Μια φωτογραφία σου… – Ένα άλμπουμ για τον Μάνο

Πώς να κλείσεις μια ζωή σε μερικές στιγμές; Κι έναν τόσο ζωντανό άνθρωπο σε μια συλλογή από στιγμιότυπα, που απαθανατίζουν τη στιγμή αλλά όχι τα πρόσωπα και δεν μπορούν να στα φέρουν πίσω;

Αυτές τις μέρες είδαμε και διαβάσαμε πολλά για τον Μάνο, αποχαιρετισμούς και αφιερώσεις, ευχαριστίες για όσα πρόσφερε σε όλους μας, ακόμα και από απλούς αναγνώστες του που δεν τον είχαν συναντήσει ποτέ. Ο πρόωρος και άδικος χαμός του συντρόφου μας έκανε τα λόγια να στερεύουν. Όλοι βρήκαν όμως δυο λέξεις, για να εκφράσουν τη συγκίνησή τους ή κάποια φωτογραφία που ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις.

Εμείς μαζέψαμε κάποιες από αυτές τις φωτογραφίες -τις περισσότερες ανέβασε η σύντροφος της ζωής του, Νινέττα- και φτιάξαμε μια μικρή συλλογή στη μνήμη του Μάνου, ξεκινώντας από τα πρώτα χρόνια του στην Αθήνα, με τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες.

Τον Νοέμβρη του ’85, ο Μάνος έκανε το φανταρικό του και οι Μαυροσκούφηδες έγραφαν ιστορία, την ίδια μέρα που θα δολοφονούνταν ο 15χρονος Μιχάλης Καλτεζάς. Οι πρώτοι στρατιώτες που μπήκαν εκεί από τη μαύρη νύχτα της εισβολής του τανκ, όχι για να επαναλάβουν την ιστορία, αλλά για να τιμήσουν την εξέγερση!

Ακολουθούν μερικά ακόμα στιγμιότυπα από εκείνα τα -πιο αισιόδοξα- χρόνια.

Ο Μάνος όμως δεν έχασε τον βηματισμό του, ούτε τα επόμενα χρόνια. Μόνο λίγο καιρό ξαποσταίνει και ξανά στον αγώνα τραβά, δίπλα στο ΠΑΜΕ Εκπαιδευτικών και σε όποιο μετερίζι τον χρειάζονται.

Τα χρόνια περνάνε, αλλά αυτός μένει πάντα χαμογελαστός και αγέραστος, χωρίς ούτε μια άσπρη τρίχα στην ψυχή του, όπως δηλώνει όπου αρθρογραφεί.

Ακόμα και όταν τα προβλήματα υγείας τον στέλνουν στο εξωτερικό, για να κάνει μεταμόσχευση νεφρού.

Στο ενδιάμεσο -όπως προδίδει και η φωτογραφία με φόντο τον Πύργο του Άιφελ, γνωρίζει το Κατιουσάκι του, και εμείς έναν πολύτιμο και ακούραστο σύντροφο, που είναι μέσα σε όλα και δε λείπει από τίποτα.

Εδώ σε δύο στιγμιότυπα από την “Κατιουσόπιτα” του ’19.

Ο Μάνος ήταν τόσο αγαπητός, τόσο χαρακτηριστική φιγούρα -Δον Κιχώτη του 21ου αιώνα τον χαρακτήρισε η δική μας Λιάνα- που καθόλου τυχαία ενέπνευσε φίλους του σκιτσογράφους, όπως τον Κ. Ρουγγέρη -και όχι μόνο-, για να απαθανατίσουν τη μορφή του και με έναν άλλο τρόπο.

Μάνος Δούκας: 28 Απριλίου 1958, Μήθυμνα Λέσβου – 1 Φεβρουαρίου 2021, Αθήνα
Σχέδιο, Μπάμπης Ζαφειράτος, 2.II.2021 (Μολύβι σε χαρτί ακουαρέλας Α4)

Ο Μάνος ήταν πάντα φευγάτος, με την πιο ωραία, ταξιδιάρικη -επαναστατική θα λέγαμε- έννοια. Κανείς δε φανταζόταν όμως πως θα έφευγε από κοντά μας τόσο γρήγορα…

Το περασμένο φθινόπωρο έφυγε για το νησί του, σα να ήθελε να το δει μία ακόμα φορά και να κλείσει τις εκκρεμότητες που είχε αφήσει πίσω του.

Σε μία από τις τελευταίες του φωτογραφίες, παραμένει ο Μάνος που γνωρίσαμε. Δε χάνει ποτέ τη λάμψη στο βλέμμα του, το χιούμορ του και βγάζει περιπαικτικά τη γλώσσα στον Χάρο που τα έβαλε μαζί του.

Μάνο, λένε πως οι ιθαγενείς φοβούνταν τις φωτογραφίες, γιατί ένιωθαν πως τους κλέβουν την ψυχή. Αλλά εσύ δεν είχες τέτοιο φόβο, γιατί η δική σου έφτανε για όλους. Και αυτό παρηγορεί τη δική μας, καθώς βλέπουμε τις φωτογραφίες σου και θυμόμαστε τι σύντροφο χάσαμε.