Viola Liuzzo: Γιατί η Κου Κλουξ Κλαν να δολοφονήσει μια λευκή;

H Viola Liuzzo γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1925, στην Πενσυλβάνια των Η.Π.Α. Κόρη εργάτη και δασκάλας, ζει μέσα στην ανέχεια, όταν ο πατέρας της τραυματίζεται σε εργατικό ατύχημα. Με την οικογένεια της αλλάζουν συνεχώς πόλεις  προσπαθώντας η μητέρα της να βρει δουλειά.

Εκείνη παρατά αναγκαστικά το σχολείο στα 12 της, για να στηρίξει οικονομικά την οικογένεια της. Σε όλη την υπόλοιπη ζωή της προσπαθεί να το τελειώσει και τα καταφέρνει να μπει σε σχολή νοσοκόμων, λίγο πριν την σκοτώσει η Κου Κλουξ Κλαν.

Εργάζεται παντού. Σε εργοστάσια, εστιατόρια,σούπερ μάρκετ. Δεν τη φοβίζει η δουλειά, αλλά τρέμει την αδιαφορία των ανθρώπων απέναντι σε σημαντικά ζητήματα, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα και ο φυλετικός ρατσισμός στην Αμερική της δεκαετίας του ’60.

Αν και ”αμόρφωτη” νιώθει βαθιά μέσα της την αδικία για ό,τι συμβαίνει στην ίδια και στην εργατική της τάξη, αλλά κυρίως σε αυτό που βλέπει να συμβαίνει με τους έγχρωμους συναδέλφους τους. Από τα νεανικά της χρόνια συμμετέχει σε διαδηλώσεις υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ισότητας.

Γίνεται μέλος οργανώσεων, μεταξύ των οποίων και της Εθνικής Ένωσης για την Πρόοδο των Έγχρωμων Ατόμων ( NAACP). Θεωρεί τους ανθρώπους όλους ίσους πέρα από θρησκεία ή χρώμα. Η καλύτερη της φίλης, η Sarah Evans είναι Αφρο-αμερικανίδα και είναι εκείνη που θα αναλάβει να μεγαλώσει τα 5 παιδιά της Viola μετά το θάνατό της.

Η αρχή όλων: Η δολοφονία του Jimmie Lee Jackson.

O Jimmie Lee Jackson συμμετείχε στην ειρηνική πορεία για την απόκτηση δικαιώματος ψήφου για τους έγχρωμους πολίτες στην πολιτεία της Αλαμπάμας στις 18/02/1965. Παρότι το δικαίωμα ψήφου είχε κερδηθεί από τους Αφροαμερικάνους μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο, ουσιαστικά σε πολλές πολιτείες δεν είχε εφαρμοστεί ποτέ δίχως περιορισμούς αφήνοντας το γράμμα του νόμου νεκρό.

Οι διαδηλωτές θα έκαναν ήσυχα το γύρω της πόλης τραγουδώντας εκκλησιαστικούς ύμνους πριν επιστρέψουν στην εκκλησία και δειπνήσουν όλοι μαζί.

Ο Jimmie βρισκόταν εκεί με την αδερφή του την μητέρα του και τον 82 ετών παππού του, όλοι διαδηλωτές δεν ξεπερνούσαν τα 500 άτομα. Ξαφνικά τα φώτα του δρόμου έκλεισαν και η αστυνομία άρχισε να χτυπά τους μέσα στο σκοτάδι. Τα χτυπήματα ήταν τόσο βίαια που 17 άνθρωποι βρέθηκαν στο νοσοκομείο ανάμεσα τους και ένας λευκός ρεπόρτερ και δύο φωτογράφοι εφημερίδων .

Η οικογένεια του Jimmie άκουσε τα ουρλιαχτά των διαδηλωτών.Οι ίδιοι είχαν παραμείνει εντός της εκκλησίας, περιμένοντας να επιστρέψουν απο την πορεία. Οι αστυνομικοί μπήκαν στην κουζίνα της εκκλησίας, όπου βρήκαν την οικογένεια και χτύπησαν το Jimmie.Όταν η μητέρα του προσπάθησε να τους σταματήσει έδειραν και εκείνη. Ο Jimmie προσπαθώντας να προστατέψει την μητέρα του, σηκώθηκε από το πάτωμα και μπήκε μπροστά στους αστυνομικούς, οι οποίοι συνέχισαν να χτυπούν τόσο τον ίδιο όσο και την μητέρα του. Στο τέλος, τον πυροβόλησαν 2 φορές στην κοιλιακή χώρα. Τραυματισμένος και  ενώ δεν είχαν σταματήσει να τον χτυπούν, κατάφερε να βγει έξω από την εκκλησία και να λιποθυμήσει  μπροστά σε στάση λεωφορείου, όπου οι παρευρισκόμενοι τον μετέφεραν στο νοσοκομείο.

