Στα βήματα του Σαντίνο και του Τσε, «εκεί βρίσκεται ο καινούργιος άνθρωπος»

Στις 23 του  Αυγούστου 1978, οπλισμένοι αντάρτες μέλη του Εθνικοαπελευθερωτικού Μετώπου  των Σαντινίστας (FSLN), καταλαμβάνουν τη Βουλή της Νικαράγουας, συλλαμβάνοντας εκατοντάδες ομήρους, και απαιτούν την απελευθέρωση των 150 πολιτικών κρατουμένων, εγγυήσεις ότι θα τους επιτραπεί να καταφύγουν σώοι στον Παναμά και λύτρα δέκα εκατομμυρίων δολαρίων. Ο δικτάτορας Σομόζα αποδέχεται όλα τα αιτήματά τους.

Το FSLN ονομάστηκε έτσι προς τιμή του Σεζάρ Αουγκούστο Σαντίνο, ήρωα στην αντίσταση ενάντια στην στρατιωτική κατοχή των ΗΠΑ την περίοδο 1927 – 1933.

Περίπου ένα χρόνο αργότερα, στις 19 του Ιούλη 1979, οι Σαντινίστας θα βάλουν τέλος στη δικτατορία του Αναστάσιο Σομόσα Ντεμπάιλε.

Ο κομαντάντε Ομάρ Καμπέσας Λακάγιο συμμετείχε στην ένοπλη εξέγερση εναντίον του καθεστώτος Σομόζα. Στο βιβλίο του «Σαντινίστας, Φωτιά απ’ τα βουνά» (εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1985), δίνει τις εμπειρίες του από την αντάρτικη ζωή των Σαντινίστας. Μεταφέρουμε ένα απόσπασμα ενδεικτικό της πίστης των ανταρτών στο δίκιο και στη νίκη του αγώνα τους και του πόσο καταλυτική ήταν για να ανταπεξέρχονται στις δυσκολίες, η ζωντανή επαναστατική σκέψη και το παράδειγμα του μεγάλου Αργεντίνου επαναστάτη   Ερνέστο Τσε Γκεβάρα.

***

Οι χωρικοί φορτώθηκαν μονάχοι τους, παρόλο που δεν θυμάμαι πολύ καλά, μπορεί κι αυτούς να τους βοήθησαν. Κι αρχίσαμε να βαδίζουμε…Φυσικά, ένιωθες πως βούλιαζε το πόδι σου στο χώμα, παρόλο που δεν υπήρχε παχιά λάσπη, όμως η γη είναι πολύ μαλακή ύστερα από τόση βροχή. Είναι χώμα γλιστερό, όταν γλιστράς, νιώθεις πως ανοίγεις λακκούβα στο έδαφος.

Κάθε 50 ή 100 μέτρα σταματούσαμε…Ένα ύψωμα 200 μέτρα, στα 150 να ’μαστε σταματημένοι. Δεν μπορούσαμε με το φορτίο, μας γλιστρούσε προς τα πίσω. Όμως εμείς σφιγγόμασταν, γιατί το είχαμε βάλει πείσμα. Κι έρχεται μια στιγμή που δεν μπορούμε πια και καθόμαστε κάτω. Ο Τέγιο φουρκίζεται, γυρίζει και μας λέει: «Τι θέλετε; Να το πετάξουμε το καλαμπόκι;», «Όποιος δεν κουβαλάει, δεν τρώει…», είπε ο Τέγιο. «Εδώ, όποιος θέλει να τρώει, θα κουβαλάει το φαΐ…» «Είναι γυναικούλες… είναι δεσποινιδούλες, φοιτητάκια του διαόλου που δεν φτουράνε σε τίποτα…». Εμείς να ’μαστε από το πανεπιστήμιο…και να σου μιλάνε έτσι… όμως πρέπει να είσαι ταπεινός, άσε που νιώθεις ανίσχυρος μπροστά στο φορτίο… έχει δίκιο μέχρι σε κάποιο βαθμό γι’ αυτά που σου λέει, τότε νιώθεις σαν ένας ανάξιος, ένας βλάκας.

Όμως, ταυτόχρονα, ξέρουμε πως έχουμε κάνει πρόοδο στην εξέλιξή μας…βέβαια, έχουμε ελλείψεις ακόμα και δεν ξέρουμε, αν ο Τέγιο θέλει να μας ξεμπροστιάζει για να μας κάνει να προχωρήσουμε ακόμα πιο πολύ ή αν είναι ένας καταραμένος που δεν καταλαβαίνει.

Δημιουργήθηκε μια βίαιη κατάσταση με τον Τέγιο, γιατί στα 30 μέτρα σταματήσαμε και είπαμε: Όχι. Εμείς δεν βρισκόμασταν στο βουνό τόσο καιρό όσο αυτός – περισσότερο από ένα χρόνο.

