Τετ α τετ με την ιστορία – Τάκης Ψημμένος

Σύντροφε Τάκη Ψημμένε σας καλωσορίζουμε στην Κατιούσα και σας ευχαριστούμε για την τεράστια χαρά και την τιμή που μας κάνετε σήμερα, να συζητήσουμε μαζί σας και να βρεθούμε τετ α τετ με την ίδια μας την ιστορία. Είναι από εκείνες τις στιγμές που είναι τόσο παράξενα όμορφες και συγκινητικές και που προκαλούν τόσο δέος, όταν την ιστορία που εμείς διαβάζουμε εσείς την έχετε ζήσει, τα γεγονότα που μελετούμε στα βιβλία τα έχετε γράψει εσείς οι ίδιοι με τα χέρια σας και με το αίμα σας. Σήμερα είναι 9 Μάη, ημέρα γιορτής για τη μεγάλη αντιφασιστική νίκη των λαών, όταν ο κόκκινος στρατός κατέλαβε το Βερολίνο και κάρφωσε την κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο στο κεφάλι του φιδιού ελευθερώνοντας την Ευρώπη και ολόκληρο τον κόσμο από το φασιστικό κτήνος. Παρόλα αυτά, 74 χρόνια αργότερα, ο φασισμός έχει ριζώσει και πάλι ανά την υφήλιο και στη χώρα μας με τους νεοναζί να βρίσκονται στο ελληνικό κοινοβούλιο. Θα ήθελα ένα πρώτο σχόλιό σας σχετικά.

Από τη στιγμή που μπήκαμε στις γραμμές της Εθνικής Αντίστασης ποτέ δεν πάψαμε να πιστεύουμε ότι θα έρθει μια μέρα που ο χιτλερικός φασισμός θα παραδοθεί και ο πόλεμος θα λήξει υπέρ των λαών του αντιφασιστικού αγώνα. Στις 9 του Μάη ήρθε αυτή η μέρα της νίκης του αντιφασιστικού, αντιιμπεριαλιστικού αγώνα.

Είναι αίσχος για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία είναι μια ένωση των κεφαλαίων, που εκμεταλλεύεται τους λαούς και πρώτα από όλα την εργατική τάξη, να αλλάξει την ημέρα αυτή και να τη λέει σαν ημέρα της Ευρώπης. Ποιας Ευρώπης; Της Ευρώπης του κεφαλαίου; Τι σχέση έχει ο φάντης με το ρετσινόλαδο που λέτε και στη Ζάκυνθο; Τι σχέση έχουν οι αγώνες των λαών, των κομμουνιστών, των αντιφασιστών, όλων των λαών που πολέμησαν το φασισμό, με τη σημερινή εκμεταλλευτική ένωση της Ευρώπης; Νομίζω ότι είναι αίσχος και μας οδηγεί στην απόφαση να κινητοποιηθούμε ώστε να εξαλειφθεί αυτό το αίσχος που δημιούργησε η λεγόμενη Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στις 9 του Μάη του 1945, εγώ όπως και άλλοι ΕΠΟΝίτες, αφού έγινε η συμφωνία της Βάρκιζας και παραδώσαμε τα όπλα – μια συμφωνία που αποδείχθηκε ότι ήταν σε βάρος του ΕΑΜικού αντιστασιακού κινήματος – ήμασταν στην επαρχία. Η επαρχία τότε ήταν ένα είδος αιματηρής τρομοκρατίας. Οι συμμορίες του Σούρλα, του Βουρλάκη, του Μούκα, του Μανιμάνη και δεκάδες άλλες που εξοπλίστηκαν από τους Άγγλους και καθοδηγούνταν μάλιστα προσωπικά από τους Άγγλους – υπάρχουν και φωτογραφίες που δείχνουν Άγγλους αξιωματικούς με το συρφετό του Γρηγόρη του Σούρλα –  γύριζαν στα χωριά, είχαν έναν κατάλογο για το ποιοι ήταν ΕΛΑΣίτες, ποιοι ήταν μέλη του ΚΚΕ, ποιοι ήταν ΕΠΟΝίτες και άρχισαν να χτυπάνε, να σκοτώνουν, να δολοφονούν, χωρίς κανένας να τους εμποδίζει. Και μάλιστα όχι μόνο χωρίς να τους εμποδίζει κανείς, αλλά και με την ίδια την αστυνομία να τους συνδράμει και να συνεργάζεται μαζί τους.

Θυμάμαι χαρακτηριστικά πως ενώ από τη μια μεριά χαιρόμασταν για τη νίκη των λαών και την παράδοση του Βερολίνου στις 9 του Μάη του ’45 και βλέπαμε τις ειδήσεις στον κινηματογράφο (στις πόλεις είχαμε τη δυνατότητα αυτή), από την άλλη μεριά ήμασταν γεμάτοι οργή για το καθημερινό καθεστώς που ζούσαμε.

Θυμάμαι εκείνες τις ημέρες έπιασαν τον θείο μου, τον αδερφό του πατέρα μου, ο οποίος ήταν αξιωματικός του ΕΛΑΣ και της Εθνικής Πολιτοφυλακής, ήταν ο άνθρωπος που είχε ένα απόσπασμα από ΕΛΑΣίτες και κυνηγούσε το Σούρλα όλο το 1944. Γιατί ο Σούρλας όλο το 1944 συνεργάζονταν και με τους Γερμανούς και έτσι δεν μπορούσαν να τον εξοντώσουν. Έτσι τον έπιασε τον θείο μου η αστυνομία, εκείνες τις ημέρες της Αντιφασιστικής Νίκης και τον έκλεισε φυλακή και κάλεσε μετά τον Σούρλα και άλλα παλιοτόμαρα, πρωτοπαλίκαρά του και τον ξυλοκόπησαν μέσα στο αστυνομικό τμήμα. Ύστερα από μικρό διάστημα, επειδή δεν είχαν τίποτα σε βάρος του για να τον τραβήξουν σε δίκη, αναγκάστηκαν να τον απολύσουν. Τότε εγώ μαζί με έναν άλλο σύντροφο τον συνοδέψαμε και πήγε στη Λάρισα, και από τότε ήταν κομματικό στέλεχος στη Λάρισα, στην Εθνική Αλληλεγγύη. Βασίλης Ψημμένος λέγονταν και το 1947 αναγκάστηκε να βγει στον Όλυμπο στις γραμμές του Δημοκρατικού Στρατού και ήταν διοικητής ενός λόχου του ΔΣΕ ιππικού. Σε μια μάχη τραυματίστηκε βαριά και τον έσφαξαν οι παρακρατικοί στην περιοχή των Πύργων.