Οκτώ μέρες αργότερα άφησε την τελευταία του πνοή  ενώ βρισκόταν ο ίδιος κάτω από ένταλμα σύλληψης σε περίπτωση που ανάρρωνε. Ο νοσοκομειακός γιατρός είπε χρόνια αργότερα πως τα τραύματα τους ήταν εξ’επαφής σαν κάποιος να τον είχε αγκαλιάσει ώστε να τον πυροβολήσει.

Για πολλά χρόνια κανείς δεν τολμούσε να μιλήσει για τον δολοφόνο αστυνομικό, ο οποίος 40 χρόνια μετά την δολοφονία του Jimmie εμφανίστηκε στην τηλεόραση, λέγοντας πως βρισκόταν σε νόμιμη άμυνα όταν το πυροβόλησε, γιατί πίστευε πως ο Jimmie είχε όπλο πάνω του. Μπήκε για 6 μήνες φυλακή, αλλά βγήκε στους 5 εξαιτίας επιπλοκών υγείας.

Οι τρεις πορείες του στην μνήμη του.

Οι τοπικές οργανώσεις για την απόκτηση ψήφου οργάνωσαν κατευθείαν στην μνήμη του διαδήλωση -πορεία από την πόλη Σέλμα ως το Μοντγκόμερι. Η πρώτη διαδήλωση 600 ατόμων στις 7/03/1965 ανακόπηκε απότομα μετά από βίαιη καταστολή των αστυνομικών. Ονομάστηκε ”Ματωμένη Κυριακή” και η αγριότητα των εικόνων ξυλοδαρμού των διαδηλωτών έκανε το γύρο της γης ξεσηκώνοντας θύελλα αντιδράσεων.

Μια δεύτερη πορεία διοργανώθηκε μέσα σε δύο μέρες. Αρχηγός της πορείας μπήκε ο Martin Luther King Jr. . Οι διαδηλωτές ήταν 2.500 απο όλη την χώρα. Οι διαδηλωτές τελικά διένυσαν,προς έκπληξης τους, την μισή διαδρομή. Αυτή ήταν η συμφωνία που είχε γίνει ανάμεσα στο King,την ομοσπονδιακή αστυνομία και τους διοργανωτές των τοπικών οργανώσεων προκειμένου να αποφευχθούν οι αστυνομικές ακρότητες. Αρκετοί διαδηλωτές αντέδρασαν έντονα πως με αυτό το τρόπο είναι σαν να φοβούνται την αστυνομία και να αποχωρούν. Το ίδιο απόγευμα μέλη της Κου Κλουξ Κλαν κάνουν την εμφάνιση τους στην πόλη και ξυλοκοπούν τρεις λευκούς διαδηλωτές. Ένας από αυτούς πεθαίνει στο νοσοκομείο.

Μετά το θάνατο του λευκού James Reeb ο εθνικός και διεθνής τύπος στρέφεται εναντίον της Κου Κλουξ Κλαν και της άγριας αστυνομικής καταστολής. Οι τοπικές οργανώσεις των Αφρο-αμερικάνων αγανακτούν από την ξαφνική υποστήριξη. ”Έπρεπε να σκοτωθεί ένας λευκός για να καταλάβετε πως μας σκοτώνουν”. Γρήγορα απογοητεύονται, όταν μαθαίνουν πως ο King είχε κάνει με ” συμφωνία τακτικής” με τις τοπικές αρχές και γι αυτό η πορεία έμεινε μισή. Ο ίδιος δεν παραδέχτηκε ποτέ πως έπραξε κάτι τέτοιο.