Οι οχτώ σύντροφοι που είχαν πιο πολύ καιρό στο βουνό ήταν ο Φιλεμόν Ριβέρα, ο Μοντέστο, ο Βίκτορ Τιράδο, ο Βαλντιβία, ο Τέγιο, ο Ρενέ Βίβας, ο Ροντρίγκο και ο Μανουέλ. Ήταν οχτώ και πριν ήταν ο Χοσέ Κεσάδα και ο Χονατάν Γκονσάλες που τώρα ήταν νεκροί. Οχτώ σύντροφοι που βρίσκονταν στο βουνό ένα-ενάμιση χρόνο πριν από μας…Μουλαρώσαμε. Αυτή δεν ήταν μέθοδος για να μας διαμορφώσουν, δεν ήταν μέθοδος για να μας κάνουν πιο άντρες…Εμείς ήρθαμε δείχνοντας ότι έχουμε ξεπεράσει όλα τα εμπόδια, και τελικά το λάθος ήταν σ’ αυτούς που μας έστειλαν άντε-άντε στο βουνό. Όμως εμείς δείξαμε πως έχουμε πεποιθήσεις, πολιτική σταθερότητα, παρόλο που η φυσική μας κατάσταση ήταν για κλάματα.. .ύστερα γίναμε άσοι στις πορείες και στο κουβάλημα. Όμως η περίοδος της προσαρμογής ήταν σκληρή για μας.

Τότε έρχεται μια στιγμή που ο Τέγιο αντιλαμβάνεται ότι δεν προχωρούμε, έχουμε μουλαρώσει, ότι είμαστε άντρες με όπλα και πως δεν έχει να κάνει με βυζανιάρικα. Τότε, αρχίζει ένα ερωτηματολόγιο αρκετά ενοχλητικό γι’ αυτόν, γιατί του μιλούσαμε με επιχειρήματα που είχαν βάθος, του κάναμε ένα σωρό ερωτήσεις.. Κι εκείνος, είναι μανιασμένος, αλλά αυτά δεν περνάνε πια σε μας. Πάει παράμερα για ένα λεπτό… νομίζω ότι εκεί έκλαψε ο Τέγιο, δεν θυμάμαι καλά. Πήγε παραπέρα μόνος, τον ακολούθησε ο Ρενέ Βίβας που, όπως κι εμείς, μόλις είχε ρίξει καταγής το φορτίο με το καλαμπόκι. Εκεί, μονομιάς, γυρίζει κοντά μας και μας λέει με ένα τόνο γλυκό, πειστικό, ένα τόνο που χρησιμοποιούσε κατά καιρούς, όποτε ήθελε εκείνος.

«Σύντροφοι», λέει, «έχετε ακούσει να γίνεται λόγος για τον καινούργιο άνθρωπο». Εμείς στεκόμαστε και τον κοιτάμε…«Και ξέρετε πού είναι ο καινούργιος άνθρωπος;.. Ο καινούργιος άνθρωπος βρίσκεται στο μέλλον, γιατί αυτόν τον άνθρωπο θέλουμε να διαμορφώσουμε, αυτή την καινούργια κοινωνία, όταν θα θριαμβεύσει η επανάσταση…». Και στάθηκε και μας κοίταζε…«Όχι, αδέρφια», λέει, «ξέρετε πού βρίσκεται ο καινούργιος άνθρωπος;… Βρίσκεται εκεί στην άκρη, στην κορφή του λόφου που ανεβαίνουμε…είναι εκεί. Προφθάστε τον, συναντήστε τον, αναζητήστε τον, ακολουθήστε τον. Ο καινούργιος άνθρωπος είναι πιο πέρα από το συνηθισμένο άνθρωπο. Ο καινούργιος άνθρωπος είναι πιο πέρα από την κούραση των ποδιών…Ο καινούργιος άνθρωπος είναι πιο πέρα από την κούραση των πνευμόνων. Ο καινούργιος άνθρωπος είναι πιο πέρα από την πείνα, από τη βροχή, από τα κουνούπια, πιο πέρα από τη μοναξιά. Ο καινούργιος άνθρωπος βρίσκεται εκεί, στην παραπέρα προσπάθεια. Βρίσκεται εκεί όπου ο συνηθισμένος άνθρωπος αρχίζει να δίνει πιο πολλά απ’ όσα μπορεί.

