Η Θυσία των 5 ΕΠΟΝΙΤΩΝ στα Τρίκαλα

Ήταν 18 τ΄ Απρίλη το 1944 Τρίτη μέρα του Πάσχα. Στα Τρίκαλα κρεμούν 5 νέους στην πλατεία Ρήγα Φεραίου και συλλαμβάνουν 350 ως ομήρους. Τα πέντε παλικάρια που έδωσαν τη ζωή τους στον αντιφασιστικό αγώνα ήταν οι Στέργιος Γάτσας, Ιωάννης Μπριάζης, Κωνσταντίνος Στεργιόπουλος, Κωνσταντίνος Σύρμπας και Απόστολος Τσανάκας. Τα πτώματα των απαγχονισθέντων έμειναν και την επομένη στις αγχόνες με πινακίδες στο στήθος τους που έγραφαν: “Πυροβόλησα Γερμανό Στρατιώτη”».

Ας πάμε σε κάθε ένα χωριστά σαν ένα μικρό μνημόσυνο να θυμηθούμε:

Ο 29χρονος Μπριάζης Γιάννης γεννήθηκε το 1915 στα Τρίκαλα. Πολέμησε στον Αλβανικό πόλεμο κι  όταν έγινε η ΕΠΟΝ εντάχτηκε σε αυτήν όπως και χιλιάδες άλλοι νέοι. Εργαζόταν στο αλωνιστικό συγκρότημα του Μάτη, στα καμπίσια χωριά γύρω από το Πρίνος, υπό την επίβλεψη τριών Ιταλών. Ο Γιάννης κοντά τους έμαθε Ιταλικά και προσπάθησε να βοηθήσει τους αγρότες να διεκδικούν τα  δικαιώματά τους.

Ο 27χρονος Κώστας Στεργιόπουλος γεννήθηκε στο Γοργογύρι Τρικάλων το 1917. Ήταν παντρεμένος με την Ελένη Τσιακμάκη από τον Πυργετό και είχε μία κόρη την Μαρία. Ασχολείτο με γεωργικές δουλειές και στην κατοχή ήταν αγροφύλακας. Εντάχτηκε στην ΕΠΟΝ και με την ιδιότητα του αγροφύλακα μπορούσε να μετακινείται όλο το 24ωρο, χωρίς να τον υποψιάζονται. Έτσι μετέφερε ελαφρύ οπλισμό και μηνύματα στις ομάδες της αντίστασης. Αυτή του η δράση καρφώθηκε στους Γερμανούς και στους συνεργάτες τους. Στήθηκε  μπλόκο και πιάστηκε στην καλύβα του Πουλιανίτη,  με την κατηγορία ότι έκρυβε όπλα. Καταδότης του ήταν, όπως αναφέρει η κόρη του Μαρία, κάποιος Τσιαντούλας.

Ο 24χρονος Στέργιος Γάτσας γεννήθηκε το 1920 στα Τρίκαλα. Τον είχε υιοθετήσει  η Σαμαρινιώτισσα Σουλτάνα Γάτσα. Όσοι τον γνώρισαν λένε πως ήταν ένα ψηλό και με αθλητικό παράστημα, παιδί. Αθώος και ευγενικός με όλους, ενταγμένος κι εκείνος στην ΕΠΟΝ. Ο Στέργιος προδόθηκε γυρνώντας από μια επιχείρηση. Κατέλυσαν σε κάποιο σπίτι, ήταν τέσσερα άτομα. Ο ιδιοκτήτης για να τους προστατέψει, τους είπε να μείνουν οι δύο κι οι άλλοι να πάνε σε άλλο σπίτι, αλλιώς κινδύνευαν όλοι. Έτσι έφυγαν ο Στέργιος Γάτσας και ο Αποστόλης Τσανάκας οι οποίοι αποφάσισαν να γυρίσουν στο σπίτι τους, γιατί ήξεραν πολύ καλά την περιοχή. Έπεσαν όμως σε μπλόκο των Γερμανών και των συνεργατών τους.