Στις 15/03/1965 ο Πρόεδρος των Η.Π.Α Jonson στέλνει την Πράξη για το δικαίωμα ψήφου των έγχρωμων πολιτών στο Κογκρέσο προς ψήφιση. Δύο μέρες αργότερα οι διαδηλωτές διοργανώνουν μια τρίτη πορεία στην μνήμη του Jimmie.

Σε αυτή την πορεία συμμετέχει ενεργά η Viola, μεταφέροντας διαδηλωτές σε διάφορα σημεία της πορείας.

Η δολοφονία της Viola Luizzo.

Η τρίτη πορεία ήταν μεγαλειώδης. Αυτό που ξεκίνησε με 600 άτομα όλοι Αφροαμερικανοί, έγινε μια λαοθάλασσα ανθρώπων. Λευκοί και μαύροι, μαθητές, εργάτες, μέλη από όλες τις θρησκευτικές κοινότητες, γιατροί, δικηγόροι, υπάλληλοι, καταστηματάρχες ενώθηκαν σε μια μεγαλειώδη πορεία, που για πρώτη φορά κατάφερε να ολοκληρώσει την πορεία της.Περπάτησαν για 2 μέρες με βροχή, με ήλιο και πέρασαν μέσα από περιοχές που οι Αφροαμερικανοί δεν είχαν ποτέ αποκτήσει δικαίωμα ψήφου, ακόμα και αν αποτελούσαν το 100% του πληθυσμού της πόλης. Άνθρωποι συνέχεια έμπαιναν μέσα στην πορεία και ακολουθούσαν.Έφτασαν στο καπιτώλιο του Μοντγκόμερι και τον περικύκλωσαν πάνω από 25.000 άνθρωποι.

Ήταν μια μεγάλη πορεία που κατέληξε σε μια μεγάλη γιορτή. Στο Μοντγκόμερι τους περίμεναν καλλιτέχνες με τους οποίους τραγούδησαν όλοι μαζί για ένα καλύτερο αύριο.

Το βράδυ της επιστροφής η Viola έπρεπε να επιστρέψει σπίτι του τον 19χρονο Αφροαμερικάνο Leroy Moton και εκείνη να γυρίσει στην οικογένεια της. Ο σύζυγος της είχε φοβηθεί με την συμμετοχή τις διαδηλώσεις, αλλά δεν μπορούσε να κάνει τίποτα για να την μεταπείσει και να μην πάει.

Σε ένα βενζινάδικο σταμάτησαν να βάλουν βενζίνη έγιναν αντιληπτοί από μέλη της Κου Κλουξ Κλαν που τους κυνήγησαν  στον αυτοκινητόδρομο. Κατάφεραν να τους ”πετάξουν” εκτός δρόμου και να σκοτώσουν με δύο σφαίρες στο κεφάλι την οδηγό. Ο νεαρός Αφροαμερικάνος ήταν καλυμμένος με το αίμα της Viola όταν τσέκαραν αν ήταν νεκρός και έτσι κατάφερε να ξεφύγει.

Ζήτησε αμέσως να πάει να καταθέσει όσα ήξερε. Μέσα σε λιγότερο από 24 ώρες οι δράστες της δολοφονίας είχαν βρεθεί. Ήταν 4 άνδρες ηλικίας από 21 έως 42 ετών. Ένας εκ των οποίων ήταν στην πραγματικότητα μέλος της ομοσπονδιακής αστυνομίας και είχε μπει ως μυστικός μέσα στην Κου Κλουξ Κλαν.

Ο δημόσιος διασυρμός της

Καθ’ όλη την διάρκεια της δίκης η Viola Liuzzo έπεσε θύμα κατασυκοφάντησης της μνήμης της. Πολλές ρατσιστικές οργανώσεις θεώρησαν πως ήταν η ίδια υπεύθυνη για όσα έπαθε. Μιλούσαν για ναρκωτικά, σεξουαλικές σχέσεις με Αφροαμερικάνους, πως παραμελούσε τα παιδιά της και πως ήταν μέλος του κομμουνιστικού κόμματος..

Στην πραγματικότητα τίποτα από όλα αυτά δεν ήταν αλήθεια, αλλά αυτό λίγο ένοιαξε τα ΜΜΕ που έσπειραν παντού τέτοιου είδους φήμες. Το αμάξι στο οποίο δολοφονήθηκε δεν δίστασαν να το βγάλουν οι τοπικές εφημερίδες προς πώληση λέγοντας πως είναι ”ιδανικό για την μεταφορά διαδηλωτών και σχεδόν ανέγγιχτο  απο τις σφαίρες της δολοφονίας της Viola”.