Και επανέρχομαι τώρα στην ημέρα της Νίκης. Από τη μια μεριά λοιπόν χαιρόμασταν και από την άλλη ήμασταν γεμάτοι οργή για την τρομοκρατία και τις δολοφονίες που ζούσαμε καθημερινά. Και ήμασταν περισσότερο εμείς οι νέοι που πιέζαμε παραπάνω τις καθοδηγήσεις του Κόμματος και του ΕΑΜ και λέγαμε: «Τι θα γίνει; Γέμισαν τα βουνά καταδιωκόμενους. Οι μεγάλες πόλεις επίσης γέμισαν καταδιωκόμενους και πάνε και τους σκοτώνουν και εκεί. Πρέπει να πάρουμε τα όπλα!» Δηλαδή αυτό που σήμερα μερικοί καλαμαράδες λένε «δεν έπρεπε να γίνει εμφύλιος πόλεμος κλπ.», αφού κάθε μέρα μας σκότωναν, μπορούσαμε να καθίσουμε με τα χέρια σταυρωμένα; Έτσι λοιπόν βγήκαμε αργότερα στο βουνό.

Σύντροφε Τάκη Ψημμένε γεννηθήκατε στα 1929 και ως παιδί ζήσατε την κατοχή. Ενταχθήκατε από πολύ νωρίς στις γραμμές της ΕΠΟΝ και μετά την απελευθέρωση εντάσσεστε το 1946 στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδος. Πολεμήσατε αδιάκοπα και ηρωικά στα βουνά των Αγράφων ως το 1950. Στο βιβλίο σας με τίτλο “Αντάρτες στ’  Άγραφα” που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, μας περιγράφετε αναλυτικά όλα αυτά τα δραματικά γεγονότα που βιώσατε, τα περιστατικά και τις μάχες μία προς μία, στον άνισο εκείνο αγώνα που δίνατε ενάντια στους ιμπεριαλιστές και τους ντόπιους συνεργάτες τους. Πείτε μας για όσα ζήσατε εκείνη την εποχή.

Εγώ προσωπικά είχα μια δίωξη από έναν γερμανοτσολιά του ΕΑΣΑΔ. Στη Θεσσαλία οι ταγματασφαλίτες λέγονταν ΕΑΣΑΔ, δηλαδή Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσεως. Αυτός λοιπόν ήταν ένας εκεί στη γειτονιά μου, ο οποίος το 1943 όταν ελευθερώθηκε η Καρδίτσα και ήταν πια δέκα μήνες λεύτερη, μου είχε πουλήσει ένα πιστόλι, πήγα σε ένα οπλοπωλείο και το έφτιαξα. Και όταν πέρασε η κατάσταση αυτή με τους Γερμανούς – ο πατέρας του σκοτώθηκε πολεμώντας τους Γερμανούς ενώ αυτός γλίτωσε – άρχισε λοιπόν μετά την απελευθέρωση να μου ζητάει το πιστόλι. Φυσικά εγώ δεν είχα κανέναν σκοπό να το δώσω, του έλεγα ότι δήθεν δεν ήταν δικό μου αλλά το είχαμε αγοράσει μαζί με έναν άλλον και τελικά του το είχα δώσει οπότε δεν το είχα πια. Δικαιολογούμουν δηλαδή.

Το 1946 το Μάρτη, στη γιορτή της Γυναίκας, ήρθαν μέσα εκεί που φυλάγαμε εμείς περιφρούρηση της συγκέντρωσης, στο κεντρικό ξενοδοχείο της Καρδίτσας «Κιέριον», σε μια αίθουσα που χωράει 500 ανθρώπους, εκεί έγινε η γιορτή της γυναίκας που διοργάνωνε το Κόμμα και εμείς δύο ΕΠΟΝίτες ήμασταν κάτω σαν περιφρούρηση. Ήρθαν τρεις μοναρχοφασίστες συμμορίτες από αυτούς τους παρακρατικούς και ήθελαν να με απαγάγουν και κινητοποιήθηκε τότε ο άλλος ο ΕΠΟΝίτης, φώναξε όλη την περιφρούρηση και παραλίγο θα τους αφοπλίζαμε – και έπρεπε να τους αφοπλίσουμε – αλλά μερικοί μεγαλύτεροι μας είπαν μην τους αφοπλίσετε γιατί θα βρείτε τον μπελά σας, θα σας τραβάνε στα δικαστήρια και τα λοιπά.

Ύστερα από αυτές τις διώξεις, καθοδηγούσα για ένα διάστημα μια μικρή οργάνωση της συνοικίας της ΕΠΟΝ και κάθε τόσο διωκόμουν για κάτι. Με έπιασαν πάλι οι χωροφύλακες τον Ιούνιο του 1945, διότι αρχίσαμε να τραγουδάμε αντιστασιακά τραγούδια για να αναθαρρήσει ο κόσμος. Αυτοί λοιπόν μας έστησαν ενέδρα, άρχισαν να ρίχνουν πυροβολισμούς και δεν μπορούσαμε να φύγουμε. Μας έπιασαν, εμένα και δυο άλλους και μας τσάκισαν στο ξύλο, μας έκαναν φάλαγγες, άρχισα να βγάζω αίμα από τα αυτιά μου και άλλα πολλά βασανιστήρια.

Κατόπιν, πάλι με εδίωκαν και με έπιασαν με την ευκαιρία των εκλογών. Πήγα και έγραψα ένα σύνθημα μεγάλο σε έναν τοίχο «ΑΠΟΧΗ». Το είδε ένας χαφιές, με κυνήγησε και όταν με έφτασε, τότε δεν είχαμε σπρέι και τέτοια, φτιάχναμε την κόκκινη μπογιά και με το πινέλο γράφαμε, εγώ φυσικά είχα κρύψει το τενεκεδάκι με την μπογιά και το πινέλο σε ένα αυλάκι μικρό μιας βρύσης, και όταν με βρήκε αυτός εγώ δεν είχα τίποτα πάνω μου. Λοιπόν λογομαχήσαμε εκεί και μου λέει θα δεις ρε τι θα πάθεις. Αυτός πήγε και με κατήγγειλε στην αστυνομία και την άλλη μέρα ήρθαν στο γυμνάσιο στο διάλειμμα και με πιάσανε. Πάλι με χτυπήσαν. Εγώ άρχισα να λέω: «Όχι. Δεν έγραφα εγώ. Αλλά και να έγραφα τί έγινε; Απαγορεύεται; Πώς οι άλλοι δηλαδή, τα κόμματα που θέλουν το βασιλιά, τα αστικά κόμματα, γράφουν συνθήματα για τις εκλογές; Και εγώ να το έγραψα δεν νομίζω ότι έκανα καμιά παρανομία». Λοιπόν αφού έφαγα το ξύλο με απέλυσαν και καθόρισαν τη δικάσιμο για τις 14 του Μάη του 1946.

