Στις 28 Οκτώβρη 1946 ιδρύεται ο ΔΣΕ – Ο λαός συγκροτεί το δικό του στρατό απέναντι στην αστική τάξη της Ελλάδας και τους ξένους συμμάχους της
Σαν σήμερα, στις 28 του Οκτώβρη 1946, συγκροτείται το Γενικό Αρχηγείο Ανταρτών. Ιδρύεται ουσιαστικά ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας.
«…Η συχνή δίωξη των αγωνιστών του δημοκρατικού λαού από τον αγγλόδουλο μοναρχοφασισμό και τα όργανά του, που ανάγκασαν χιλιάδες δημοκράτες να βγουν στο βουνό για να υπερασπίσουν τη ζωή τους, οδήγησαν στη σημερινή ανάπτυξη του αντάρτικου κινήματος. Έχοντας υπόψη ότι είναι ώριμη πια η ανάγκη της δημιουργίας συντονιστικού οργάνου για τον συντονισμό και την καθοδήγηση του όλου αντάρτικου αγώνα.
Αποφασίζουμε
Τη δημιουργία του ΓΕΝΙΚΟΥ ΑΡΧΗΓΕΙΟΥ ΑΝΤΑΡΤΩΝ στο οποίο θα υπάγονται τα Αρχηγεία των ανταρτών Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ηπείρου και Ρούμελης.
Σταθμός Διοίκησης Γενικού Αρχηγείου
28 Οκτώβρη 1946
Μάρκος»
Στις 28 του Οκτώβρη 1946 ιδρύεται το Γενικό Αρχηγείο Ανταρτών, ως απαίτηση των αναγκών του αναπτυσσόμενου ένοπλου αγώνα για το πέρασμα σε ανώτερη μορφή οργάνωσης, διοίκησης, πειθαρχίας και συντονισμένης επιχειρησιακής δράσης όλων των ένοπλων αντάρτικων μονάδων. Πρόκειται ουσιαστικά για την ίδρυση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (η επίσημη μετονομασία έγινε στις 27 του Δεκέμβρη 1946, με την έκδοση Διαταγής του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών).
Στο βιβλίο του Νίκου Κυρίτση «Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας – Ίδρυση, Μονάδες, Αξιωματικοί, Δυνάμεις, Απώλειες, Κοινωνική σύνθεση» (εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2012), δίνεται το ιστορικό της ίδρυσης του ΓΑ. Μεταφέρουμε σχετικά αποσπάσματα.
Μαχητές του ΔΣΕ στις αετοφωλιές του Γράμμου
Η ίδια η ανάπτυξη των αντάρτικων ομάδων, Συγκροτημάτων και Αρχηγείων απαιτούσε σχεδίασμά, ενιαίο Πανελλαδικό συντονισμό και κεντρική διοίκηση. Για το σκοπό αυτό έγιναν δύο συσκέψεις, στις 18 Οκτώβρη 1946 στη Ζιάκα και στις 22 Οκτώβρη 1946 στην Ανθρακιά. Συμμετείχαν στρατιωτικά και πολιτικά στελέχη.
Στην Τσούκα των Αντιχασίων αποφασίστηκε η συγκρότηση του Γενικού Αρχηγείου. Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από τη σύσκεψη:
«25.10.46, 8 πρωί. Από υψώματα Ανθρακιάς εις Τρικκοκιά, Ασπροκλησιά 5.30 εις Τσούκαν. Συνάντηση με Κίσσαβον. Συνεργασία μέχρι 11.00 μ.μ. Συμφωνήσαμε για τη συγκρότηση Γενικού Αρχηγείου για την καθοδήγηση του αντάρτικου. Ένα είδος συντονιστικού Οργάνου: Πρώτον, Μακεδονίας. Δεύτερον, Θεσσαλίας. Τρίτον, Ηπείρου. Τέταρτον, Στερεός. Ήπειρος και Στερεά πολύ καθυστερεί το κίνημα. Θέματα που συζητήσαμε: Πρώτον, δημιουργία Αρχηγείων. Δεύτερον, συγκρότηση αρχηγείων και οργανωτική διάρθρωση. Τρίτον, μέσα συνδέσμου. Τέταρτον, Επιμελητεία. Πέμπτον, Διάταξη δυνάμεων. Έκτον, Στρατολογία.
