Άνοιξη και φυσική – Τα νέα του Μαρτίου

Αν η διαβόητη σκοτεινή ύλη του σύμπαντος αποτελείται από κάποιο είδος σωματιδίων πέρα από αυτά που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα, τότε τα αξιόνια είναι ένας από τους τοπ υποψήφιους.

Τα αξιόνια είχαν προταθεί τη δεκαετία του ’70 στο πλαίσιο θεωριών που επεκτείνουν τη σημερινή φυσική. Στην πορεία διαπιστώθηκε ότι αν όντως υπάρχουν, τότε ταιριάζουν και με τη φευγαλέα σκοτεινή ύλη: είναι ελαφριά σωματίδια, δεν έχουν πολλές αλληλεπιδράσεις με τα ήδη γνωστά και βρίσκονται στο χώρο των γαλαξιών σε τεράστιες ποσότητες.

Τώρα, αν πλήθη αξιονίων βρίσκονται διάσπαρτα στο γαλαξία μας, κινούμαστε ανάμεσά τους όλη την ώρα καθώς η γη διαγράφει τις τροχιές της. Ένα από τα χαρακτηριστικά τους, σύμφωνα με τη θεωρία που τα περιγράφει, είναι πως όταν βρεθούν σε ισχυρό μαγνητικό πεδίο θα εκπεμφθεί φως. Αυτά τα δύο έχουν οδηγήσει στην κατασκευή αρκετών πειραμάτων που προσπαθούν να καταγράψουν το πέρασμα αξιονίων, ουσιαστικά στήνοντας δυνατούς μαγνήτες και ευαίσθητα ηλεκτρονικά σε χώρους απομονωμένους από ακτινοβολία.

Το πιο παλαίμαχο σχετικό πείραμα, το ADMX στο πανεπιστήμιο της Washington, λειτουργεί εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα κοιτάζοντας για φως που θα μαρτυρούσε την παρουσία αξιονίων. Η μάζα τους είναι άγνωστη αλλά περιορισμένη σε συγκεκριμένη γκάμα τιμών, γι’ αυτό όσο το ADMX και παρόμοια πειράματα συλλέγουν δεδομένα σε διάφορες συχνότητες χωρίς να βρίσκουν το πολυπόθητο φωτεινό σήμα τόσο “κόβουν” τις πιθανές τιμές της – με τελικό σκοπό να βρουν το σωματίδιο ή να αποκλείσουν σταδιακά την ύπαρξή του.

Όλος αυτός ο πρόλογος δεν καταλήγει δυστυχώς σε κάποιο εντυπωσιακό αποτέλεσμα! Το ADMX ανακοίνωσε την ανάλυση της τελευταίας διετίας δεδομένων χωρίς να δει κάποιο σήμα, κόβοντας έτσι άλλο ένα μεγάλο κομμάτι από την γκάμα. (Αλλά, τώρα ξέρετε περισσότερα για τις τάσεις στα πειράματα σκοτεινής ύλης.)

.

Το OSIRIS-Rex της NASA είναι ένα μικρό σκάφος που πριν ένα χρόνο έφτασε στον αστεροειδή Bennu και αυτή τη στιγμή τον μελετά (προετοιμάζοντας την προσ-αστεροειδείωσή του αυτό το καλοκαίρι). Έχει βγάλει αρκετές καλές φωτογραφίες του και μάλιστα τον περασμένο Νοέμβρη τον παρατήρησε σε ακτίνες Χ για να μελετήσει το πώς ανακλά το ηλιακό φως. Και μετά, όταν οι επιστήμονές του τις κοίταξαν είδαν κάτι το φοβερό.

Μια μαύρη τρύπα είχε μπει στο κάδρο.

Στις παρατηρήσεις σε ακτίνες Χ υπήρχε ένα άγνωστο αντικείμενο. Αποδείχθηκε πως πρόκειται για μαύρη τρύπα σε απόσταση τριάντα χιλιάδων ετών φωτός που εκείνες τις μέρες καταβρόχθιζε υλικό από το γειτονικό της αστέρι. Όπως το υλικό που έλκυε συσσωρευόταν γύρω της, υποβαλλόταν σε τεράστια τριβή, απελευθέρωνε ενέργεια κυρίως με τη μορφή ακτίνων Χ, και έκανε τα πορτραίτα του Bennu μοναδικά.

.

Συγκρίνοντας μεταξύ τους πολύ πολύ προσεκτικά φωτογραφίες από το τηλεσκόπιο Victor Blanco, άλλοι αστρονόμοι βρήκαν 145 νέους “μικρούς πλανήτες”. Έχουν όλοι τους διαμέτρους τουλάχιστον 100 χιλιομέτρων και η απόστασή τους από τον ήλιο είναι 30 με 90 φορές όση η αντίστοιχη απόσταση της γης. Για σύγκριση, ο Πλούτωνας βρίσκεται σε 40 φορές την απόσταση της γης από τον ήλιο.

Με την ευκαιρία, ναι, ο Πλούτωνας όντως δεν είναι πλανήτης-πλανήτης. Είναι κι αυτός ένας “μικρός πλανήτης” – μόνο που απ’ όσα ξέρουμε πλέον έχει όχι μόνο τους 145, αλλά εβδομήντα χιλιάδες φίλους σαν κι αυτόν.