Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ-Ιμπεριαλισμός και φαντάσματα

Ο Σέρλοκ Χολμς είναι μάλλον ο διασημότερος λογοτεχνικός ντετέκτιβ όλων των εποχών, εξασφαλίζοντας στο συγγραφέα του Άρθουρ Κόναν Ντόιλ μια θέση στο πάνθεον των πιο επιτυχημένων συγγραφέων αστυνομικής λογοτεχνίας. Εκτός από “πατέρας” του Σέρλοκ Χολμς, ο Ντόιλ υπήρξε επίσης ένθερμος υπερασπιστής του βρετανικού ιμπεριαλισμού, αλλά και οπαδός μεταφυσικών ανθορθολογικών ρευμάτων όπως ο πνευματισμός.

Γεννήθηκε στις 22 Μάη 1859 στο Εδιμβούργο της Σκοτίας και είχε εννέα αδέρφια. Ο πατέρας του ήταν Σκωτσέζος δημόσιος υπάλληλος, που έπασχε από αλκοολισμό και επιληψία, ενώ η μητέρα του ήταν ιρλανδικής καταγωγής. Ως μέλη της καθολικής μειονότητας της Σκοτίας, οι γονείς έδωσαν αυστηρή θρησκευτική ανατροφή στο γιο τους, εγγράφοντάς τον σε σχολείο Ιησουιτών. Σπούδασε ιατρική την οποία και άσκησε ως τα 32 του χρόνια, όταν και αφιερώθηκε στη συγγραφή.

Το 1887 δημοσίευσε σε χριστουγεννιάτικο περιοδικό την πρώτη ιστορία του ντετέκτιβ που έμελε να κατακτήσει το αναγνωστικό κοινό σε κάθε γωνιά της γης με τίτλο “Μια σπουδή στο κόκκινο”κι ακολούθησε η δεύτερη ένα χρόνο μετά με τίτλο “Το σημάδι των τεσσάρων”.  Το αστυνομικό μυθιστόρημα δεν ήταν καινούριο είδος, ωστόσο ο Ντόιλ το τελειοποίησε, με τον οξυδερκή, εκκεντρικό και κοκκαϊνομανή Σέρλοκ Χολμς και τον τυπικό βικτωριανό τζέντλμαν βοηθό του, Δρ. Γουότσον, που λειτουργεί ως αφηγητής και σημείο αναφοράς ή και ταύτισης για τους αναγνώστες. Πέρα από τη θρυλική αποστροφή “Στοχειώδες, αγαπητέ Γουότσον”, βασικό μότο του Σέρλοκ Χολμς κατά την εξιχνίαση των υποθέσεών του ήταν η εξής: Αν έχεις αποκλείσει το αδύνατο, αυτό που μένει πρέπει να είναι η αλήθεια, όσο απίθανη κι αν είναι”. Παρά την τεράστια επιτυχία του χαρακτήρα του, ο Ντόιλ τον βάζει στο διήγημα “Το τελευταίο πρόβλημα” (1893) να εξαφανίζεται στην Ελβετία μετά από συνάντηση με το θανάσιμο εχθρό του καθηγητή Μοριάρτι. Μάλιστα όταν έπαψε να δημοσιεύει ιστορίες στο περιοδικό Strand, εκείνο έχασε 20.000 συνδρομητές κι ο Ντόιλ αναγκάστηκε να σκεφτεί νέες περιπέτειες για τον ήρωά του. Συνολικά δημοσίευσε τέσσερα μυθιστορήματα και 54 διηγήματα με πρωταγωνιστή τον Χολμς, με διασημότερο τον “Σκύλο των Μπάσκερβιλ” που δημοσιεύτηκε το 1902.

Σε όλη του τη ζωή πίστευε ακράδαντα στο μεγαλείο και την εκπολιτιστική αποστολή της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Στη διάρκεια του πολέμου των Μπόερ (1899-1902) στη Νότιο Αφρική υπηρέτησε ως εθελοντής γιατρός, υπερασπιζόμενος την αγγλική αποικιακή πολιτική στο έργο του “Ο πόλεμος στη Νότιο Αφρική. Τα αίτια και η διεξαγωγή του” (1900) και μάλιστα χρίστηκε ιππότης μετά τον πόλεμο. Υπήρξε επίσης πρόεδρος της Boys’Empire League μιας οργάνωσης που προωθούσε τις αξίες του βρετανικού ιμπεριαλισμού και την ιδέα της “χριστιανικής αρρενωπότητας”. Έγραψε μάλιστα ιστορίες εθνικιστικού περιοχομένου στο περιοδικό και την εφημερίδα της οργάνωσης. Κατά το ήμισυ ιρλανδικής καταγωγής, ήταν αρχικά υπέρ της διατήρησης της βρετανικής κυριαρχίας στη χώρα, ενώ από το 1916 υποστήριξε την αυτονομία της Ιρλανδίας εντός του Ηνωμένου Βασιλείου, όχι όμως και την ανεξαρτησία της χώρας. Προσπάθησε δυο φορές ανεπιτυχώς να εκλεγεί βουλευτής το 1900 και το 1906. Ήταν υπέρ της μεταρρύθμισης της νομοθεσίας περί διαζυγίων, αντιτάχθηκε όμως στο κίνημα των σουφραζετών για την καθιέρωση της γυναικείας ψήφου.

Ένα άλλο αξιοσημείωτο στοιχείο της βιογραφίας του ήταν η πίστη του στον πνευματισμό, δηλαδή στη δυνατότητα επικοινωνίας με το πνεύμα των πεθαμένων, αλλά και στην ύπαρξη νεράιδων, στοιχειών και άλλων μεταφυσικών οντοτήτων. Ο ίδιος δε δίστασε να ρισκάρει την προσωπική του φήμη διαφημίζοντας με κάθε τρόπο το συγκεκριμένο ρεύμα, κόντρα στον περίφημο ορθολογισμό του ήρωα που είχε δημιουργήσει. Τα κίνητρα της αφοσίωσής του δεν είναι πλήρως γνωστά, όσοι τον γνώρισαν πάντως δεν αμφέβαλαν για την ειλικρίνεια των πεποιθήσεών του.

Έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα το 1930 από καρδιοπάθεια στο σπίτι του στο Σάσεξ. Μέχρι σήμερα, ο ήρωάς του αποτελεί έναν από τους πιο αναγνωρίσιμους χαρακτήρες της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ενώ έχει αποτελέσει έμπνευση για πολυάριθμες ταινίες, βιβλία, σειρές και θεατρικές διασκευές σε όλο τον κόσμο.