Πάμε στο δικαστήριο και ο χαφιές δεν ήρθε ποτέ. Έμαθα μετά πως η οικογένειά του δεν τον άφησε να έρθει, γιατί άρχισε να πέφτει σιγά-σιγά και καμιά σφαίρα από τα όπλα των καταδιωκόμενων. Και σου λέει κάτσε στα αυγά σου και μην πας στο δικαστήριο. Και αντί αυτού έστειλαν έναν βλάκα εκεί πέρα ως μάρτυρα για να πει ότι είδε εμένα να γράφω, ο οποίος ούτε που με ήξερε στη φάτσα. Είχα και δύο καλούς κομμουνιστές δικηγόρους και το δικαστήριο παρόλο που για το παραμικρό καταδίκαζε – ακριβώς πριν από εμένα καταδίκασε δέκα κορίτσια για δυόμιση μήνες επειδή έκαναν παράνομο έρανο, γιατί στις 25 Μάρτη έβαζαν μια κονκάρδα, είχαν και ένα κουτί και ο καθένας έβαζε ότι ήθελε για ενίσχυση – μετά λοιπόν που δικαζόμουν εγώ, δεν μπόρεσαν να βρουν κάτι να πιαστούν και λόγω αμφιβολιών απαλλάχθηκα.

Ωστόσο ο κίνδυνος δεν σταματούσε. Αυτός ο ταγματασφαλίτης που μου ζητούσε να παραδώσω τ’ όπλο ξαναστέλνει τον Αύγουστο στο σπίτι μου ένα σημείωμα και λέει αν δεν παραδώσεις το πιστόλι θα σε σκοτώσουμε. Λοιπόν στις 8 του Σεπτέμβρη πήρα το δρόμο για το βουνό. Από τότε, στις 8 Σεπτέμβρη του 1946 έμεινα στο βουνό και πολεμούσα το μοναρχοφασισμό μέχρι τα μέσα του Μάη του 1950. Αυτή εν ολίγοις είναι η ιστορία μου. Φυσικά τα γράφω αναλυτικά και στο βιβλίο μου αυτά («Αντάρτες στ’ Άγραφα», εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή).

Κατοικούμε και βρισκόμαστε σήμερα στον ηρωικό 6ο τομέα του ΕΑΜ, στην αχτίδα των ανατολικών συνοικιών, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την Καισαριανή και του Γουδή, τον Βύρωνα, τον Υμηττό και τη Δάφνη και άλλες. Όλες οι συνοικίες αυτές ανέπτυξαν τεράστια ηρωική δράση κατά την κατοχή και τον εμφύλιο, δράση την οποία πλήρωσαν ακριβά με φόρο αίματος. Τα γεγονότα αυτά έχουν καταγραφεί με τον καλύτερο τρόπο στο βιβλίο “Οι Ανατολικές Συνοικίες το Δεκέμβρη του 1944” που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. Παράλληλα πριν λίγες ημέρες, την Πρωτομαγιά, το τμήμα ιστορίας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, παρουσίασε το εξαιρετικό δεκαοκτάτομο έργο με τίτλο “Έπεσαν για τη ζωή” που καταγράφει τα βιογραφικά στοιχεία των 56.000 και πλέον συντρόφων μας που έδωσαν τη ζωή τους στη μάχη για την ελευθερία και το Σοσιαλισμό. Πολλούς από αυτούς σίγουρα τους γνωρίσατε, πολεμήσατε μαζί τους και συμβάλλατε σήμερα στη συγγραφή αυτού του τεράστιου έργου ώστε να μάθουμε και εμείς για αυτούς τους ήρωες και τις ηρωίδες που πέθαναν για να ζήσουμε εμείς. Εσείς μάλιστα ήσασταν και ο υπεύθυνος της έκδοσης αυτού του έργου, ως μέλος του ιστορικού τμήματος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ. Μιλήστε μας για το έργο αυτό.

Όταν επαναπατρίστηκα με κάλεσε το Κόμμα να βοηθήσω στην έκδοση του βιβλίου Μαρτυρολόγιο, έτσι το λέγαμε τότε, δεν είχε πάρει ακόμα την τελική του μορφή και τον τίτλο που δώσαμε «Έπεσαν για τη ζωή». Σε αυτή τη δουλειά δούλεψα από το Νοέμβρη του 1986 μέχρι πριν λίγους μήνες που τελείωσε η έκδοση του όγδοου τόμου. Πρόκειται για μια πολύ σοβαρή δουλειά. Το Κόμμα ποτέ δεν ξέχασε τους ήρωές του, πάντα επιθυμούσε να τους καταγράψει, και όχι μόνο τα ονόματά τους ξερά, αλλά και κάτω από ποιες συνθήκες πάλεψαν και έδωσαν τη ζωή τους για τα ιδανικά της εθνικής απελευθέρωσης, της δημοκρατίας, του Σοσιαλισμού-Κομμουνισμού.

Δούλεψα και με τη βοήθεια κι άλλων συντρόφων μέχρι και πριν από λίγους μήνες που τελειώσαμε τον όγδοο τόμο. Εκδόθηκαν 8 τόμοι και συνολικά 18 βιβλία. Ο πρώτος τόμος περιγράφει τα γεγονότα και τους πεσόντες από την ίδρυση του Κόμματος μέχρι το 1941. Ο δεύτερος περιγράφει γεγονότα και ήρωες της περιόδου 1941-1942. Ο τρίτος τόμος που αποτελείται από δύο βιβλία, περιγράφει τα γεγονότα του 1943. Ο τέταρτος τόμος που αποτελείται από τέσσερα βιβλία περιγράφει τα γεγονότα του 1944. Ο πέμπτος τόμος περιγράφει τα γεγονότα του Δεκέμβρη που επενέβησαν οι Εγγλέζοι και έφεραν το παλιό καθεστώς μαζί με τους γερμανοτσολιάδες και τους άλλους δωσίλογους και τους έκαναν εξουσία. Ο έκτος τόμος είναι το μακελειό που επικράτησε μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας και ο έβδομος τόμος που αποτελείται από επτά βιβλία περιέχει τα γεγονότα του εμφυλίου πολέμου και τους ήρωες του εμφυλίου. Τέλος ο όγδοος τόμος περιλαμβάνει τα γεγονότα από τη λήξη του εμφυλίου πολέμου τον Γενάρη του 1950 μέχρι και τη μεταπολίτευση του 1974.

Αυτή ήταν η δουλειά, τόσα χρόνια δουλέψαμε και έχουμε το αίσθημα πως αυτό που ήθελε και το Κόμμα και η Κεντρική Επιτροπή το εκπληρώσαμε, ένα χρέος απέναντι στους νεκρούς του Αγώνα. Οπωσδήποτε θα υπάρξουν και ορισμένες περιπτώσεις, είτε από αμέλεια των συγγενών, είτε από δυσκολία των οργανώσεων να βρουν στοιχεία πεσόντων αγωνιστών, που δεν έχουν περάσει στα βιβλία του «Έπεσαν για τη ζωή». Αυτή την υποχρέωση συμπληρωματικά μπορεί να την αναλάβει το περιοδικό που βγάζει η Αντίσταση με τίτλο «Εθνική Αντίσταση», εκτός από το Ριζοσπάστη που έτσι κι αλλιώς στέλνουν αρκετοί για να τιμήσουν τους συγγενείς τους στη στήλη «Στη μνήμη αγωνιστών». Μπορούνε λοιπόν και άλλοι να στέλνουν στο περιοδικό «Εθνική Αντίσταση» για να μη μείνουν άγραφοι οι ήρωες του Κόμματος, του ΕΑΜ και των δημοκρατικών αγώνων.