Ο 22χρονος Απόστολος Τσανάκας γεννήθηκε στα Τρίκαλα το 1922 μαζί με τον Κώστα Σύρμπα είναι οι μικρότεροι από τους άλλους ΕΠΟΝίτες που κρεμάστηκαν. Δούλευε με τον πατέρα του σαν κτίστης ήταν λιγόλογος, μετρημένος και ψύχραιμος. Από τις πρώτες ημέρες της Κατοχής εντάχτηκε σε ομάδες κρούσης μέχρι που έγινε η ΕΠΟΝ. Τότε μαζί με χιλιάδες άλλους νέους αγωνίστηκε μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ, οργανωμένα πια, εναντίον των κατακτητών. Μέχρι την ημέρα που πήρε μέρος στη απαγωγή των Δωσίλογων Τρικάλων, στην επιχείρηση που όπως προαναφέραμε προδόθηκε μαζί με τον Στέργιο Γάτσα και πιάστηκαν στην επιστροφή στα σπίτια τους. Συγγενείς και φίλοι προσπάθησαν μάταια να τον γλυτώσουν. Ο οικογενειακός του φίλος, καθηγητής Κώστας Παπαστεργίου – Εράλδυς είπε, όπως λένε στον πατέρα του: “Mην τρέχεις βγήκε απόφαση, θα κρεμαστεί”. Μια θηλιά όντως περάστηκε στο λαιμό του Απόστολου.

Ο 22χρονος Κώστας Σύρμπας, τελευταίος από τους Επονίτες,  Γεννήθηκε στα Τρίκαλα το 1922.  Ο Κώστας ο Σύρμπας ήταν αγωνιστής και ενταγμένος στα δίκια του λαού από τα γεννοφάσκια του. Γκαρσόνι μετά το δημοτικό, καθώς ήταν παιδί  πολυμελούς οικογένειας. Το 1939 εντάχτηκε στην ΟΚΝΕ  και το 1940 είχε εκλεγεί σύμβουλος του εργατικού κέντρου Τρικάλων. Επειδή όμως δεν εντάχτηκε στην Νεολαία του Μεταξά τον απέπεμψαν. Τον Σύρμπα, τον πιάσανε στον Μύλο του Τσαγκάδα, όπου είχε ταμπουρωθεί καλύπτοντας τα νώτα των συντρόφων του με το να απασχολεί τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους.

Δυο ώρες πριν την εκτέλεση έγραψε ένα γράμμα για τον πατέρα του που όμως δεν έλαβε ποτέ, γιατί το γράμμα αυτό ήταν γραφτό να ταξιδέψει στην Ιστορία που γράφει ο απλός Λαός. Έκανε το γύρω της Ευρώπης και βρέθηκε στα αρχεία της Βέρμαχτ.

18 Απρίλη 1944
Λατρευτέ μου Πατέρα.

Σε δυο ώρες θα με κρεμάσουν στην πλατεία γιατί είμαι πατριώτης. Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε. Μην πικραίνεσαι Πατέρα. Αυτό ήτανε γραφτό για μένα. Πεθαίνω με παρέα. Αντίο… φιλώ την μητέρα και όλους. Χαιρετισμούς στους γείτονες. Καλή αντάμωση στον άλλο Κόσμο. Θα σας περιμένω Και η μέρα που θα φτάσετε θα είναι για μένα γιορτή. Τα πράγματά μου θα τα πάρετε από την αστυνομία. Το Πορτοφόλι δεν έχει μέσα τίποτα. Όμως είναι καινούργιο. Πάρτο εσύ πατέρα. Γεια σας. Να θυμάσαι πως ο γιος σου πάει πικραμένος γιατί δεν θα ακούσει τις καμπάνες της Ελευθερίας. Αντίο..Ζήτω η Ελευθερία… Κώστας. Ήταν γραφτό να πεθάνω Απρίλη.

Όπως λέει ο αδελφός, του Κ. Σύρμπα, Βασίλης Σύρμπας δεν μάθανε ποτέ το γιατί. Ο συναγωνιστής τους, Βασίλης Μπακάλης με το ψευδώνυμο Ασπροπόταμος, έστησε με δικά του έξοδα σε μνήμη των πέντε παλληκαριών το μνημείο που είναι σήμερα στην Πλατεία Ρήγα Φεραίου.

*Το παρόν γράφτηκε με πληροφορίες από:  trikkipress, 902.gr και  Αντιφασιστικό Μέτωπο Τρικάλων.