Ανεμομαζώματα, σπίθες και κυκλώματα

*Λόγω της απεργιακής επικαιρότητας δημοσιεύεται με μερικές μέρες καθυστέρηση, σε σχέση με τους άλλους μήνες και τα άρθρα της στήλης.

Ο περασμένος ήταν ένας από εκείνους τους μήνες που όλα τα νέα τους ήρθαν από τον ουρανό. Σαν τα τουβλάκια μιας ευχάριστης παρτίδας τέτρις (το γνωστό παιχνίδι που σαν πριν λίγες μέρες ξεκινούσε το 1984 την πορεία του από τη Σοβιετική Ακαδημία Επιστημών.)

🌒

Κατ’ αρχάς, αυτή τη στιγμή που μιλάμε τρία ρόβερ και ένα ελικόπτερο τριγυρίζουν στον Άρη. Εκτός από τα ρόβερ Perseverance και Curiosity υπάρχει πλέον και το Zhurong που κατέφτασε με το Tianwen-1, ένα από τα σκάφη που μπήκαν σε αρειανή τροχιά πριν τρεις μήνες. Πρόκειται για αποστολή του Εθνικού Οργανισμού Διαστήματος της Κίνας και, για όσους αρέσκονται σε ιστορικά στατιστικά, έκανε την Κίνα την τρίτη χώρα που προσεδαφίζεται στον Άρη και την πρώτη που προσεδαφίστηκε με επιτυχία από την πρώτη της προσπάθεια.

Η κύρια αποστολή του Zhurong είναι να ψάξει για ίχνη νερού σε υγρή μορφή στο παρελθόν του Άρη, ενώ είναι σχεδιασμένο να λειτουργήσει για 90 ημέρες.

Όμως αυτός ο προκαθορισμένος χρόνος ζωής μπορεί και να μη σημαίνει πολλά. Το Ingenuity, το χαριτωμένο ελικόπτερο που έφτασε στον Άρη με το Perseverance της NAΣA και πέταξε για πρώτη φορά πριν λίγες εβδομάδες, έχει ήδη ξεπεράσει τον αντίστοιχο δικό του.

Σχεδιασμένο για πέντε πτήσεις και τριάντα μέρες λειτουργίας, το Ingenuity πραγματοποίησε ήδη έξι σε περισσότερο από ένα μήνα. Οι μεγαλύτερες πτήσεις του κράτησαν σχεδόν δύο λεπτά και στη διάρκειά τους έφτασε σε ύψος 10 μέτρων.

Η έκτη πτήση του σημαδεύτηκε από έντονες αναταράξεις, αλλά κατάφερε να πετάξει και να προσγειωθεί με ασφάλεια. Η αιτία των αναταράξεων βρέθηκε πως ήταν η απώλεια μιας από τις συνεχόμενες φωτογραφίες που τραβούσε. Αυτό αλλοίωσε τους υπολογισμούς της κίνησής του – αλλά τουλάχιστον απέδειξε ότι μπορεί να επιβιώσει από τέτοιου είδους λάθη.

Όσο για το ρόβερ Perseverance, πέρασε αυτό το διάστημα περιμένοντας υπομονετικά. Μόλις όμως το ελικόπτερο συμπλήρωσε τον ένα μήνα, το Perseverance άρχισε τα δικά του αργά ταξίδια πάνω στον Άρη, ελεύθερο πλέον να ψάξει για ίχνη μικροβιακής ζωής.

🌓

Στο μεταξύ, λίγο παραπέρα, ένα μυστήριο που αφορά τον ήλιο φαίνεται ότι μπορεί να έχει λυθεί.

Αυτό είναι το “πρόβλημα της θέρμανσης του στέμματος”. Η φωτόσφαιρα, που είναι η ορατή επιφάνεια του ήλιου, έχει θερμοκρασία περίπου έξι χιλιάδων βαθμών Κελσίου. Το στέμμα όμως, που είναι η “ατμόσφαιρα” του ήλιου και βρίσκεται πολύ πιο ψηλά από την επιφάνειά του, έχει θερμοκρασία ενός εκατομμυρίου βαθμών. Και κανένας δεν ξέρει γιατί.

Κανένας; Όχι! Μία πιθανή εξήγηση τέθηκε στο τραπέζι τη δεκαετία του ’40 – και τώρα φαίνεται επιτέλους ότι μπορεί να είναι σωστή.

Η εξήγηση έχει να κάνει με τη γιγάντια κίνηση του υλικού του ήλιου, που σχηματίζει γιγάντια μαγνητικά πεδία. Όμως αυτή η ηλεκτρικά φορτισμένη ύλη δεν προκαλεί μόνο μαγνητικά πεδία, αλλά επί πλέον τα διαταράζει. Και το αποτέλεσμα είναι η εμφάνιση κυμάτων που μεταφέρουν επίσης γιγάντια ποσά ενέργειας.

Αυτή η ενέργεια υποτίθεται πως ταξιδεύει κατά μήκος “ηλιακών σωλήνων μαγνητικής ροής” που οδηγούν από την επιφάνεια μέχρι το στέμμα. Εκεί τα κύματα σκάνε και θερμαίνουν ό,τι βρίσκεται μπροστά τους.

Τα “κύματα Alfvén” (από τον Hannes Alfvén που τα σκέφτηκε πρώτος) πάντα λαμβάνονταν σοβαρά σαν ιδέα από τους αστροφυσικούς, αλλά χωρίς να υπάρχουν σαφείς αποδείξεις. Όμως τώρα, όπως μάλλον μαντέψατε, βρέθηκαν οι σχετικές σαφείς αποδείξεις.

Αυτό έγινε χάρη στο Ηλιακό Τηλεσκόπιο Dunn στο Νιου Μέξικο, που χρησιμοποιεί την τελευταία λέξη στη φασματοσκοπία απεικόνισης: δηλαδή την ανάλυση του φάσματος του φωτός για τη δημιουργία λεπτομερών εικόνων. Από ό,τι φαίνεται αυτό επέτρεψε στα κύματα να φανούν, ρίχνοντας φως σε ένα μικρό μυστήριο.

🌕

Τέλος, έχουμε το τροχιακό τηλεσκόπιο Chandra της ΝΑΣΑ και τη νέα εικόνα του κέντρου του γαλαξία μας που μόλις έδωσε στη δημοσιότητα. Και για τι εικόνα μιλάμε!

Εκτός από την κορυφή αυτού του άρθρου, μπορείτε να απολαύσετε την αλλόκοτη ομορφιά της και εδώ (και αν θέλετε να διαβάσετε λίγα περισσότερα για το τι ακριβώς δείχνει μπορείτε να κάνετε ένα πέρασμα από εδώ).