“Τα χιόνια, κορίτσια, δεν μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν αυτά…” – 26 μέρες πορεία από το Καρπενήσι στο Γράμμο…

Από  1 – 3 Μάρτη του 1949 συνέρχεται στο Γράμμο, η 1η Συνδιάσκεψη της Πανελλαδικής Δημοκρατικής Ενωσης Γυναικών (ΠΔΕΓ) που είχε ιδρυθεί τον Οκτώβρη του 1948 στην Ελεύθερη Ελλάδα. Σε αυτήν μετείχαν 325 γυναίκες αντιπρόσωποι, καθώς και οι εκπρόσωποι 7 αδελφών γυναικείων οργανώσεων (Πολωνίας, Γαλλίας, Ρουμανίας, Τσεχοσλοβακίας, Ουγγαρίας, Βουλγαρίας και Αλβανίας).

Μια ομάδα 18 κοριτσιών, αντιπρόσωποι των μαχητριών του Κλιμακίου και των γυναικών της Νότιας Ελλάδας του ΔΣΕ, ξεκινούν με τα πόδια από το Καρπενήσι και ύστερα από 26 ολόκληρες μέρες πορεία, μέσα στα χιόνια και τις παγωνιές, αντιμετωπίζοντας θαρραλέα τους εχθρικούς κλοιούς και τις ενέδρες και παρακάμπτοντας  τα ναρκοπέδια φτάνουν στο χώρο της Συνδιάσκεψης.

Το κείμενο που ακολουθεί είναι η ομιλία στη Συνδιάσκεψη της μαχήτριας του ΔΣΕ Θεανώς Πανάγου, βοηθού Πολιτικού Επιτρόπου Τάγματος του ΚΓΑΝΕ, για τη γυναικεία δουλειά. Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του ΔΣΕ «Προς τη Νίκη» και αναδημοσιεύτηκε από τον Ριζοσπάστη:

«Ξεκινήσαμε από το Καρπενήσι. Απ’ την πρώτη κιόλας μέρα, στον αυχένα του Καρπενησιού, μας έπιασε χιονοθύελλα. Εμείς, όμως, είχαμε πάρει τη μεγάλη απόφαση να φτάσουμε εδώ πάνω, στη Λεύτερη Ελλάδα, στην καθορισμένη ημερομηνία και γι’ αυτό αψηφούμε κάθε κίνδυνο. Με τα όπλα μας και φορτωμένες τους γυλιούς με τις σφαίρες και τις χειροβομβίδες ανεβαίνουμε τις ανηφοριές και κατεβαίνουμε τις απότομες κατηφοριές.

Το χιονόνερο που πέφτει πάνω μας σε λίγα λεφτά φαίνεται σωστό κρύσταλλο.

Τα μάτια δεν φαίνονται από τα παγωμένα στρώματα που ‘χαν στοιβαχτεί το ένα πάνω στο άλλο, γύρω στις κόγχες. Τα μαλλιά μας είναι σκεπασμένα με κρύσταλλα. Ολόκληρες είχαμε μετατραπεί σε κινούμενα παγωμένα φαντάσματα.

Σ’ αυτές τις δύσκολες στιγμές αποφασίζουμε ν’ αφήσουμε πολλά πράγματά μας και να κρατήσουμε μόνο τα ρούχα που φορούσαμε και τα όπλα μας. Ο σκοπός μας είναι ένας: “Να φτάσουμε στην καθορισμένη ημερομηνία”.

Υστερα από 5 μέρες πορεία σε μια μονάδα μας έδωσαν ένα μουλάρι. Πόσο μας ανακούφισε! Το ονομάσαμε Φρειδερίκη και φτιάξαμε στίχους προς τιμή του.

Ομως τ’ Αγραφα δεν χωρατεύουν. Ούτε οι βουνοκορφές του Κόζιακα και της Πίνδου. Τα χιονένια ανεμοσουρίσματα σε πολλές μεριές ξεπερνάν τα 3 μέτρα. Εκεί πια ήταν το πρόβλημα πώς θα περνούσαμε εμείς και πώς θα βγάζαμε και τη Φρειδερίκη μας.

Πρώτη η ομαδάρχισσά μας, η Βασίλω Μπακόλα, μπαίνει μέσα στα χιόνια ως τους ώμους και τα τσαλαπατάει με τα πόδια.