Είστε αντάρτης και μαχητής του Δημοκρατικού Στρατού και αναπτύξατε πραγματικά πλούσια και ηρωική δράση από τις γραμμές του, όντας παιδί ακόμη που κλήθηκε να πιάσει το όπλο στο χέρι και να βγει στα βουνά να πολεμήσει τους κατακτητές και τους ντόπιους συμμάχους τους. Περιγράψτε μας πως θυμάστε εκείνη την εποχή τώρα 70 χρόνια αργότερα.

Είχα την τύχη τώρα τις ημέρες του Πάσχα να πάω εκεί, με ένα κινηματογραφικό συνεργείο της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ που ετοιμάζει ένα έργο για τα Άγραφα. Ξέρετε μέχρι τώρα το Κόμμα έχει βγάλει δύο βιβλία, ένα για το Βίτσι και ένα για το Γράμμο, τα οποία είναι ιστορικά μεν αλλά ταυτόχρονα και για τον τουρισμό. Και τις προάλλες ύστερα από 70 ολόκληρα χρόνια πήγα στα Άγραφα και είδα όλα αυτά τα βουνά που γύριζα επί 4 χρόνια. Φυσικά τα βρήκα πιο άγρια απ’ ότι τα άφησα, πιο δασωμένα, με πολύ πυκνά δάση που δεν μπορείς πια να περπατήσεις, αλλά με συγκίνησε το γεγονός ότι είδα αυτά τα βουνά, στα οποία νέος τότε πολέμησα όπως και χιλιάδες άλλοι αγωνιστές, πολεμήσαμε σε αυτά τα βουνά. Για μένα ήταν μια ευτυχής συγκυρία που η Κεντρική Επιτροπή με κάλεσε για να μιλήσω εκεί για διάφορες μάχες και γεγονότα που είχαν λάβει χώρα σε αυτά τα βουνά, στη διάρκεια του εμφυλίου. Είμαι πολύ ενθουσιασμένος που ύστερα από 70 χρόνια ξαναείδα,όλα αυτά τα μέρη.

Γιατί τα γυρίσαμε τότε, σχεδόν όλα αυτά, τα κυριότερα βουνά των Αγράφων. Τη Νιάλα, τη Βουλγάρα, υψώματα δηλαδή μεγάλα. Στη Νιάλα που έγινε η μεγάλη τραγωδία το 1947, πάγωσαν γυναίκες, άντρες και παιδάκια από ανταρτο-οικογένειες που ήθελαν να περάσουν και να ξεφύγουν από τον κλοιό του στρατού. Στη Νιάλα επίσης αντάμωσαν στρατιώτες με αντάρτες. Το πρωί ήταν σε μια σκηνή στελέχη του κόμματος που δεν πήραν είδηση ότι οι στρατιώτες έφυγαν, και έτσι τους έπιασαν. Έπιασαν αντάρτες όπως η Βαγγελιώ η Κουσιάντζα, ο Τσιρώνης και άλλοι, τους πήγαν στη Λαμία, τους δίκασαν και τους εκτέλεσαν. Και έχω δει αυτά τα βουνά τώρα ύστερα από 70 χρόνια, που τα πέρασα όλα με τα πόδια, που δυστυχώς τώρα αυτά τα πόδια δεν πάνε, πονάνε τα γόνατά μου και πολύ δύσκολα κινούμαι. Έχω και εγώ γράψει για τη Νιάλα στο βιβλίο μου, αλλά για περισσότερα, κυκλοφορεί ένα βιβλίο τώρα του Μενελάου Μούστου που πέθανε το 1954 στην Τασκένδη και λέγεται «Αφηγήσεις για το Δημοκρατικό Στρατό», από τις Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

Και εκείνο που επίσης έχω να πω είναι πως οι σημερινοί νεολαίοι πρέπει όσο μπορούν περισσότερο να διαβάζουν και να μελετήσουν την ιστορία και του Κόμματος και την ιστορία της Αντίστασης και του ΔΣΕ. Πολλά έχουν να μάθουν, πολλά έχουν να διδαχθούν, γιατί τότε η νεολαία ρίχτηκε σύσσωμη στον αγώνα ενάντια στο φασισμό, για την απελευθέρωση της Ελλάδας. Αν έχεις ακούσει, πήγαν και ρώτησαν τον Κωστή Παλαμά τον εθνικό ποιητή «Τι πρέπει να κάνουμε τώρα που είμαστε σκλάβοι;». Και τι τους είπε ο Παλαμάς; «Ένα μονάχα έχω να σας πω, μεθύστε από το αθάνατο κρασί του ‘21», που σημαίνει αντίσταση και αγώνα ενάντια στην εχθρική φασιστική κατοχή. Και σήμερα πιστεύω ότι και οι νέοι όλο και περισσότερο θα νοιώσουν την ιστορία του ΚΚΕ, του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ και θα τιμήσουν καλύτερα αυτούς τους αγώνες, μπαίνοντας όμως πιο μαζικά στους αγώνες που καθημερνά γίνονται για να βελτιωθεί η ζωή του λαού, που έγινε πάρα πολύ φτωχή ύστερα από τα μνημόνια που είναι απόρροια του καπιταλιστικού συστήματος.

Από όλες αυτές τις μάχες και τα γεγονότα που βιώσατε σε αυτά τα βουνά των Αγράφων κατά τον εμφύλιο πόλεμο, υπάρχουν κάποιες που τις θυμάστε πιο έντονα, κάποιες που πιθανώς σας στιγμάτισαν ή θα τις ξεχωρίζατε για κάποιο λόγο;

Έχω πάρει μέρος σε πολλές μάχες. Ορισμένες μάχες όμως δεν τις ξεχνάω. Είναι για παράδειγμα μια μάχη το καλοκαίρι του 1947, τον Ιούλη, στα λιβάδια της Τσούκας. Εκεί πιάσαμε δέκα αυτοκίνητα του αστικού στρατού. Στον αστικό στρατό βρίσκονταν ένας φαντάρος που ο κουνιάδος του ήταν μαχητής σε εμάς στο Δημοκρατικό Στρατό. Εκεί αντάμωσαν μέσα στη φωτιά της μάχης, φιλήθηκαν, αυτό το θυμάμαι σα να το βλέπω και τώρα μπροστά μου, και μετά ο κουνιάδος που υπηρετούσε στον αστικό στρατό έμεινε τελικά σε εμάς στο Δημοκρατικό Στρατό. Αυτή την περίπτωση ποτέ δεν πρόκειται να την ξεχάσω.

