«Τα 2 πάντζερ της λεβέντισσας Παρασκευούλας Καλαϊτζή ξοφλάν τα εχθρικά πολυβολεία…»

Τέτοια έκπληξη ποιος θα την περίμενε. Ξεφυλλίζω εδώ και πολύ καιρό το περιοδικό της Εθν. Αντίστασης, τεύχος 131 του 2006. Περπατώ πολλές φορές τις σελίδες του. Το αφήνω και το ξαναπαίρνω. Το ακουμπάω πάντα πάνω στο   τραπεζάκι του σαλονιού. Είναι το εργαλείο και το στήριγμα των σκέψεών μου. Βαριές σελίδες… 

Σταματώ στη μελέτη του φίλου μου Γιώργου Ζελιλίδη με τίτλο «Παράσημα και Μετάλλια του ΔΣΕ» (Εμφύλιος), σελ. 47 του περιοδικού της Εθν.Αντίστασης. 

Πρόκειται για αξιέπαινη και κοπιαστική έρευνα που έκανε ο Γ. Ζελιλίδης, αντλώντας τα στοιχεία από τα φύλλα της Εφημερίδας της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης του βουνού όπως γράφουν στο περιοδικό. 

Εγώ απλά συμπληρώνω πως εκεί είναι πολλές  χιλιάδες τα ονόματα μαχητών. Μέσα από τις αράδες τους, ο Γιώργος έψαξε και ξεχώρισε τα στοιχεία Αγωνιστών που έλαβαν τούτα τα Μετάλλια.

Μαθαίνω πως τα Μετάλλια του ΔΣΕ χωρίζονται σε  κατηγορίες ανάλογα με τις πράξεις και τις συνθήκες που έγιναν. Με τη σειρά που καταγράφονται στο περιοδικό έχουμε:

Μετάλλιο Ανδρείας

Μετάλλιο εξαιρετικής δράσης ελεύθερων σκοπευτών

Μετάλλιο στρατιωτικής αξίας Α τάξης

Μετάλλιο στρατιωτικής αξίας Β’ τάξης

Παράσημο ΗΛΕΚΤΡΑΣ

Μετάλλιο εξαιρετικής δράσης μέσα σε κατεχόμενη πόλη

Μετάλλιο εξαιρετικής δράσης μέσα στο μοναρχοφασιστικό στρατό

Μετάλλιο εξαιρετικής σαμποταρίστικης δράσεις

Μετάλλιο για καταστροφή ΤΑΝΚΣ

Μετάλλιο για κατάρριψη αεροπλάνου

Μετάλλιο για εξαιρετική δράση ανιχνευτή

Μετάλλιο εξαιρετικής δράσης στο πυροβολικό

Και τώρα αρχίζει η δική μου προσπάθεια αφού ευχαριστήσω τον Γ. Ζελιλίδη για το εργαλείο που μου έδωσε. Συνεχίζω πότε στα περιοδικά και πότε στα βιβλία τις δικές μου αναζητήσεις. Κουβεντιάζω και γνωρίζω αγωνιστές εκείνης της εποχής. Οι εκπλήξεις έρχονται η μια μετά την άλλη. Αχ, πόση χαρά και συγκίνηση παίρνω. Πόσα διδάγματα αφήνουν τούτες οι κουβέντες τους. Πιο πολύ θέλουν να μιλάνε για τον ηρωισμό των συναγωνιστών τους. Μετρημένοι στα λόγια τους. Μετρημένοι στο ΕΓΩ τους. Και απλά όπως μου λένε «έκαναν το καθήκον τους». Τόσο απλά.

Κι εγώ, δεν παίρνω τα μάτια μου από πάνω τους. Κοιτάω και θαυμάζω την ταπεινότητα και την απλότητά τους. 

Γυρνάμε το χρόνο πίσω… Εβδομήντα (70) χρόνια από τότε και δεν μου χαλάνε χατίρι. Ναι, θέλω να τους ακούσω ζωντανά για κείνο τον Αγώνα. Άκουσα πολλά στο σπίτι μας, αληθινές ιστορίες πολέμου, ατέλειωτες ώρες. Μαχητές, μαχήτριες συναγωνιστές των γονιών μου. Κι εγώ… είμαι το παιδί αυτών των ανθρώπων που έζησε τις συνέπειες του Εμφυλίου, την ξενιτιά και την αναγκαστική πολιτική προσφυγιά. Απόλαυσα την ξενοιασιά των παιδικών μου χρόνων στη Λαϊκή Δημοκρατία της Ρουμανίας. Και ψάχνω ακόμη τα βήματα των γονιών μου. Και κάθε φορά παίρνω μπόι περηφάνιας για τους ανθρώπους που γνώρισα τότε και για κείνους που σήμερα γνωρίζω. Μου κάνουν το χατίρι να μου κάνουν μαθήματα Ιστορίας και δεν σταματώ. Ο νους μου τρέχει πότε εδώ και πότε εκεί. Φοβάμαι πως δεν θα τα καταφέρω. Είναι πολλές οι σελίδες ηρωισμού και αυτοθυσίας. Κι εγώ πάω τις σελίδες πότε μπρος και πότε πίσω.

