Ένας πραγματικός άθλος… (ΒΙΝΤΕΟ-ΦΩΤΟ)

Ένας πραγματικός άθλος, μικρή αποπληρωμή του χρέους στους χιλιάδες αλύγιστους της Γυάρου, ήταν η κατασκευή και η τοποθέτηση του Μνημείου του ΚΚΕ, σε όλες τις φάσεις του έργου: Από την ολοκλήρωσή του στο μηχανουργείο των αδερφών Παπαδάκη, μέχρι την αποκάλυψή του το Σάββατο στο θανατονήσι.

Η αποστολή αυτή δεν θα μπορούσε να γίνει εφικτή, αν δεν υπήρχε από πίσω η δουλειά δεκάδων συντρόφων, στο σχεδιασμό μέχρι και της τελευταίας λεπτομέρειας για την μεταφορά και εγκατάσταση του μνημείου στη Γυάρο.

Αν δεν υπήρχε από πίσω η αυταπάρνηση, η καρτερικότητα, το πείσμα, ο ενθουσιασμός, αλλά και η τέχνη όλων των μελών της ομάδας των συντρόφων που ανέλαβε να σηκώσει το εμβληματικό Μνημείο στον κακοτράχαλο και άνυδρο τόπο της Γυάρου.

Της ομάδας που έφτιαξε μέχρι και «καταπέλτη» με μαδέρια και σκαλωσιές στην γκρεμισμένη αποβάθρα, για να μπορέσουν τα πλοία να αποβιβάσουν με τη μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια τον κόσμο που θα έφτανε το Σάββατο στο νησί.

Αν δεν υπήρχε από πίσω η μεθοδική και επίμονη δουλειά των συντρόφων από τις Μεταφορές, οι ακατάλυτοι δεσμοί των κομμουνιστών ναυτεργατών με τον κλάδο τους, που έκανε εφικτό να βρεθούν τα πλοία για μια τέτοια δύσκολη αποστολή, με κόντρα τον καιρό και σε ένα νησί που το δέρνει ο αέρας, με μικρά μόνο διαλείμματα στη διάρκεια του χρόνου.

Σ’ ένα νησί όπου η μοναδική αποβάθρα στέκει ρημαγμένη στην παραλία του 4ου όρμου, σημάδι εγκατάλειψης, αυτού του ιστορικού, μαρτυρικού τόπου, όπως άλλωστε και τα εναπομείναντα κτίρια, όπου χάσκουν γκρεμισμένα ντουβάρια και πεσμένες σκεπές, από την «επίθεση» του χρόνου, αλλά και του Πολεμικού Ναυτικού, που τα χρησιμοποιούσε σε για πολλά χρόνια ως στόχο στις ασκήσεις του.

Η αποστολή αυτή δεν θα γινόταν εφικτή αν δεν υπήρχε από πίσω η αίσθηση της μεγάλης ευθύνης εκατοντάδων μελών, οπαδών και φίλων του κόμματος, που ανέλαβαν ανάμεσα σε χιλιάδες άλλους να ταξιδέψουν στη Γυάρο μέσα σε αντίξοες συνθήκες για να αποτίσουν τον αναγκαίο φόρο τιμής, για λογαριασμό όλων εκείνων που ήθελαν να κάνουν το ταξίδι, αλλά οι δυσκολίες της αποστολής έκαναν απαγορευτική μια πιο μαζική μετακίνηση στο θανατονήσι για την αποκάλυψη του Μνημείου.

Ήταν λοιπόν ένα έργο μεγάλο, σύνθετο και δύσκολο. Ένα στοίχημα που έπρεπε να κερδηθεί κόντρα σε πολλές υπαρκτές και αντικειμενικές δυσκολίες.

Και κερδήθηκε. Με τη συλλογική ευθύνη και δουλειά του Κόμματος, όσες αντιξοότητες ή δυσκολίες κι αν προέκυψαν σε κάθε φάση της προετοιμασίας και της υλοποίησή του.