Είναι και άλλες περιπτώσεις, μια άλλη περίπτωση ήταν το 1950 το Φλεβάρη, όταν πήγαμε να αδειάσουμε ένα καταφύγιο και να πάρουμε καλαμπόκι για να ζήσουμε. Εγώ ήμουν σκοπός. Και σκέφτομαι και λέω, βλέπω μόνο τρία μέτρα μπροστά, δεν πάω πιο μπροστά να δω πως είναι παραπέρα το έδαφος; Και κατά καλή μου τύχη και τύχη των υπολοίπων, μόλις βγήκα πιο πέρα τρία μέτρα, βλέπω ένα λιβάδι και το φεγγάρι έφεγγε και γυάλιζαν οι κάσκες των στρατιωτών που έρχονταν ακροβολισμένοι να μας πιάσουν. Τότε λοιπόν δεν είχα αυτόματο, είχα ένα αγγλικό καλό όπλο και άρχισα να πυροβολώ. Μου έκανε εντύπωση γιατί αν καθόμουν εκεί στα τρία μέτρα πιο πίσω και εμένα θα έπιαναν και εμένα και τους άλλους. Δηλαδή είναι ορισμένες φάσεις που θέλεις η τύχη, θέλεις το μυαλό που σκέφτηκε για να πάω να δω πως είναι το μέρος… Γιατί ο άλλος ο σύντροφος που είχε το οπλοπολυβόλο – το γράφω μέσα στο βιβλίο – ένας τίμιος, καλός αγωνιστής που πολέμησε στην Αλβανία, στον ΕΛΑΣ κλπ, αλλά ήταν μανιώδης καπνιστής. Άφησε λοιπόν το οπλοπολυβόλο πιο πίσω στημένο και τυλίχτηκε με μια κουβέρτα και κάπνιζε. Ως που να έρθει λοιπόν αυτός με το οπλοπολυβόλο να τους ρίξει, ήρθαν οι υπόλοιποι και ξεκινήσαμε να τους ρίχνουμε και τους κάναμε να οπισθοχωρήσουν. Αλλά το μισό καλαμπόκι το χάσαμε, δηλαδή ήταν 800 οκάδες, τελικά μόνο 400 οκάδες μπορέσαμε να βγάλουμε, το άλλο πήγε χαμένο. Είναι πραγματικά πολλά στιγμιότυπα που ξεχωρίζουν, ορισμένα τα έχω γράψει.

Σύντροφε Τάκη Ψημμένε, μετά τα δεινά του εμφυλίου εσείς βρεθήκατε στην Σοβιετική Ουγγαρία, ως πολιτικός πρόσφυγας. Έχετε λοιπόν προσωπική εμπειρία της Σοβιετικής Ένωσης. Ο αντικομουνισμός εδώ και χρόνια προσπαθεί να μας πείσει πως η αντεπανάσταση δεν ήταν όντως αντεπανάσταση, αλλά αντεπίθεση στα τυραννικά Σοβιετικά κράτη. Εσείς πώς ζήσατε από μέσα την Σοβιετική Ένωση; Και όντας στο τμήμα ιστορίας της Κ.Ε. του ΚΚΕ, πώς σχολιάζετε αυτή την αντικομουνιστική προπαγάνδα που θέλει την αντεπανάσταση ως λύτρωση των λαών;

Κατά τα τέλη του Μάη του ’50 φτάσαμε στην Αλβανία και από εκεί περάσαμε στην Ουγγαρία αεροπορικώς. Εκεί όλο το καλοκαίρι δουλέψαμε ακατάπαυστα για να χτίσουμε το ελληνικό χωριό. Τότε ο γραμματέας της κομματικής οργάνωσης μας είπε: «Το βλέπετε αυτό το μέρος; Μέχρι το Σεπτέμβρη πρέπει να γίνει το χωριό με 450 σπίτια». Για σκέψου… Γιατί τα παιδιά έπρεπε να πάνε στο σχολειό και έπρεπε και το σχολειό να είναι έτοιμο, αλλά και τα σπίτια για να μένουν. Λοιπόν, και όμως οι εργαζόμενοι που ήμασταν κάθε μέρα εκεί αλλά και οι νέοι από τη Βουδαπέστη, κάθε Κυριακή έκαναν εξόρμηση και βοηθούσαν στην οικοδόμηση του χωριού. Στην αρχή ακόμα δεν το είχαν ονομάσει κάπως, σκέφτονταν να το πουν Ελληνικό Χωριό. Αλλά επειδή μεσολάβησε η εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη, το χωριό ονομάστηκε Μπελογιάννης (Ουγγρικά: Beloiannisz).

Όταν τελειώσαμε από εκεί τις δουλειές, γραφτήκαμε να πάμε σε μια τεχνική σχολή. Όμως κάποιος είδε τους καταλόγους και τότε εμένα και έναν άλλο σύντροφο, αν τον έχεις ακουστά, πολύ ξακουστό αγωνιστή το Γιώργο το Μωραΐτη, είδε ότι είχαμε βγάλει το γυμνάσιο και μας λέει έχει ανάγκη η οργάνωση από δασκάλους να διδάξουν τα παιδιά. Και έτσι μας έπιασαν από το αυτί και στο σχολειό. Παρακολουθήσαμε λίγο και ένα φροντιστήριο που έκανε η Έλλη Αλεξίου, μεγάλη παιδαγωγός, μεγάλη δασκάλα και συγγραφέας, και από εκεί σταλθήκαμε σε παιδικούς σταθμούς. Δούλεψα σε παιδικούς σταθμούς μέχρι το 1958 και στη Βουδαπέστη στο σχολειό μέχρι τον Οχτώβρη του 1961. Καθημερινή διδασκαλία. Το 1961 πήγα στην εφημερίδα «Λαϊκός Αγώνας» που έβγαινε τότε, ως μέλος της συντακτικής επιτροπής.

Και τον Οχτώβρη του 1963 με κάλεσε η Κεντρική Επιτροπή και από τότε δουλεύω στο μηχανισμό της Κεντρικής Επιτροπής, από το 1963. Παράλληλα, κάπου-κάπου έκανα και κάποια μαθήματα, πήγαινα και στην εφημερίδα, για να καλύπτω την ουσιαστική δουλειά που ήμουν στο μηχανισμό της Κ.Ε. Από τότε λοιπόν και μέχρι τώρα που βγάλαμε τον τελευταίο τόμο του έργου «Έπεσαν για τη ζωή», δουλεύω στο μηχανισμό της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος. Κατά τη διάρκεια που ήμασταν στην πολιτική προσφυγιά, παίρναμε μέρος σε όλες τις εκδηλώσεις, κάναμε εράνους για να βοηθήσουμε τους φυλακισμένους και τις οικογένειές τους, δηλαδή σε κάθε εργασία και κινητοποίηση του Κόμματος παίρναμε μέρος. Επίσης διαφωτίζαμε τον πληθυσμό εκεί, τους ντόπιους και βοηθούσαμε όσο μπορούσαμε το κίνημα. Αλλά ο μοναδικός σκοπός μας ήτανε πότε να γυρίσουμε στην πατρίδα μας, να πάρουμε ενεργά μέρος στον αγώνα στην πατρίδα, όπως από τη στιγμή που γύρισα το Σεπτέμβρη του ’86 στην Ελλάδα, είμαι ενεργός αγωνιστής και παίρνω ακόμη μέρος σε όλες τις εκδηλώσεις, στο βαθμό που μπορώ τώρα βέβαια.