Βρήκα όμως μια άκρη και περπατώ. Κοντοστέκομαι στα ονόματα. Σαν να ξεχωρίζω και μερικά… Λες να τους γνωρίζω και να μην ήξερα το μεγαλείο τους; Μπορεί και αυτό…

Καλαϊτζή (Χρήστου) Παρασκευούλα, λοχίας πεζικού IΧ Μεραρχίας, 108 Ταξιαρχίας. Τιμήθηκε με το μετάλλιο Μετάλλιο Ανδρείας ΔΣΕ

Ναι, κάποια ονόματα μού είναι γνωστά. Άλλωστε έγραψα για την Νίκη του βουνού με καταγωγή από τον Έβρο. Ποιον δεν συγκλόνισε η ιστορία της, ο τραυματισμός της, η παλικαριά της… Διάβασα την συνέντευξή που έδωσε μια βδομάδα μετά τον τραυματισμό της σε εφημερίδα της εποχής, του «βουνού» το 1949. Τότε ακόμη δήλωνε: «Δεν λυπάμαι που έχασα το φως των ματιών μου, λυπάμαι που δεν μπορώ να συνεχίσω τον αγώνα δίπλα στους μαχητές και συναγωνιστές μου». Έμεινε τυφλή για 67 χρόνια και σήμερα* ακόμη φωνάζει «συνεχίστε, συνεχίστε». Το πραγματικό της όνομα είναι Ελένη Τσιομπανίδου, από το χωριό Καναδάς του Έβρου. Σήμερα είναι κάτοικος Βέροιας και έζησε σαν πολιτικός πρόσφυγας στη Ρουμανία. Πήρε το Μετάλλιο Ανδρείας και ονομάστηκε Ανθυπολοχαγός του ΔΣΕ όπως διαβάζω στα Προεδρικά Διατάγματα της Εφημερίδας Προσωρινής Κυβέρνησης του βουνού (3-8-1949, Αριθ. Φύλλου 74). Της έστειλα τα αποσπάσματα αποφάσεων από την εφημερίδα και ένα χαμόγελο έσκασε. Η Νίκη μας σήμερα είναι στα 87 της χρόνια. Κι ας μη βλέπει, κρατάει τούτες τις λίγες αράδες για τον εγγονό της… Έτσι, κάτι θέλει να του πει… Και λίγα δάκρυα, σκέψεις και συναισθήματα για κείνους που μείνανε στα βουνά.

Και τώρα αρχίζω κι εγώ τον μακρύ και πλούσιο δρόμο των αναζητήσεών μου. Δεν μπορεί, θα βρω και άλλους και θα τ’ ακούσω… έτσι , όπως τα περιγράφουν θα τα γράψω για να τα μάθουμε εμείς οι νεότεροι και οι επόμενες γενιές. Και τότε δεν αργώ. Θυμάμαι το βιβλίο του Χαράλαμπου Καλαϊτζή από το Ευγενικό του Έβρου. Διαβάζοντας το βιβλίο του, μού τυπώθηκαν πολλά ονόματα του χωριού και της οικογένειάς του. Οι περιγραφές των γεγονότων έτσι όπως τα έζησαν τα μέλη της πολύτεκνης οικογένειας με συγκλόνισαν. Όλοι τους σχεδόν, γονείς και παιδιά πήραν τα «βουνά» κυνηγημένοι και ξυπόλητοι. Μείνανε πίσω μόνο τα δύο μικρά αδερφάκια έξω από το καμένο από τους τραμπούκους σπίτι τους. Ντυμένα με σακιά τρυπημένα για να μπαίνουν τα χέρια τους και το κεφαλάκι στέκονταν δίπλα στα αποκαΐδια του σπιτιού τους. Με τη βοήθεια των ανταρτών, κάποιοι φτάσανε στη Ρουμανία και τα μικρά αδερφάκια του Χαράλαμπου στη Λ.Δ. της Γερμανίας όπου και σπούδασαν στα εκεί Πανεπιστήμια. Τους γνώρισα μέσα από το βιβλίο του Χαράλαμπου. 

Και τώρα, περπατώντας τις σελίδες των Μεταλλίων κάπου σταματώ και διαβάζω Καλαϊτζή Παρασκευούλα. Κάπου την ξέρω. Τούτο το όνομα πρέπει να το δω. Πρέπει να το ψάξω. Πρέπει να μάθω… Και τότε, έρχεται η έκπληξη. Ναι, είναι η αδερφή του Χαράλαμπου που γνωρίζω. Και χαραμάδα ελπίδας και χαράς βλέπω… Μόνο που ήρθα αργά. Μας άφησε πριν λίγα χρόνια. Ζούσε στην Αθήνα μετά τον επαναπατρισμό της από την Ρουμανία. Και τώρα; Εγώ που χάρηκα τόσο πολύ με την ανακάλυψή μου; Πώς θα μάθω; Πώς δεν την πρόλαβα; Μικρός συλλογισμός. Μονολογώ και λίγο. Θέλω κι εγώ τον χρόνο μου και πάλι τον Χαράλαμπο θα ρωτήσω. Κάτι παραπάνω θα ξέρει για την ιστορία του Μεταλλίου. Αυτός έγραψε τις καταθέσεις των γονιών και αδερφών του. Αυτός άκουσε και σημείωσε στο χαρτί τις περιπέτειές τους στη θύελλα του Εμφυλίου. Και στα 90 του χρόνια σήμερα, ο καλός Αγωνιστής και σύντροφος, κάτοικος Θεσσαλονίκης θα μού πει το μάθημα Ιστορίας έτσι, όπως τόσες άλλες φορές. 

