ. Η κατηγορία εναντίον του για συνεργασία με τον εχθρό ήταν πράξη συκοφαντική, ενώ οι κατηγορίες για καλλιέργεια της προσωπολατρίας και για την εγκαθίδρυση στο ΚΚΕ ανώμαλου εσωκομματικού καθεστώτος αποτελούσαν πρόσχημα για να περάσει στην πλειοψηφία των μελών της ΚΕ και του Κόμματος η δεξιά οπορτουνιστική στροφή.
Ο Νίκος Ζαχαριάδης, Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ από το 1931 ως το 1935 και Γενικός Γραμματέας της έως το 1956, ήταν ηγέτης αφοσιωμένος στην υπόθεση της εργατικής τάξης, στον προλεταριακό διεθνισμό, στην πάλη για την κοινωνική απελευθέρωση. Τον διέκριναν επαναστατική επαγρύπνηση, ταχύτητα στην ανάληψη πρωτοβουλιών, σθένος στην υπεράσπιση της γνώμης του. Ηταν λαϊκός ηγέτης, ασυμβίβαστος, πρωτοπόρος και μαχητικός.
