Έχουν τελικά επιστημονική βάση τα μέτρα περιορισμού; – Μια επιστημονική ανάλυση

Από τον προηγούμενο Μάρτιο ένα γεγονός άλλαξε τελείως την καθημερινότητα και τα δεδομένα του παγκόσμιου και ως εκ τούτου και του Ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού. Η εμφάνιση του sars cov 2 έκανε με τον πλέον εμφανή τρόπο τις διαφορετικές προσεγγίσεις στην ιατρική και την επιστήμη ανάμεσα στο Δυτικό και τον Ανατολικό κόσμο.

Το πρώτο άμεσο μέτρο ήταν και στις δυο μεριές το καθολικό lockdown προκειμένου να σταματήσει άμεσα η διασπορά του ιού και να «κερδηθεί χρόνος». Στον Δυτικό κόσμο βέβαια αυτό δεν ήταν ενιαίο. Κάποιες χώρες είτε δοκίμασαν άλλες μεθόδους (Σουηδία κλπ), κάποιες «άργησαν» (Βρετανία, ΗΠΑ) κάποιες εφάρμοσαν μερικό-ιδιότυπο lockdown (Γερμανία, Γαλλία κλπ).

Ο ανατολικός εμφανίστηκε πιο έτοιμος, με γνώση των πρωτοκόλλων και με μια ευχέρεια στην δημιουργία νέων δομών και στην προσαρμογή του συστήματος υγείας στην νέα πραγματικότητα. Αντίθετα ο Δυτικός κόσμος φάνηκε τελείως απροετοίμαστος στην αντιμετώπιση ενός ζητήματος που όχι μόνο δε θα μπορούσε να αποφέρει (στην αρχή τουλάχιστον) κέρδος, αλλά θα απαιτούσε και δαπάνες για την αναδιαμόρφωση του συστήματος υγείας, το οποίο στα περισσότερα κράτη είχε αποσαθρωθεί και ιδιωτικοποιηθεί. Και ενώ λοιπόν βλέπαμε την άνοιξη του 2020 στην Κίνα να χτίζονται νοσοκομεία σε εβδομάδες, σχεδόν στο σύνολο του δυτικού κόσμου οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις έδειχναν να είναι έξω από τα νερά τους: εδώ ψάχναμε για μάσκες την άνοιξη του 2020, ψάχναμε για ιατρικό προσωπικό, ψάχναμε για κρεβάτια νοσηλείας, ψάχναμε για αντιδραστήρια, ψάχναμε για test, ψάχναμε να δούμε ποιος προηγείται: η ζωή ή η οικονομία, ψάχναμε να δούμε αν υπάρχει «ανοσία αγέλης», ψάχναμε για «φιλότιμο» και παίρναμε πολύ χειροκρότημα την περίοδο εκείνη. Γιατί άραγε; Δεν μπορούσε ο Δυτικός κόσμος να φτιάξει νοσοκομεία σε δυο εβδομάδες; Δεν ήθελε, είναι η απάντηση. Όχι ο κόσμος, ΔΕΝ ΗΘΕΛΑΝ ΟΙ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥ.

Τα αποτελέσματα της κατάστασης γνωστά, καθώς τα κράτη της ΕΕ επιβαρύνθηκαν με χιλιάδες θανάτους λόγω της πανδημίας, ενώ ολόκληρες κοινωνικές και επαγγελματικές ομάδες βρίσκονται στο χείλος της καταστροφής λόγω των εκτενών χρονικά lockdown. Τα lockdown όπως είπαμε και στην αρχή είναι μια επί της ουσίας αμυντική προσέγγιση που επιλέγεις στην πρώτη φάση προκειμένου να προετοιμαστείς. Αν όμως δεν προετοιμαστείς; Τι κάνεις; Lockdown Νο2, Νο3, Νο4 κλπ κλπ και μάλιστα σε συνδυασμό με αυξημένη καταστολή.

Και έτσι ερχόμαστε στο σήμερα, όπου μπροστά στο δεύτερο κύμα της πανδημίας σχεδόν όλα τα κράτη της ΕΕ επιλέγουν πάλι το lockdown γιατί πάλι δεν είναι «έτοιμα». Προφανώς με αυτές τις πολιτικές δεν θα είναι «έτοιμα» ποτέ.