Όσον αφορά τώρα την Ουγγαρία σαν χώρα, είχε την εξής ιστορία. Ήταν σκλαβωμένη σαν χώρα στους Αυστριακούς. Το 1848 έκανε την επανάσταση, όπως κάναμε εμείς το 1821 να διώξουμε τους Τούρκους. Η επανάστασή τους δεν πέτυχε όμως, γιατί και ο τσάρος ακόμα βοήθησε τον αυστριακό αυτοκράτορα. Αλλά η αυστριακή αυτοκρατορία με διπλωματία τα βρήκε με την αστικό-τσιφλικάδικη τάξη της Ουγγαρίας και έκαναν κοινό κράτος που λέγονταν Αυστροουγγαρία.

Η Αυστροουγγαρία στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο πήρε μέρος υπέρ της Γερμανίας. Στο τέλος δε του πολέμου, ο ουγγρικός λαός εξεγέρθηκε και έγινε ανεξάρτητο κράτος, με τη διαφορά ότι πολλές περιοχές που ήταν αμιγώς κατοικημένες από Ούγγρους, έμειναν σε άλλες επικράτειες, όπως στην Τσεχία, στη Ρουμανία ιδιαίτερα και στην Γιουγκοσλαβία.

Στις 21 του Μάρτη του 1919, οι Ούγγροι – πολλοί μάλιστα που είχαν πέσει αιχμάλωτοι – και με την Οχτωβριανή Επανάσταση πήραν μέρος και πέρασαν με τους Μπολσεβίκους και μέσα στην Ουγγαρία είδαν τι εστί ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, έκαναν εξέγερση, δηλαδή μαζική κινητοποίηση τίποτα παραπάνω, και έτσι οι κομμουνιστές από τη φυλακή βρέθηκαν στην εξουσία. Γιατί υπήρχε τέτοιο μαζικό κίνημα, που μπούχτισε από τον πόλεμο που έκαναν οι ιμπεριαλιστές, βοήθησε τους Κομμουνιστές και πήραν την εξουσία. Σαφώς ο ιμπεριαλισμός δεν έμεινε αδρανής. Οι Γάλλοι ιμπεριαλιστές, με τους Άγγλους και τους Αμερικάνους κινητοποιήθηκαν, βοήθησαν το ρουμανικό αστικό κράτος, το τσέχικο αστικό κράτος που τότε μόλις είχε δημιουργηθεί και το γιουγκοσλάβικο αστικό κράτος και ύστερα από 133 ημέρες που ήταν πραγματικά λεύτερη η Ουγγαρία και Σοβιετική δηλαδή, η Επανάσταση κατεστάλη από αυτούς τους αστικούς στρατούς και με τη βοήθεια των Γάλλων.

Μετά μεσολάβησε η μαύρη νύχτα του φασισμού με επικεφαλής τον Ούγγρο αντιναύαρχο Μίκλος Χόρτι, που καταγόταν από οικογένεια ευγενών και μεγαλογαιοκτημόνων, έπαψε να έχει η Ουγγαρία θάλασσα, αυτός έγινε αντιβασιλέας και πήγε με το Χίτλερ. Ο Χίτλερ τους πήρε μαζί του και χτύπησαν τη Σοβιετική Ένωση.

Τότε πολλοί Ούγγροι που συμμάχησαν με το Χίτλερ πέθαναν πολεμώντας τη Σοβιετική Ένωση χωρίς κανένα λόγο. Πολλοί μάλιστα πάγωσαν γιατί όταν ξεκίνησε η επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης, αυτοί πήγαν με καλοκαιρινά ρούχα, γιατί ο Χίτλερ τους είχε πείσει πως θα είναι θέμα ημερών, νόμιζαν πως θα πάνε στη Μόσχα και τέλος. Και τους βρήκε ο μεγάλος ο χειμώνας με καλοκαιρινά ρούχα. Έπαθαν πανωλεθρία εκεί. Σιγά-σιγά υπήρχε στη Σοβιετική Ένωση μια επιτροπή Ούγγρων Επαναστατών που πλησίαζε τους αιχμαλώτους, τους έκανε διαφώτιση και τελικά πολύ αιχμάλωτοι αντιλήφθηκαν τι συνέβαινε και άρχισαν να οργανώνονται στον αντιφασιστικό αγώνα.

Μέσα στην Ουγγαρία άρχισε επίσης ένα αρχικά μικρό αντιφασιστικό κίνημα.

Μετά ο σοβιετικός στρατός προχώρησε, έδιωξε τους Γερμανούς Ναζί και τους ντόπιους φασίστες και μάλιστα ο σοβιετικός στρατός είχε 150.000 νεκρούς στις μάχες της Ουγγαρίας και την απελευθέρωσε τελικά στις 4 του Απρίλη. Έγινε στην πορεία η προσωρινή ουγγρική κυβέρνηση από όλα τα κόμματα. Το 1945 έγιναν οι πρώτες εκλογές. Το Κομμουνιστικό Κόμμα τότε πήρε περίπου 25% στις εκλογές και έπαιζε ηγετικό ρόλο και το σοσιαλιστικό κόμμα και το αγροτικό κόμμα πήραν υψηλά ποσοστά, ενώ τα άλλα τα αντιδραστικά κόμματα έπεσαν πολύ κάτω, λόγω του ότι ο λαός ένιωσε στο πετσί του την πολιτική των αστικών κομμάτων. Και τελικά το 1948 δημιουργήθηκε η Λαϊκή Δημοκρατία της Ουγγαρίας πάλι με εκλογές!

Από τότε μεσολάβησε μια ουγγρική αντεπανάσταση που την τροφοδοτούσαν και την καθοδηγούσαν οι Αμερικάνοι, τότε κινδυνέψαμε, σκότωσαν και έναν νεολαίο δικό μας οι αντεπαναστάτες. Έπειτα κάπως ησύχασε η κατάσταση, ώσπου ήρθαμε στην περίοδο του Γκορμπατσώφ που με την προδοσία του, ακολούθησαν και αυτοί, οι περισσότεροι από την ηγεσία, την πολιτική του Γκορμπατσώφ και επανήλθε ο καπιταλισμός.

Γενικά η Ουγγαρία είχε μια καλή επαναστατική ιστορία ιδιαίτερα το 1919, αλλά και το 1942 που ο Χίτλερ είχε φτάσει στο Στάλιγκραντ και στο Λένινγκραντ, οι Ούγγροι έκαναν διαδήλωση ενάντια στον πόλεμο στη Βουδαπέστη. Δηλαδή τόλμησαν και το έκαναν γιατί έφταναν τα μαντάτα ποιοι σκοτώθηκαν στο μέτωπο και σου λέει τι θα γίνει… Με πρωτοπορία φυσικά το παράνομο Κομμουνιστικό Κόμμα Ουγγαρίας έκαναν διαδήλωση ενάντια στον πόλεμο και ζητούσαν ειρήνη.