Από το μηχανουργείο στο θανατονήσι

Πάνω από μισό χρόνο, παράλληλα με τη φιλοτέχνηση του Μνημείου από τον Α. Μυρωδιά, ξεκίνησαν όλες οι εργασίες για την εγκατάσταση του Μνημείου στη Γυάρο.

Και μόνο κοιτάζοντας στον χάρτη αυτόν τον δυσπρόσιτο τόπο που η αστική τάξη επέλεξε για τόπο ψυχολογικής, σωματικής, ακόμα και φυσικής εξόντωσης χιλιάδων κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών, καταλαβαίνει πως τίποτα δεν μπορούσε να αφεθεί στην τύχη, από την ώρα που το καράβι θα φόρτωνε τα αναγκαία υλικά για τη μεταφορά του Μνημείου στην Γυάρο, πριν από είκοσι και πλέον μέρες: Από τα σκαπτικά εργαλεία, τους γερανούς, τις πέτρες και τα άλλα οικοδομικά υλικά, μέχρι τα χρειαζούμενα για την επιμελητεία, που λειτούργησε υποδειγματικά όλες αυτές τις μέρες, διασφαλίζοντας τις καλύτερες δυνατές συνθήκες διαβίωσης στο νησί για τους δεκάδες της ομάδας που δούλευαν ατελείωτες ώρες, χωρίς να λογαριάζουν κούραση, αν είναι μέρα ή νύχτα, αν έχει ήλιο ή βροχή.

Υπήρχε αυστηρό χρονοδιάγραμμα, από την ομάδα ευθύνης, έχοντας πλήρη επίγνωση των εργασιών και της αλληλουχίας τους.

Πρώτο καθήκον ήταν η επίσκεψη στο νησί. Να δουν από κοντά τους χώρους, να υπάρξει τοπογραφική αποτύπωση, να καταγραφούν τα υψόμετρα κ.λπ. Και στη συνέχεια, η καταγραφή όλων των μηχανημάτων και των υλικών που χρειάζονταν για την εγκατάσταση του Μνημείου.

Η φροντίδα να υπάρχουν ανταλλακτικά, για ότι μπορούσε να προβλεφθεί ότι μπορεί να χάλαγε, αφού κάθε απώλεια σήμαινε μέρες αναμονής για να βρεθούν και να φτάσουν τα ανταλλακτικά στη Γυάρο.

Είχαν μελετηθεί ακόμα και τα στατιστικά του καιρού την τελευταία 50ετία, για να βρεθεί το κατάλληλο «παράθυρο», με τη μικρότερη δυνατή ένταση των ανέμων, ώστε να γίνει εφικτή η μεταφορά των βαρέων υλικών στη Γυάρο, η ανέγερση του επιβλητικού Μνημείου και φυσικά η αποκάλυψή του.

Έτσι προέκυψε το 20ήμερο από τα μέσα Σεπτέμβρη μέχρι τις πρώτες μέρες του Οκτώβρη, η τελευταία ευκαιρία πριν το χειμώνα για να ολοκληρωθεί η δύσκολη αποστολή.

Οι μηχανικοί, οι ηλεκτρολόγοι, οι οικοδόμοι που συνέβαλλαν στην εγκατάσταση του Μνημείου, περήφανα «εξέταζαν» τη δουλειά τους το περασμένο Σάββατο κάνοντας απολογισμό.

Τα πρόσωπά τους φωτισμένα, γεμάτα συγκίνηση και ικανοποίηση όταν μας υποδέχτηκαν στην προβλήτα το Σάββατο.

Μοιράστηκαν μαζί μας ιστορίες και πειράγματα από τη διαμονή τους στο Νησί. Θυμούνται την πρώτη τους μέρα, που έφτασαν στις 2 το βράδυ και δούλευαν επί 16 ώρες, για να αδειάσουν το καράβι, να διανοίξουν και να καθαρίσουν τους δρόμους, να στήσουν την επιμελητεία τους, τα ηλεκτρολογικά και τις αντλίες με τις σωληνώσεις, για να προμηθεύονται νερό από το πηγάδι.