Το γεγονός αυτό εκφράζει σε μεγάλο βαθμό την ιδεοληψία της νεοφιλελεύθερης ΕΕ όσον αφορά τις ιδιωτικοποιήσεις και μάλιστα σε δημόσια αγαθά όπως η υγεία και η παιδεία. Η ελληνική κυβέρνηση ως ένας από τους πιο σκληρούς θιασώτες του νεοφιλελεύθερου δόγματος δε θα μπορούσε παρά να πρωτοστατεί στην αντίληψη αυτή. Την περίοδο των διαδοχικών απαγορεύσεων που θυμίζουν πλέον διαγγέλματα κατοχικής περιόδου, παρατηρήθηκε μια σωρεία παλινωδιών από την κυβέρνηση: τη μία κολλάει στα σχολεία, την άλλη δεν έχει σημασία πόσους μαθητές έχει η κάθε τάξη, τη μία κολλάει στο συνωστισμό στις καφετέριες, την άλλη δεν κολλάει στο συνωστισμό στα μέσα μαζικής μεταφοράς, τη μία δεν ξέρουμε αν κολλάει σε εκκλησίες και σε λιτανείες, την άλλη κολλάει σε πορείες, το βράδυ κολλάει πιο πολύ 9 με 5, όμως μετά τις 5 μάλλον κουράζεται ο ιός και πάει για ύπνο, οπότε μπορούμε εμείς να βγούμε και να πάμε στις δουλειές μας ( όσοι έχουμε ακόμη βέβαια δουλειά) στοιβαγμένοι μέσα στα ΜΜΜ, στοιβαγμένοι και μέσα στους χώρους εργασίας. Επίσης πολύ «επικίνδυνες» είναι οι πλατείες, όπου εκεί με πάνω από 9 άτομα κολλάει, όχι όμως οι αυλές των σχολείων όπου με μέσο όρο 50 μαθητές δεν κολλάει.

Η κυβέρνηση αυτή δήλωνε το καλοκαίρι, του virtual covid-free και του ανοίγματος στον τουρισμό, δια του κυβερνητικού εκπροσώπου ότι η στήριξη στο Εθνικό σύστημα Υγείας «θα ήταν πεταμένα λεφτά». Το ίδιο μοτίβο ακολουθήθηκε και στην πολιτική για την δημόσια υγεία: ελάχιστα τεστ, ελάχιστοι έλεγχοι σε εργασιακούς χώρους, ανύπαρκτη ιχνηλάτηση. Σε ό,τι αφορά στα ΜΜΜ, η απάντηση ήταν ότι «το κόστος είναι μεγάλο» για επιπλέον δρομολόγια, επιπλέον υποδομές, επιπλέον προσωπικό. Στον δε χώρο της εκπαίδευσης και με δεδομένο ότι τον Σεπτέμβρη θα άνοιγαν τα σχολεία, η μόνη πρόνοια ήταν η αύξηση του αριθμού των μαθητών ανά τμήμα, η διανομή παγουριού στα δημοτικά, το μεγάλο φιάσκο με τις πάνινες μάσκες γιγαντιαίων διαστάσεων, η τηλε-εκπαίδευση, και ο χλευασμός των μαθητικών κινητοποιήσεων. Ούτε λέξη για υποδομές στα σχολεία, για προσλήψεις προσωπικού, για 15 μαθητές ανά τάξη, για εξαερισμό των κτιρίων.

Για όλες αυτές τις επιλογές η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι βασίζεται σε επιστημονικές έρευνες και σε επιδημιολογικά δεδομένα που παρουσιάζονται από την επιτροπή ειδικών. Βέβαια όλως περιέργως ποτέ δε δημοσιοποιούνται ούτε οι έρευνες αυτές, ούτε η σύνθεση και τα πρακτικά της επιτροπής ειδικών. Και μιας και η κυβέρνηση και τα πρόσωπα που εμφανίζει ως ειδικούς έχουν πέσει έξω σε κάθε πρόβλεψή τους και έχουν αθετήσει την πλειοψηφία των πρωτοκόλλων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, έχει μια αξία να μελετηθούν οι έρευνες και τα δεδομένα που υπάρχουν σε διεθνές επίπεδο.

Σε αυτό το πλαίσιο το ινστιτούτο Max Planck (https://www.mpic.de/) παρουσίασε μια εφαρμογή με βάση την οποία υπολογίζεται το ποσοστό κινδύνου μετάδοσης του sars cov 2 ανάλογα με τον χώρο, τον αερισμό, τον πληθυσμό, την χρήση ή όχι μάσκας και την έκταση της κάθε περίπτωσης. Εξετάζονται στην εφαρμογή αυτή 4 περιπτώσεις: σχολική αίθουσα, εργασιακός χώρος, κοινωνική εκδήλωση, συναυλία. Είναι η κατάληξη μιας σειράς μελετών που δείχνουν ότι το βασικό σε ένα χώρο είναι καταρχήν ο κατάλληλος εξαερισμός και έπειτα η τήρηση των μέτρων αποστάσεως και η χρήση μέσων ατομικής προστασίας. Ονομάζεται COVID 19 Aerosol Transmission Risk Calculator και την βρίσκει κανείς στο πιο κάτω σύνδεσμο https://www.mpic.de/4747361/risk-calculator?fbclid=IwAR3mNoZaJGJEnoFiKM26O34fkCWnqTylftjdVuvEMLXh2reNXq2XBfyjimk

Ας δούμε λοιπόν κάποιες περιπτώσεις με βάση αυτή την εφαρμογή:

• -Σε μία τάξη 60 τ.μ. με 24 μαθητές, χωρίς εξαερισμό και με χρήση υφασμάτινης μάσκας, σε περίπτωση ύπαρξης κάποιου φορέα του ιού, ο κίνδυνος μετάδοσης είναι 8,9% να κολλήσει κάποιος, με 89% πιθανότητες να κολλήσει έστω και ένα άτομο. ( class1)
• -Αν τα τετραγωνικά της αίθουσας γίνουν 40 που είναι πιο κοντά στην ελληνική πραγματικότητα ο κίνδυνος μετάδοσης είναι 13% με 97% πιθανότητα να κολλήσει κάποιος. (class2)
• -Σε ένα γραφείο 40 τ.μ. με 4 άτομα, χωρίς εξαερισμό και με χρήση υφασμάτινης μάσκας, σε περίπτωση ύπαρξης κάποιου φορέα του ιού, ο κίνδυνος είναι 9,9 % και η πιθανότητα να νοσήσει έστω και ένας είναι 27% ( office1).
• -Αν τα τετραγωνικά του γραφείου γίνουν 20 ( πράγμα εντελώς συνηθισμένο) ο κίνδυνος μετάδοσης είναι 19% με 47% πιθανότητα να κολλήσει κάποιος. (office2)
• -Σε μια κοινωνική εκδήλωση, διάρκειας 3 ωρών, σε έναν κλειστό χώρο 400 τ.μ. με 100 άτομα, χωρίς εξαερισμό και με χρήση υφασμάτινης μάσκας, σε περίπτωση ύπαρξης κάποιου φορέα του ιού, ο κίνδυνος πέφτει στο 1,2% και η πιθανότητα είναι 69% ( reception1)
• -Αν όμως ο χώρος είναι ανοιχτός τότε ο κίνδυνος πέφτει στο 0,17% και η πιθανότητα στο15%.( reception2)
• -Σε μια πορεία 1000 ατόμων σε μια έκταση 50.000 τ.μ. ( 50μ. πλάτος δρόμου επί 1.000 μ. μήκος πορείας) ο κίνδυνος είναι της τάξης του 0.011% αν υπάρχει ένας φορέας και η πιθανότητα 10%. (poreia1)
• -Σε μια πλατεία 500 τ.μ. με 100 άτομα για καφέ με μέσο όρο παραμονής 1 ώρα ο κίνδυνος είναι 0.073 % με 7% πιθανότητα (platia1).
• -Αν προσπαθήσουμε να προσομοιώσουμε ένα λεωφορείο, με μ.ο. εμβαδού για επιβάτες 30 τετραγωνικά μέτρα, χωρίς εξαερισμό και με χρήση υφασμάτινης μάσκας, για διάρκεια παραμονής εντός του λεωφορείου μιας ώρας, τότε ο κίνδυνος είναι 93% (leoforio1).

Με αυτά τα δεδομένα από την εφαρμογή του Max Planck, είναι προφανές ότι οι ανοιχτοί και οι καλά αεριζόμενοι χώροι μειώνουν την πιθανότητα μόλυνσης. Μπορεί να μας απαντήσει κάποιος λοιπόν γιατί τα περιοριστικά μέτρα που παίρνει η κυβέρνηση αφορούν κατά κύριο λόγο τους ανοιχτούς χώρους, τις πλατείες, τα πάρκα, την κυκλοφορία έξω με τα πόδια σε ώρες μη-εργασίας; Μπορεί να μας πει κάποιος γιατί 9 σε μια πλατεία είναι πρόβλημα μετάδοσης ενώ 25 σε μια τάξη, 100 σε ένα αστικό λεωφορείο, 100 σε ένα χώρο δουλειάς δεν είναι;

Εκτός και αν έχει λάθος το Max Planck οπότε εμείς, δυο απλοί εργαζόμενοι σε Νοσοκομεία του ΕΣΥ, τι να πούμε;

Αμπελογιάννη Βάσω, Διπλ.Μηχανικός Η/Υ και Πληροφορικής, Γραμμ. Συλλόγου Εργαζομένων Νοσοκομείου και Κ.Υ. ν.Άρτας, μέλος του ΓΣ της ΑΔΕΔΥ

Χριστοδούλου Πάνος, Ειδικευόμενος Ιατρικής Βιοπαθολογίας/Εργαστηριακής Ιατρικής, MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, Υποψήφιος Διδάκτορας Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών, PGCert Διαχείρισης κρίσεων στη δημόσια υγεία και ανθρωπιστικής απάντησης, Μεταπτυχιακός φοιτητής στο ΠΜΣ Τρόφιμα, Διατροφή και Μικροβίωμα της ιατρικής του ΔΠΘ

Class 1

Class 2

Office 1

Office 2

Reception 1

Reception 2

Poreia1

Plateia1

Leoforeio1