Οι Λαϊκές Δημοκρατίες είχαν πρόγραμμα οικοδόμησης του Σοσιαλισμού και ο Σοσιαλισμός δεν οικοδομείται από τη μια μέρα στην άλλη, θέλει να περάσει πολύς χρόνος και μάλιστα να πλουτίσεις τη χώρα με πολλά προϊόντα, να αναπτύξεις τη βαριά βιομηχανία, την αγροτική οικονομία κλπ. Και στην Ουγγαρία προσπαθούσαν, φυσικά συναντούσαν και ορισμένες δυσκολίες, το βάδισμα όμως ήταν στο σωστό δρόμο. Αλλά ήρθαν το 1989-1990 αυτές οι καταστάσεις με την πολιτική του Γκορμπατσώφ και ανατράπηκαν όλα. Δηλαδή ανατράπηκε από τα μέσα το σύστημα.

Φυσικά, ακόμη και τώρα, ο Γιάνος Κάνταρ που ήταν ηγέτης πολύ φιλολαϊκός, όταν κάνουν γκάλοπ, πάντα πάνω από το 50% του πληθυσμού θεωρεί πως ήταν σωστός ηγέτης, ειδικά για το Γιάνος Κάνταρ. Όπως και για το Στάλιν στην ΕΣΣΔ πολύ πάνω από το 50% θεωρεί πως επί Στάλιν η Σοβιετική Ένωση προχωρούσε καλά. Και τώρα προ μηνός έγινε έρευνα στην οποία περισσότερο από το 70% των Ρώσων αναπολεί τη Σοβιετική Ένωση και το Στάλιν.

Όσον αφορά την αντεπανάσταση είναι λογικό να λέει αυτά που λέει. Η αντίδραση τι θα κάνει; Η αντεπανάσταση έγινε με τη συνεργασία του Νάγκι Ίμρε, από τα μέσα. Ο Νάγκι Ίμρε, μέσα στην πίεση που δέχονταν το καθεστώς από τις κινητοποιήσεις και από τον εξωτερικό παράγοντα, όλη την ημέρα η Φωνή της Ευρώπης μιλούσε ενάντια στο καθεστώς, τότε κι αυτό αναγκάστηκε να τον κάνει πρωθυπουργό. Και αυτός σαν πρωθυπουργός ενώ έλεγε σε μια ώρα να παραδοθούν οι αντεπαναστάτες, ύστερα από μια ώρα τους έδινε παράταση άλλες δυο ώρες να παραδοθούν, και ύστερα άλλες δυο κλπ. Δηλαδή κορόιδευε τον κόσμο. Και αυτοί σιγά-σιγά έπαιρναν απ’ έξω ενίσχυση σε όπλα και οικονομική και ηθική ενίσχυση κλπ. Και τελικά επικράτησαν για μια εβδομάδα. Ύστερα αναγκάστηκε ο Γιάννος Κάνταρ να κάνει την προσωρινή δημοκρατική κυβέρνηση. Οι Σοβιετικοί ήταν μέσα, δεν ήρθαν απ’ έξω. Και σου λέει δε γίνεται εμείς που είμαστε εδώ να τους αφήσουμε να πάρουν οι απ’ έξω την εξουσία; Και έτσι βοήθησαν τον Κάνταρ και η αντεπανάσταση κατεστάλη.

Είμαι πραγματικά χαρούμενος και συγκινημένος που συνομιλώ μαζί σας σήμερα και ακούω τις συγκλονιστικές περιγραφές σας. Είστε ένας άνθρωπος που με τη ζωή και τη στάση σας αποτελείτε παράδειγμα προς μίμηση και πηγή θάρρους και έμπνευσης για όλους εμάς. Είστε πλέον στα 90 σας χρόνια και έχετε τόση ζωή και φλόγα μέσα σας ώστε να είστε ακόμη στην πρώτη γραμμή του αγώνα, πρωτοπόρος σε πορεία, σε συγκέντρωση, σε συλλαλητήριο,  παρόν και ενεργός στις επάλξεις και πάντα μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ που το ζείτε από τα πρώτα του βήματα και γιορτάσαμε πέρυσι τα 100 χρόνια του. Θέλω να σας ρωτήσω πού βρίσκετε την ενέργεια και κρατάτε αναμμένη αυτή τη φωτιά που σας βγάζει καθημερινά και ανελλιπώς στους δρόμους του αγώνα, μια ενέργεια που δυστυχώς λείπει από το μεγαλύτερο μέρος του λαού μας και ως αποτέλεσμα βιώνουμε σήμερα όλα αυτά που βλέπουμε γύρω μας;

Εγώ θα σας πω το εξής. Παρόλο που με πονάνε τα γόνατα, τα πόδια κλπ, ακούω τον γιατρό που μου λέει πως η κίνηση είναι το παν. Προσπάθησε να κινείσαι, να μην τρως πολύ και βάζεις βάρος και η θέλησή μου λοιπόν να είμαι όρθιος, παρά ξάπλα στο κρεβάτι, με κάνει να τηρώ αυτό το πρόγραμμα, κάθε μέρα όσο μπορώ να περπατάω, να πηγαίνω και σε εκδηλώσεις όταν μπορέσω, αλλά εκείνο που θεωρώ σωστό είναι να πέσω όρθιος, αυτό είναι το καλύτερο. Και βέβαια το βασικό κίνητρο όλων των κομμουνιστών είναι ο αγώνας και εκεί διαφέρουν οι κομμουνιστές από τους υπόλοιπους. Ο αγώνας είναι αυτός που σε βγάζει στους δρόμους, σε κρατάει όρθιο. Ο αγώνας να σταματήσει η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπό, ο αγώνας για άλλη κοινωνία, για λευτεριά, για δημοκρατία, για τον Σοσιαλισμό-Κομμουνισμό.

Πείτε μου πώς βλέπετε το αύριο για την Ελλάδα, την Ευρώπη αλλά και ολόκληρο τον κόσμο; Πώς νοιώθετε, ειδικά εσείς, που τσακίσατε με αγώνα και αίμα το φασισμό και που πολεμήσατε με αυταπάρνηση τον ιμπεριαλισμό, τώρα να θεριεύουν πάλι, πατώντας πάνω στην ανεμελιά των λαών και να απειλούν εκ νέου να αιματοκυλήσουν τους λαούς χαράζοντας ξανά με το ίδιο τους το αίμα τα σύνορα, στην αδιάκοπη προσπάθεια κερδοφορίας και εξεύρεσης νέων αγορών. Και αν μου επιτρέπετε να χρησιμοποιήσω τον τίτλο του Λένιν “Τί να κάνουμε”, ώστε να ανατρέψουμε όλη αυτή την αντιλαϊκή επίθεση που δέχεται η εργατική τάξη σε όλο τον κόσμο;