Αλλά και την τέταρτη μέρα που στήθηκε το κύριο σώμα του Μνημείου, το πιο δύσκολο κομμάτι. Η ανακούφισή τους, η απίστευτη χαρά τους, ότι η αποστολή τους στέφθηκε με επιτυχία.

Και μια ήταν η λέξη που ξεχώριζες… Το καθήκον: Το καθήκον απέναντι στους αλύγιστους της ταξικής πάλης, το καθήκον απέναντι στο Κόμμα που γέννησε τέτοιους ήρωες.

Εν πλω προς τη Γυάρο

Και ήρθε η μέρα της εκδήλωσης. Πριν ακόμα χαράξει, το «Καπετάν Κώστας» και το «Ελισσάβετ – Δήμητρα» έλυναν κάβους από το λιμάνι του Λαυρίου. Ενθουσιασμός και προσμονή, ανυπομονησία να βγουν τα καράβια στα ανοιχτά, να πιάσουν πορεία για τη Γυάρο.

Η ενημέρωση για τον καιρό έλεγε «5 με 6» μποφόρ, αλλά από την αρχή φάνηκε ότι το ταξίδι θα ήταν δύσκολο. Αφήνοντας αριστερά τη Μακρόνησο, όπου το επόμενο διάστημα θα γίνει κι εκεί η εγκατάσταση του δεύτερου Μνημείου, ο καιρός έδειξε τα δόντια του. Και η θάλασσα το ίδιο…

Πάνω από τέσσερις ώρες δύσκολο ταξίδι, μέχρι να φανεί από μακριά ο ξερότοπος της Γυάρου. Δέος. Σημαίες ξεδιπλώνονται, το κατάστρωμα και στα δυο καράβια που πλέουν δίπλα δίπλα, «ταλαιπωρημένα» από την πολύωρη μάχη με τα κύματα και τους αέρηδες, γεμίζει ασφυκτικά και ντύνεται στα κόκκινα.

Τα πρώτα συνθήματα πέφτουν λίγο πριν τα πλοία διασχίσουν το γλαρονήσι, τη μικρή νησίδα στη μύτη της Γυάρου, για να βγουν στην ανατολική πλευρά του νησιού που βρίσκονται οι όρμοι: «Ούτε στα ξερονήσια, ούτε στις φυλακές, ποτέ τους δε λυγίσανε οι κομμουνιστές», «Ένας αιώνας αγώνας και θυσία το ΚΚΕ στην πρωτοπορία».

Από μακριά φαίνονται πλέον μισογκρεμισμένα τα κτίρια στον 4ο όρμο: Οι φυλακές, το εργοστάσιο ηλεκτρισμού, το νοσοκομείο. Και βέβαια το μνημείο, να στέκει ανάμεσά τους αγέρωχο, πραγματικός νικητής στην πάλη του παλιού με το νέο.

Αν το ταξίδι ήταν δύσκολη υπόθεση, η αποβίβαση δεν αποδείχτηκε ευκολότερο έργο. Μετά από πολλές μανούβρες, το πρώτο καράβι κατάφερε να δέσει κοντά στην προβλήτα και επεκτείνοντας με πρόσθετα μέλη τον καταπέλτη του, μπόρεσε να επιβιβάσει τους πρώτους επιβάτες.

Το πλήρωμα του δεύτερου πλοίου, μικρότερου από το πρώτο, ανέλαβε ακόμα πιο δύσκολη αποστολή: Να δέσει δίπλα στο πρώτο και να δεθεί μαζί του και από τον στενότερο καταπέλτη του να αποβιβάσει με ασφάλεια τους επιβάτες, πολλοί απ’ αυτούς μεγαλύτερης ηλικίας.

Πειθαρχημένα, με τη βοήθεια του πληρώματος, των συντρόφων της ομάδας της Γυάρου, αλλά και όσων είχαν ήδη πατήσει στη στεριά, ένας ένας βγήκαν στο νησί και συγκροτώντας μια μεγάλη πορεία πήραν το δρόμο για το χώρο του μνημείου.