«Τα 2 πάντζερ της λεβέντισσας Παρασκευούλας Καλαϊτζή ξοφλάν τα εχθρικά πολυβολεία…»

Διαβάζω στη σελ. 50 του περιοδικού της Εθν. Αντίστασης, τεύχος 131 Καλαϊτζή  (Χρήστου) Παρασκευούλα, λοχίας πεζικού IΧ ΜΕΡΑΡΧΊΑΣ, 108 Ταξιαρχίας (26-4-49, Αρ. Φύλλου 55). 

Να πώς περιγράφει η Παρασκευούλα Καλαϊτζή κείνες τις δύσκολες στιγμές της μάχης στη σελ. 65 του βιβλίου του αδερφού της Χαράλαμπου με τίτλο «Προσφορά στον Αγώνα ΕΛΑΣ και ΔΣΕ»:

«Στις 28 Φλεβάρη 1948 φεύγουμε από τον Έβρο, δίνουμε μάχες στους Παπάδες Δράμας, ανοίγουμε δρόμο και συνεχίζουμε την πορεία μας για το Γράμμο. 

Στο Γράμμο δώσαμε πολλές μάχες, είδα πολλούς νεκρούς και από τις δυο πλευρές κι ας διαλαλούσαν κάθε μέρα ο αστικός τύπος και η προπαγάνδα ότι πέφτουν κάθε μέρα πολλοί συμμορίτες… 

Μετά από τις μάχες το τμήμα μας ανέλαβε τις οχυρώσεις και την αντιαεροπορική άμυνα. Στον Προφήτη Ηλία Οξιάς περιμέναμε άγρυπνοι πότε θα εκδηλωθεί ο εχθρός. Ένα πρωί λοιπόν, τα χαράματα άρχισε την έφοδο πρώτα με πυροβόλο και όλμους και βομβαρδιστικά αεροπλάνα. Η κατάσταση δεν περιγράφεται. Καπνός, σκόνη, χώματα, πέτρες, ξύλα, σίδερα πετάνε στον ορίζοντα. Γινόμαστε ένα με τη γη, βουίζουν οι χαράδρες και τα λαγκάδια από το βουητό των οβίδων.

Εδώ στα υψώματα παίχτηκε κορώνα – γράμματα η υπόθεση για κάθε πέτρα και κοτρώνα. Εμείς μένουμε στις θέσεις μας. Επάνω στην αναμπουμπούλα με πολλούς νεκρούς και τραυματίες, άκουσα κάποιο φαντάρο μπροστά μου στα 30-50 μέτρα να λέει: «τι θάρρος έχουν αυτοί»;

Στις 8 Απριλίου 1948 τραυματίζομαι βαριά. Δεν με βλέπουν οι δικοί μας, μένω στη θέση μου. Στην αντεπίθεση των τμημάτων μας με βρίσκουν την άλλη μέρα, με παίρνουν, με επίδεσαν οι νοσοκόμες προσωρινά και με στέλνουν επειγόντως στις πρώτες βοήθειες και από εκεί στο Νοσοκομείο του ΔΣΕ, στις Πρέσπες. Ήρθε ο ιατρός Τζαμαλούκας και μου είπε «εσένα συν. θα σε στείλουμε σε άλλο πιο σύγχρονο Νοσοκομείο». 

Η Παρασκευούλα είχε κατάγματα στα πόδια και κρυοπαγήματα στο χέρι. Την βρήκαν οι συναγωνιστές εκεί πεσμένη όπως μου περιγράφει ο Χαράλαμπος. Πόδια τραυματισμένα βαριά και χέρι χωρίς παλάμη. Το κρύο της νύχτας ήταν τσουχτερό. Και η Παρασκευούλα εκεί, πληγωμένη στέκει παλικαρίσια και όπου την πάει… Άντεξε, και μεταφέρθηκε από το «Νοσοκομείο του βουνού» στα Νοσοκομεία της Βουλγαρίας, Ουγγαρίας και Ανατολικής Γερμανίας. Έμεινε με κομμένο πόδι, ανάπηρη και χωρίς την παλάμη του χεριού της. Έμεινε η παλάμη εκεί, στον τόπο του τραυματισμού. Έκανε οικογένεια και παιδιά και έζησε Πολιτική Πρόσφυγας στη Ρουμανία. Επαναπατρίστηκε. Κατοικούσε στην Αθήνα και το 2010 μας άφησε. Να, πώς μάς λύθηκε η απορία. Να πώς μάθαμε για την Ιστορία αυτού του Μεταλλίου Ανδρείας.

*5-5-2016