Όλος αυτός ο κανιβαλισμός του Τύπου ξεκίνησε εξαιτίας και της προσπάθειας παραπετάσματος καπνού στην κοινή γνώμη σχετικά με ”το σκάνδαλο” πως στην ώρα της δολοφονίας της Viola στο αυτοκίνητο των Klansmen βρισκόταν και ομοσπονδιακός αστυνομικός.

Ο ρόλος του FBI

Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση προσπάθησε να θολώσει τα νερά λέγοντας πως αν δεν υπήρχε αστυνομικός στο αμάξι δεν θα ΄χαν φτάσει στους δράστες τόσο γρήγορα. Ο αστυνομικός Gary Thomas Rowe δεν κατηγορήθηκε ποτέ για το φόνο .

Παρότι δεν ήταν η πρώτη φορά που ο Rowe κατηγορούταν πως συμμετείχε ενεργά σε δολοφονίες ή ξυλοδαρμούς ακτιβιστών, η ομοσπονδιακή αστυνομία δεν έλαβε ποτέ υπόψη της τις καταγγελίες και συνέχιζε να τον χρησιμοποιεί σε διάφορες αποστολές μέχρι και το 1996.

Η ετυμηγορία

Η ετυμηγορία της δικής ίσως ξαφνιάσει τους αναγνώστες.. Κανένας από τους τρεις δολοφόνους δεν κατηγορήθηκε για το φόνο της Viola. Ο καθένας τους εξέτισε ποινή φυλάκισης δέκα ετών για παραβίαση των πολιτικών δικαιωμάτων της και κατοχή και χρήση όπλων.

Στην πρώτη δίκη όλοι οι ένορκοι ήταν λευκοί άνδρες, αλλά και στην δεύτερη δίκη που οι ένορκοι ήταν μοιρασμένοι, η έκβαση της δεν ήταν διαφορετική..

Μιλάμε για την Αμερική του 1965. Μια Αμερική λευκή, ρατσιστική με ένα τεράστιο πληθυσμό ανθρώπων να μην έχουν πολιτικά, κοινωνικά, ούτε καν ανθρώπινα δικαιώματα.. Η θέση της γυναίκας ήταν ιδανικά στο σπίτι, να φροντίζει την οικογένεια.. Η εικόνα μιας γυναίκας, σχεδόν 40 ετών με 5 παιδιά που διασχίζει την χώρα για να διαδηλώσει για ”ξένες υποθέσεις” εξαγρίωνε την αμερικάνικη συντηρητική οικογένεια. Γι αυτό και βλέπουμε λιγότερη συμπάθεια, ακόμα και σε σχέση με το προηγούμενο θύμα λίγων ημερών πριν τον Reeb.

Ο ένας ήταν ένας λευκός άνδρας, μέλος της Ελεύθερης εκκλησίας και έγινε σύμβολο όταν πέθαινε από τον ξυλοδαρμό της ΚΚΚ, αλλά η Viola ήταν γυναίκα,μητέρα, ακτιβίστρια και.. εργάτρια ένα σύμβολο που η Αμερική δεν το είχε ανάγκη για ηρωοποίηση.

Στο σήμερα.

Μέχρι και σήμερα η Viola Liuzzo δεν μνημονεύεται για όσα πρόσφερε στον αγώνα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ακόμα και στους κόλπους των ακτιβιστών οι άνδρες φαίνεται να έχουν προτεραιότητα στο Πάνθεον της λατρείας.

Η οικογένειά της προσπαθεί να κρατήσει την μνήμη της ζωντανή. Σήμερα, το όνομα της φέρουν δύο πάρκα στην Αμερική ενώ στο Μοντγκόμερι υπάρχει το μνημείο για τα ανθρώπινα δικαιώματα πάνω στο οποίο γράφει το όνομα της μαζί με άλλους αγωνιστές.

Όσο για την μνήμη του Jimmie Lee Jackson από τον οποίο ξεκίνησαν όλα; Η ταφόπλακα του βανδαλίζεται μέχρι και σήμερα στην Αμερική της ελευθερίας.