Καταρχήν όπως είναι γνωστό ο φασισμός είναι δημιούργημα του καπιταλιστικού συστήματος και του κεφαλαίου. Το κεφάλαιο όταν βλέπει ότι με ψευτοδημοκρατικές μεθόδους δεν μπορεί να επικρατήσει δημιουργεί το φασιστικό κίνημα για να μπορεί να επιπλέει και να συνεχίζει τη δουλειά του. Βλέπουμε με οργή και αγανάκτηση αυτό που γίνεται σήμερα, μάλιστα ο Τσίπρας υπέγραψε τώρα στο Βουκουρέστι ένα κατάπτυστο κείμενο που μιλάει για Σιδηρούν Παραπέτασμα, μιλάει ενάντια στις Σοσιαλιστικές χώρες που υπήρξαν. Άρα βλέπουμε από τη μια μεριά, για να επικαλεστώ τα λόγια του, «βγάζει αριστερό φλας και στρίβει δεξιά» – κάποτε αυτά τα έλεγε ο Τσίπρας για κάποιους άλλους αλλά το ίδιο κάνει και αυτός τώρα – βγάζει αριστερό φλας και στρίβει δεξιά, δηλαδή ενώ μιλάει για προοδευτικό κίνημα για να εμποδίσει την άνοδο του νεοφασισμού, ο ίδιος συνεργάζεται με το νεοφασισμό. Στο Καστελόριζο ήταν μαζί με τους ναζί. Η δίκη της χρυσής αυγής κρατάει τέσσερα χρόνια. Ούτε η δίκη των εγκληματιών του Χίτλερ δεν κράτησε τόσο πολύ στη Νυρεμβέργη, μερικούς μήνες κράτησε αυτή η δίκη, ενώ ετούτοι εδώ οι χρυσαυγίτες τέσσερα χρόνια δικάζονται; Κοροϊδεύουν τον κόσμο; Φυσικά την ευθύνη την έχει πρώτα από όλους η κυβέρνηση που θέλει να λέγεται και αριστερή. Λοιπόν τι να πούμε; Να πούμε που σε πολλά μέρη τους καλούν και τους δίνουν και βήμα να μιλήσουν σε εκδηλώσεις κλπ; Πως θα εμποδίσεις την άνοδο του νεοφασισμού όταν δεν τον πολεμάς και πολλές φορές τον διευκολύνεις κιόλας;

Όσον αφορά το έργο του Λένιν το «Τι να κάνουμε» αφορούσε τότε την οικοδόμηση του Σοσιαλισμού, του κράτους, το πως θα δουλέψουνε τα υπουργεία κλπ. Εμείς τώρα το τι να κάνουμε; Η πρώτη δουλειά είναι να συσπειρωθούμε γύρω στην υγιή αντιφασιστική δύναμη που υπάρχει, το ΚΚΕ. Να διαφωτίσουμε το λαό για το τι εστί φασισμός, να κάνουμε γνωστά τα εγκλήματα του φασισμού, γιατί δυστυχώς, όχι όλη η νεολαία αλλά πολλοί νέοι δεν έχουν διαβάσει, δεν έχουν μάθει τι έκανε ο φασισμός όπου επικράτησε. Και να συνεχίσουμε αταλάντευτοι τον πόλεμο κατά του φασισμού όπως κάναμε και στην περίοδο του δεύτερου ιμπεριαλιστικού πολέμου. Αυτό είναι το σημερινό τι να κάνουμε.

Η συζήτηση μαζί σας είναι πραγματικά πολύτιμη και θα μπορούσε να κρατήσει ώρες με μεγάλη μου χαρά. Ωστόσο δε θέλω να σας κουράσω περισσότερο. Έτσι, κλείνοντας τη σημερινή μας κουβέντα θα ήθελα να σας ρωτήσω αν έχετε κάτι να προσθέσετε σε όσα είπαμε παραπάνω ή γενικότερα κάτι που θα θέλατε να πείτε και δεν είπαμε ακόμη.

Δεν έχω τίποτα άλλο να προσθέσω, εκείνο που θέλω να πω είναι ότι πιστεύω πως όπως τότε παλέψαμε εμείς, το ίδιο και η σημερινή νεολαία θα παλέψει εφόσον μάθει καλά και αποκτήσει με τη γνώση της όλα τα δεδομένα του φασισμού και του ιμπεριαλισμού, όλα τα δεδομένα του καπιταλιστικού συστήματος και έπειτα θα τραβήξει μπροστά μαζί με το Κόμμα, να χτίσουμε το νέο σύστημα το Σοσιαλιστικό.

Το έργο του τμήματος ιστορίας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ με τίτλο «Έπεσαν για τη ζωή», που μπορεί κάποιος να το βρει;

Το έργο αυτό υπάρχει στα βιβλιοπωλεία της Σύγχρονης Εποχής, αυτή τη στιγμή εδώ στην Αθήνα, στη Μαυροκορδάτου 3 δίπλα στην εκκλησία τη Ζωοδόχο Πηγή και στη Θεσσαλονίκη στην οδό Πλάτωνος 7. Σε λίγο το έργο θα είναι διαθέσιμο και στην Πάτρα στην οδό Κανακάρη 159. Νομίζω τα ξέρουν όλοι τα βιβλιοπωλεία της Σύγχρονης Εποχής. Όπως και το βιβλίο μου «Αντάρτες στα Άγραφα», στην τέταρτη έκδοση πια.

Σύντροφε Τάκη Ψημμένε, δεν ξέρω ειλικρινά πώς να σας ευχαριστήσω για τη σημερινή μας συζήτηση, είναι τεράστια η τιμή που μας κάνατε και η χαρά που μας δώσατε να βρεθούμε δίπλα σας, να συνομιλήσουμε και να αγγίξουμε την ίδια την ιστορία. Σας ευχόμαστε από τα βάθη της ψυχής μας να είστε υγιής, γερός, δυνατός και πολύχρονος, να συνεχίσετε να μας εμπνέετε και να μας δείχνετε το δρόμο με αυτή την άσβηστη φωτιά που κρύβετε μέσα σας, το δρόμο που οδηγεί στην αντεπίθεση, στην ανατροπή, στο Σοσιαλισμό-Κομμουνισμό! Σας ευχαριστούμε και πάλι που βρεθήκατε σήμερα εδώ και μας παραχωρήσατε αυτή τη συνέντευξη για το περιοδικό Κατιούσα και σας ευχόμαστε ψυχή βαθιά!

 Και εγώ σας ευχαριστώ και σας εύχομαι καλή εργασία, έχετε μπροστά σας το μέλλον, δουλέψτε σκληρά, να μάθουν οι νέοι το σωστό που υπήρξε και να διαλέξουν το σωστό δρόμο, τον Σοσιαλισμό-Κομμουνισμό.

 ΥΓ. Το ‘τετ-α-τετ με την ιστορία’ είναι ένας κύκλος συνεντεύξεων που θα συνεχιστεί σε αρκετά μέρη και θα ακολουθήσουν συνεντεύξεις με πολύ σημαντικούς ανθρώπους.