Συμφωνήσαμε σ’ όλα τα προβλήματα με κατανόηση. Αποφασίσαμε να ενταθεί η δράση μας. Καθορίσαμε: Τον Στρατηγικό σκοπό της στιγμής και την τακτική μας…
Πρέπει να δημιουργηθεί, σε σύντομο χρονικό διάστημα μια εκτεταμένη περιοχή για ελεύθερη κίνησή μας.
Συμφωνήσαμε στην ανάγκη συγκέντρωσης αναλόγων δυνάμεων Μακεδονίας-Θεσσαλίας για τον σκοπό αυτόν. Να ενισχύσουμε με δυνάμεις την Ήπειρο-Στερεά. Άλλα προβλήματα: Μηχανισμός εκδοτικός, ξεκαθάρισμα σχέσεων Κόμματος-αντάρτικου, κλπ.»
Η ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου, στις 28 Οκτώβρη του 1946, με το Στρατηγό Μάρκο, αρχηγό των ανταρτών, αυτήν ακριβώς την ανάγκη πάει να εκπληρώσει… να συντονίσει τον διαρκώς αναπτυσσόμενο ένοπλο αγώνα. Η ιδρυτική διαταγή, αριθμός 1, της 28 Οκτώβρη γράφει:
Η διαταγή για την Ίδρυση του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ (πηγή: Αρχείο ΚΚΕ). Στην ιστοριογραφία έχει κατοχυρωθεί σαν ημέρα ίδρυσης του ΔΣΕ η 28 Οκτώβρη, όμως, το ντοκουμέντο με την διαταγή για την ίδρυση του αρχηγείου των ανταρτών έχει ημερομηνία 26 Οκτώβρη.
«ΓΕΝΙΚΟ ΑΡΧΗΓΕΙΟ ΑΝΤΑΡΤΩΝ
ΕΠΙΤΕΛΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΩΤΟΚΟΛΟΥ 1
Η συχνή δίωξη των αγωνιστών του δημοκρατικού λαού από τον αγγλόδουλο μοναρχοφασισμό και τα όργανά του, που ανάγκασαν χιλιάδες δημοκράτες να βγουν στο βουνό για να υπερασπίσουν τη ζωή τους, οδήγησαν στη σημερινή ανάπτυξη του αντάρτικου κινήματος. Έχοντας υπόψη ότι είναι ώριμη πια η ανάγκη της δημιουργίας συντονιστικού οργάνου για τον συντονισμό και την καθοδήγηση του όλου αντάρτικου αγώνα.
Αποφασίζουμε
Τη δημιουργία του ΓΕΝΙΚΟΥ ΑΡΧΗΓΕΙΟΥ ΑΝΤΑΡΤΩΝ στο οποίο θα υπάγονται τα Αρχηγεία των ανταρτών Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ηπείρου και Ρούμελης.
Σταθμός Διοίκησης Γενικού Αρχηγείου
28 Οκτώβρη 1946
Μάρκος»
Όταν ιδρύθηκε το Γενικό Αρχηγείο Ανταρτών (ΓΑ) απαρτιζόταν από τα παρακάτω πρόσωπα:
Μάρκος Βαφειάδης, Αρχηγός, Στρατηγός του ΔΣΕ.
Κικίτσας Γιώργος, Βοηθός Αρχηγού, Αντιστράτηγος του ΔΣΕ.
Μπλάνας Γιώργος-Κίσαβος, αντιπρόσωπος του ΓΑ στη Θεσσαλία-Ρούμελη.
Γκένιος Θανάσης-Λασσάνης, αντιπρόσωπος στη Δυτική Μακεδονία, Υποστράτηγος του ΔΣΕ.
Καπετάνιος Ευριπίδης-Πάνος, αντιπρόσωπος στην Κεντρική Μακεδονία-Πιέρια, Πάικο, Βέρμιο. Υποστράτηγος του ΔΣΕ. Γεννήθηκε το 1915 στο Ροδολείβος Σερρών. Μπήκε στο Κόμμα το 1932. Μετά τη Βάρκιζα καταδιώχτηκε. Οργάνωσε και διεύθυνε το αντάρτικο τμήμα των 33 αγωνιστών που χτύπησε τις μοναρχοφασιστικές δυνάμεις στο Λιτόχωρο στις 30-31 Μάρτη 1946. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες. Στη μεγάλη μάχη του Γράμμου το 1948 είναι από τους επικεφαλής των υπερασπιστών του Κλέφτη. Σκοτώθηκε στις 20 Αυγούστου 1948 στο Βίτσι, τιμημένος νεκρός του ΔΣΕ με Διάταγμα στις 17 Σεπτέμβρη 1948 της ΠΔΚ.