— Τα χιόνια, κορίτσια, δεν μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν αυτά, έλεγε η Βάγια.

Η φράση αυτή είχε γίνει για μας σύνθημα.

— Οι βροχές δεν μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν αυτές.

— Οι παγωνιές δεν μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν αυτές.

— Οι αυχένες δεν μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν αυτοί.

Μ’ αυτό το σύνθημα περνάμε τα υψώματα, τα ποτάμια με τα παγωμένα νερά που ‘φταναν ως τη μέση των κοριτσιών, τις κακοτοπιές. Προχωράμε γρήγορα, πολλές φορές κάνουμε πορεία 30 ώρες συνέχεια για να φτάσουμε την καθορισμένη ημερομηνία στο χώρο της Συνδιάσκεψης.

Σε 2 χιλιόμετρα υψόμετρο χάσαμε 2 ζώα που μόλις μας είχαν δώσει. Είχαν βουτηχτεί και κόλλησαν ολόκληρα μέσα στα χιόνια. Ετσι, οι γυλιοί μας ξαναφορτώνονται μες στο σκοτάδι στην πλάτη μας και συνεχίζουμε το δρόμο με ένα σκοπό. “Να φτάσουμε οπωσδήποτε στον προορισμό μας”.

Ενα μέρος από την αντιπροσωπεία μας που ‘ρχεται από την Ανατολική Θεσσαλία περικυκλώθηκε από μοναρχοφασιστική δύναμη στο χωριό Ανθρακιά των Χασιών. Και μέσα στη νύχτα σπάει τον κλοιό και την άλλη μέρα συναντιέται μαζί μας.

Ολες μαζί συνεχίζουμε τώρα την πορεία μας. Στο δρόμο, στις στάσεις βρεμένες, παγωμένες, ετοιμαζόμασταν κιόλας για τη Συνδιάσκεψη. Είχαμε ξεκινήσει από το χαράκωμα και δεν είχαμε προφτάσει να ετοιμάσουμε τις ομιλίες μας. Ακόμα, σε ένα χωριό παίξαμε και σκετς, που 2 κοπέλες της αντιπροσωπείας μας ετοίμασαν. Γράψαμε και τραγούδια, χορεύαμε λαϊκούς χορούς για να ζεσταθούμε. Στο Ρουμελιώτικο σκοπό “Αντάριασε στον Παρνασσό” όλες μαζί φτιάξαμε ένα τραγουδάκι που χορεύεται κιόλας σε ρουμελιώτικο τσάμικο:

Ανέβηκα στ’ Αγραφα, ψηλά στο Καρπενήσι
στη Βίνιανη, στο Μαραθιά, στο Στένωμα στη βρύση
στης Μαυρομάτας το χωριό, στ’ Αϊ Γιάννη τη ραχούλα
κι ακούω τουφέκια να λαλούν, κανόνια να βροντάνε
Για τραβηχτείτε σύγνεφα από τα κορφοβούνια
κι ανοίξτε τα τηλέφωνα και τα ταχυδρομεία
Να μάθει όλος ο ντουνιάς για τη μεγάλη νίκη
Το Καρπενήσι έπεσε και ο λαός γιορτάζει.
Ο Γιώτης και ο Διαμαντής μ’ όλα τα παλικάρια
σαρώσανε το φασισμό και πιάσαν τους προδότες.
Το Καρπενήσι λεύτερο και ο λαός γιορτάζει.

Νιώθουμε μεγάλη χαρά και συγκίνηση, που οι μαχήτριες και οι γυναίκες της Βόρειας Ελλάδας έφεραν δώρα στην Α’ Πανελλαδική Συνδιάσκεψή μας για τις ξένες. Λυπόμαστε που δεν μπορέσαμε να φέρουμε κι εμείς κάτι. Η πορεία ήταν δύσκολη και δεν μπορούσαμε τίποτα να κουβαλήσουμε. Δωρίζουμε στην Α’ Πανελλαδική μας Συνδιάσκεψη το τραγουδάκι που φτιάξαμε για το Καρπενήσι και υποσχόμαστε όλες εμείς, οι μαχήτριες και γυναίκες της Νότιας Ελλάδας, να πολεμήσουμε και να δουλέψουμε για να γίνει το συνέδριο της ΠΔΕΓ στην Αθήνα. Θα ‘ναι αυτό το δώρο μας».