Όταν ο άνθρωπος αρχίζει να ξεχνάει την κούρασή του, να παραμελεί τον εαυτό του, όταν αρχίζει ν’ απαρνιέται τον εαυτό του…Εκεί βρίσκεται ο καινούργιος άνθρωπος. Λοιπόν, αν είστε κουρασμένοι, αν είστε αποκαμωμένοι, ξεχάστε το, ανεβείτε το λόφο κι όταν θα φθάσετε εκεί, θα έχετε μέσα σας ένα κομματάκι από τον καινούργιο άνθρωπο. Τον καινούργιο άνθρωπο θα αρχίσουμε να τον διαμορφώνουμε εδώ. Εδώ αρχίζει να διαμορφώνεται ο καινούργιος άνθρωπος, γιατί το Μέτωπο πρέπει να είναι μια οργάνωση ανθρώπων καινούργιων που, όταν θριαμβεύσουν, να μπορούν να φτιάξουν μια κοινωνία καινούργιων ανθρώπων.. .Λοιπόν, αν δεν είστε μονάχα όλο θεωρίες, αλλά θέλετε στην πραγματικότητα να είστε άνθρωποι καινούργιοι, εμπρός, ανασκουμπωθείτε…».

Κερατά! σταθήκαμε όλοι και κοιτάμε. Όλοι μας. Ναι, αυτός είναι ο καινούργιος άνθρωπος. Είμαστε σύμφωνοι μ’ αυτή την ταυτότητα του νέου ανθρώπου και όλοι ταυτιστήκαμε μ’ αυτή την έννοια.

Τότε καταλάβαμε ότι, για να είμαστε ο καινούργιος άνθρωπος, πρέπει να περάσουμε ένα σωρό ταλαιπωρίες και βάσανα για να σκοτώσουμε έτσι τον παλιό άνθρωπο και να γεννηθεί ο καινούργιος. Τότε μόνο θυμήθηκα τον Τσε, τον καινούργιο άνθρωπο του Τσε, τότε κατάλαβα το μεγαλείο των όσων ήθελε να πει, όταν μιλούσε για τον καινούργιο άνθρωπο: είναι ο άνθρωπος που δίνει στους άλλους ανθρώπους περισσότερα από όσα μπορεί να δόσει ο συνηθισμένος άνθρωπος, όμως με τίμημα θυσίες, με την καταστροφή της καριέρας του, των αγαπημένων του συνηθειών. Σταθήκαμε και τα βλέπαμε όλα αυτά, πεισμένοι ότι ο Τέγιο είχε δίκιο. Βρήκε το ευαίσθητο σημείο μας, ο άτιμος! Γιατί όλοι μας θέλαμε να είμαστε σαν τον Τσε, ή σαν τον Χούλιο Μπουιτράγο, σαν τον Ριγομπέρτο(1). Τότε ξαναφορτωθήκαμε τους σάκους μας, περάσαμε τα σκοινιά στους ώμους μας και είπαμε: αυτόν τον κερατά τον καινούργιο άνθρωπο θα τον φθάσουμε σήμερα κιόλας. Κι αρχίσαμε ν’ ανεβαίνουμε το λόφο. Και το μεσημέρι κουβαλούσα μέσα στο μυαλό μου την κινηματογραφική ταινία του καινούργιου ανθρώπου – να είναι σαν τον Τσε, σαν τον Τσε. Και ορκίζομαι πως δεν καθίσαμε να ξεκουραστούμε παρά κάναμε μονοκόμματα μια απόσταση που την αντίστοιχή της κάναμε με πέντε διακοπές για ξεκούραση.

Κοίτα πώς μερικές φορές, το να μην έχεις ξεκαθαρίσει τα πράγματα σε κάνει να παραδίνεσαι μπροστά στα πρώτα σημάδια κούρασης ή να χωλαίνεις μπροστά στις πρώτες δυσκολίες. Είναι ψέμα πως ο άνθρωπος δεν μπορεί να δόσει περισσότερα. Μονάχα αν λιποψυχήσει ή αν πεθάνει δεν μπορεί. Όταν έχει συναίσθηση των γύρω του, στέκεται όρθιος και δεν πέφτει, ο άνθρωπος πάντοτε μπορεί να δόσει περισσότερα. Αυτό είναι εφαρμόσιμο στη συμπεριφορά του σε όλες τις σφαίρες της κοινωνικής δραστηριότητας…

1 Είκοσι χρόνια αργότερα από τη δολοφονία του στρατηγού Σαντίνο, το 1956 ο νεαρός πατριώτης σαντινίστας Ριγομπέρτο Λόπες Πέρες ανάλαβε με μια χωρίς προηγούμενο πράξη, την ιστορική ευθύνη να δείξει την αρχή του τέλους της σομοζικής δικτατορίας με την εκτέλεση του τυράννου. Ο ήρωας σαντινίστας Ριγομπέρτο Λόπες έπεσε δολοφονημένος στον τόπο της επαναστατικής του πράξης.