Με την ίδρυση του ΓΑ αρχίζει ο επιτελικός και στρατιωτικός συντονισμός στα πλαίσια των περιοχών και γενικότερα σε κλίμακα χώρας. Είχαν ωριμάσει οι προϋποθέσεις και ήταν απαίτηση των αναγκών του αναπτυσσόμενου ένοπλου αγώνα για το πέρασμα σε ανώτερη μορφή οργάνωσης, διοίκησης, πειθαρχίας και συντονισμένης επιχειρησιακής δράσης όλων των ένοπλων αντάρτικων μονάδων.
Το Γενικό Αρχηγείο άρχισε να εκδίδει ανακοινωθέντα και διαταγές. Το πρώτο Ανακοινωθέν υπ’ αριθμ. 1 βγήκε στις 29 Δεκέμβρη 1946. Στο ανακοινωθέν αυτό και στα Ανακοινωθέντα No 2, 3 και 4 αναφέρονται 120 μάχες, ενέδρες και συγκρούσεις των αντάρτικων μονάδων στους μήνες Αύγουστος-Δεκέμβρης 1946. Τα Αρχηγεία Περιοχών για τη δράση τους εκδίδουνε δικά τους Δελτία και Ανακοινωθέντα.
Τα τμήματα του ΔΣΕ εφοδιάζονταν με οπλισμό από τα λάφυρα που παίρνανε από το στρατό, τη Χωροφυλακή και από ένοπλες βασιλόφρονες συμμορίες. Στα 4 Ανακοινωθέντα του ΓΑ αναφέρονται συγκεκριμένα στοιχεία για τα λάφυρα που πήρε ο ΔΣΕ. Περίπου 75 οπλοπολυβόλα, εκατοντάδες ντουφέκια, δεκάδες αυτόματα Τόμιγκαν, όλμους, πίατ, φυσίγγια, ασύρματους, ένδυση, υπόδηση. Το ΓΑ είχε διασυνδέσεις με τα αρχηγεία με ασύρματο και την 1η Δεκέμβρη του 1946 και με Αθήνα. Πρώτος ασυρματιστής του ΓΑ του ΔΣΕ, που παρέμεινε μέχρι και το 1949, ήταν ο Καρατζάς Βασίλης από το Δενδροχώρι Καστοριάς, λογοτέχνης, ποιητής, πέθανε στο εξωτερικό το 2004.
Ο όρκος του μαχητή του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ)
Η δημιουργία του Λαϊκού Επαναστατικού Στρατού (ΔΣΕ) αποτέλεσε την ανώτερη βαθμίδα οργανωτικής, πολεμικής, διοικητικής και επιτελικής δομής των αντάρτικων μονάδων. Αυτή ήταν η ανώτερη φάση της ανάπτυξης των τμημάτων του ένοπλου αγώνα. Έτσι γεννήθηκε ο ταξικός επαναστατικός στρατός πάνω σε νέα βάση με αρχές λειτουργίας, ενιαίας πειθαρχίας, στρατιωτικής διοίκησης, πολιτικών επιτρόπων, δημοκρατικών συνελεύσεων σε όλη την ιεραρχία από την Ομάδα μέχρι και το Γενικό Αρχηγείο (ΓΑ).
*
Ένας πλούτος υλικού για την ιστορία και τη δράση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας με τίτλο: «Εξι διαλέξεις για τον ΔΣΕ», είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Επιμορφωτικού Κέντρου Βιβλιοθήκη-Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ «Χαρίλαος Φλωράκης» (ΕΚΧΦ). Το υλικό αυτό αποτελεί εργασία των φοιτητριών Δήμητρας Αδάμ και Αλεξάνδρας Τσαγρή, στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος που παρακολουθούσαν στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, που συγκεντρώθηκε και δημιουργήθηκε με την καθοριστική συμβολή του ΕΚΧΦ και με αξιοποίηση ντοκουμέντων από το Αρχείο του ΚΚΕ. Όλο αυτό το υλικό, με βίντεο, κείμενα, χάρτες, φωτογραφίες κ.λπ., είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα του ΕΚΧΦ, σε μορφή ψηφιακού αποθετηρίου, προσβάσιμου στον καθένα. (Δείτε εδώ το υλικό των έξι διαλέξεων).