Παρά τις δυσκολίες, αφού ήδη δυο πλοία βρίσκονταν δεμένα στον στενό ντόκο, αποβίβασε τους επιβάτες και το τρίτο πλοιάριο, αυτό που απέπλευσε από τη Σύρο για να μεταφέρει στο νησί συντρόφους από τις Κυκλάδες, αλλά και τον ΓΓ της  ΚΕ του ΚΚΕ, με άλλα στελέχη του Κόμματος.

Νωρίτερα, ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας είχε περάσει από τη Σύρο. Εκεί, με μια αγκαλιά λουλούδια, πολλά χαμόγελα και κόκκινες σημαίες τον υποδέχτηκαν το πρωί του Σαββάτου. Παρόντες και ο δήμαρχος του νησιού Ν. Λειβαδάρας, ο Λιμενάρχης Σύρου, Πλωτάρχης ΛΣ Γ. Βαμβακούσης, ο αντιδιοικητής της περιφέρειας του Λιμενικού Πλοίαρχος, Ι. Γκίζης. Χωρίς να χαθεί χρόνος, μαζί με τους συντρόφους από τη Σύρο και τα γειτονικά νησιά, στο καΐκι για τα τελευταία – δύσκολα εννιά μίλια για το θανατονήσι, πάνω από δυο ώρες δρόμο, με τον καιρό κόντρα. Λίγο πιο μετά μας λένε οι λιμενικοί -σαν να απολογούνται για τη θάλασσα – και η πρόσβαση θα ήταν αδύνατη…

Η επιστροφή

Μετά τη συγκλονιστική εκδήλωση και τη σύντομη περιήγηση στις εγκαταστάσεις του 4ου όρμου, έμενε η ασφαλής επιστροφή για να ολοκληρωθεί αυτό το ανεπανάληπτο, φορτισμένο με απερίγραπτη συγκίνηση ταξίδι.

Όμως κι εδώ, η θάλασσα και ο καιρός έβαλαν τους δικούς του όρους. Η φουρτούνα στα ανοιχτά της Γυάρου και μέχρι το Λαύριο καθιστούσε ιδιαίτερα επικίνδυνο το ταξίδι και αμέσως αποφασίστηκε τα καραβάκια να κατευθυνθούν στη Σύρο.

Η απότομη μεταβολή του καιρού συντόμευσε και την παραμονή στο θανατονήσι, αλλά η νέα πορεία αποζημίωσε και με το παραπάνω τους επισκέπτες: Διασχίζοντας εν πλω όλη την ανατολική πλευρά του νησιού, είχα τη δυνατότητα να δουν και τους άλλους τρεις όρμους (ο πέμπτος, ο όρμος -τάφος όπως τον έλεγαν οι κρατούμενοι- βρίσκεται προς την άλλη κατεύθυνση, πίσω από το κτίριο των φυλακών), τα ερείπια των κτιρίων, τις συστάδες των δέντρων στον 1ο όρμο που πίσω τους έκρυβαν την τρομερή συκιά του Γλάστρα, όπου μαρτυρούσαν δεμένοι από τους αγκώνες οι εξόριστοι.

Χωρίς κανείς να αισθάνεται κούραση, το ταξίδι προς τη Σύρο φάνηκε να διήρκεσε ελάχιστα και μετά από ολιγόωρη παραμονή στο νησί, όλοι όσοι είχαν αναχωρήσει το πρωί από την Αττική, επέστρεψαν με πλοίο της γραμμής στον Πειραιά.

Μια συγκλονιστική εκδήλωση, που θα τη συζητάμε για χρόνια, είχε ολοκληρωθεί με τον καλύτερο τρόπο.

Η σπουδαία αυτή αποστολή, όμως, έχει ακόμα δρόμο μπροστά της, μέχρι να επιστρέψει και ο τελευταίος από όσους έμειναν πίσω στην Γυάρο, για να οργανώσουν την μεταφορά των υλικών πίσω στην Αθήνα.

Αλλά και μέχρι να δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές από το κράτος, πρώτα απ’ όλα με την κατασκευή μιας σύγχρονης και ασφαλούς προβλήτας, που θα καταστήσει τον ιστορικό αυτό τόπο επισκέψιμο από το ευρύ κοινό, κυρίως από τη νεολαία.

902.gr