Για το σκοπό και τον χαρακτήρα του ΔΣΕ σημειώνεται:
«Παλεύουμε για να μπορέσουμε εμείς, τ’ αδέρφια μας και τα παιδιά μας να φάμε γλυκό ψωμί και να κάνουμε τη χαρά καθημερινό σύντροφο στη ζωή μας. Είμαστε οι πολλοί. Είμαστε οι δυνατοί. Γιατί έχουμε το δίκιο μαζί μας, γιατί παλεύουμε για την Πατρίδα μας, για το λαό μας. Γιατί είμαστε ο καινούριος κόσμος και κλείνουμε μέσα μας τη δύναμη που έχει η ζωή για να τραβάει μπροστά. Η νέα ζωή για μας δεν είναι φαντασία. Εμείς τη ζήσαμε. Αγγίξαμε χειροπιαστά το όνειρο και τη λαχτάρα της ζωής μας, την εξουσία του λαού, στην εθνική αντίσταση. (…) Πολεμάμε για να ζήσουμε λεύτεροι, ριχνόμαστε στη μάχη πλάι-πλάι εργάτες και αγρότες, όλοι οι σκλάβοι της δουλειάς για να γίνουμε οι λεύτεροι διαφεντευτές της ζωής μας. (…) Εργάτες, αγρότες και όλος ο Λαός κρατάμε τον κόσμο στα δυο μας τα χέρια. Αυτά τα ιδανικά φλογίζουν του μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.» (Απόσπασμα από μπροσούρα που εκδόθηκε το 1948 για τα δύο χρόνια από την ίδρυση του ΔΣΕ).
Η οργάνωση του ΔΣΕ ήταν ένα σύνθετο ζήτημα με πολλές απαιτήσεις. Έπρεπε να εξασφαλιστούν από πυρομαχικά, εφόδια, επιμελητεία, μεταγωγικά μέχρι στρατιωτικά στελέχη κι εκπαίδευση τέτοια που να καθιστά τον ΔΣΕ ικανό στρατό που μπορεί να αντιμετωπίσει τον υπέρτερο αντίπαλο.
Ποτέ τόσοι λίγοι, άοπλοι, σχεδόν πεινασμένοι και αποκομμένοι, κρατώντας ψηλά τη σημαία του αγώνα επί τρία χρόνια και πέντε μήνες, δεν πολέμησαν εναντίον τόσων πολλών, πάνοπλων, χορτάτων και διασυνδεδεμένων με ποταμούς εφοδίων. Από εδώ προκύπτει η ηθική και πολιτική ανωτερότητα των μαχητών του ΔΣΕ. Ο ΔΣΕ ήταν στρατός εθελοντών ομοϊδεατών.
Η πίστη στο σκοπό του αγώνα του ΔΣΕ, η συνειδητή πειθαρχία, η αυτοθυσία και το μαχητικό πνεύμα επέτρεψαν να ξεπεραστούν οι τεράστιες δυσκολίες. Σε κάθε τους βήμα οι μαχητές και οι μαχήτριες του ΔΣΕ είχαν στο νου τους το σκοπό του αγώνα, μία Ελλάδα χωρίς ντόπιους και ξένους δυνάστες. Έτσι τα βουνά της Ελλάδας μετατράπηκαν σε κάστρα της λευτεριάς.
Ο ύμνος του ΔΣΕ
Βροντάει ο Όλυμπος και πάλι
στη Γκιώνα πέφτουν κεραυνοί,
σειώνται στεριές και τα πελάγη
όπλων ακούγεται κλαγγή.
Νέο αντάρτικο γεννιέται
ν’ αγωνιστεί για λευτεριά
και τους φασίστες εκδικιέται
όπου τους βρει με αντρειά.
Γεια σας αντάρτες λεοντάρια
σας τρέμει τώρα ο φασισμός,
βαδίστε στου ΕΛΑΣ τα χνάρια
μαζί σας είναι κι ο λαός.
Εμπρός ΕΛΑΣ για την Ελλάδα
εμπρός ακόμα μια φορά,
κράτα της λευτεριάς τη δάδα
στα δυο σου χέρια τα γερά.
