Εντροπία: Ο φονιάς του καπιταλισμού; (4)

Ο καπιταλισμός είναι ένα οικονομικό σύστημα με ιστορία 300-400 χρόνων. Παρακάτω γίνεται μια γρήγορη ανάλυση του τρόπου λειτουργίας του.

Ο καπιταλισμός είναι ένα οικονομικό σύστημα, όπου η ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και διακίνησης των προϊόντων, όπως και οι επενδύσεις σε οικονομικά αγαθά, παραγωγή, κατανομή, το εμπόριο και υπηρεσίες, κατέχονται από ιδιώτες, με κυρίαρχο κίνητρο/στόχο την συσσώρευση του κέρδους. (wikipedia)

Ο Μαρξ στο “Κεφάλαιο” χωρίζει το βιομηχανικό κεφάλαιο, που προκαταβάλλει ο καπιταλιστής για να εκκινήσει η παραγωγή, σε σταθερό και μεταβλητό. Το πρώτο αφορά το κεφάλαιο για μηχανήματα, πρώτες ύλες, υποδομές, ενώ το δεύτερο το κεφάλαιο που καταβάλλεται για μισθούς (εργατική δύναμη).

Η κύλιση κεφαλαίου είναι η μετατροπή μιας μορφής κεφαλαίου από την μια μορφή σε άλλη και φαίνεται στο παρακάτω σχήμα:

Είναι φανερό ότι σε κάθε νέο κύκλο, όταν δεν υπάρχει οικονομική ύφεση, το κεφάλαιο αυξάνεται. Σε αντίθετη περίπτωση ένα μέρος του επενδύεται, ενώ ένα άλλο μέρος του λιμνάζει. Αυτό οδηγεί την οικονομία σε υφέσεις.

Ο Μαρξ στο “Κεφάλαιο” ανακάλυψε τον νόμο της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους του κεφαλαιοκράτη. Με απλά λόγια, ο κεφαλαιοκράτης έχει μικρότερο κέρδος σε κάθε νέα επένδυση με την πάροδο των χρόνων! Με την ανάπτυξη της επιστημονικο-τεχνικής επανάστασης και των παραγωγικών δυνάμεων στην καπιταλιστική κοινωνία, το μερίδιο του σταθερού κεφαλαίου (πρώτες ύλες – μηχανήματα – υποδομές) αυξάνεται σε βάρος του μεταβλητού κεφαλαίου (εργατική δύναμη). Όσο τα μηχανήματα γίνονται πιο παραγωγικά και πιο αυτοματοποιημένα, τόσο μικρότερη εργατική δύναμη χρειάζεται το κεφάλαιο για την αναπαραγωγή του. Αυτό οδηγεί σε μείωση του κέρδους του κεφαλαιοκράτη.

Ο απλός κόσμος κάποιες φορές το καταλαβαίνει αυτό και λέει ότι έχει να κάνει με την μείωση της αγοραστικής του δύναμης. Το ζήτημα δεν είναι τόσο απλό. Υπάρχει μια εκτεταμένη ανάλυση για όλα αυτά στο άρθρο του Ριζοσπάστη: “Ο νόμος για την πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους”.

Όλα αυτά μεταφράζονται σε πτώση της αύξησης του παγκόσμιου Α.Ε.Π και επιβεβαιώνονται από το παρακάτω διάγραμμα:

Με την πάροδο των χρόνων, το κεφάλαιο δυσκολεύεται να αυξηθεί και οι οικονομικές κρίσεις γίνονται πιο έντονες. Ο κρίσιμος παράγοντας στην αναπαραγωγή του είναι η εργατική δύναμη, η οποία συρρικνώνεται, ειδικά τα τελευταία έτη  με την έλευση της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.

Μπορεί όμως το σταθερό κεφάλαιο να παίξει κάποιο ρόλο στην αναπαραγωγή του κεφαλαίου; 

Στο παρακάτω σχεδιάγραμμα το σταθερό κεφάλαιο χωρίζεται σε έμβιους οργανισμούς και σε μέταλλα, ορυκτά κ.ο.κ. Οι έμβιοι έχουν την δυνατότητα να αναπαραχθούν και η εντροπία μπορεί να αυξάνεται ή να μειώνεται, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τα μη έμβια (μέταλλα, ορυκτά κ.ο.κ).

Όπως είδαμε, η δυνατότητα παραγωγής κέρδους του κεφαλαιοκράτη μειώνεται επειδή η εργατική δύναμη φθείρεται. Το ίδιο συμβαίνει και με τις πρώτες ύλες, οι οποίες τελειώνουν (αύξηση της εντροπίας – αταξίας).

Σχήμα – Πότε θα εξαντληθούν τα αποθέματα

Τα ίδια συμβαίνουν και με την η ζωή στον πλανήτη, η οποία δέχεται και αυτή επίθεση από το πιο βάρβαρο οικονομικό σύστημα (καπιταλισμός). Παρόλη τη δυνατότητα αναπαραγωγής της, αργοπεθαίνει. Με την καταστροφή του περιβάλλοντος μειώνεται η δυνατότητα παραγωγής κέρδους των κεφαλαιοκρατών. Τα τρόφιμα και τα υλικά τα οποία προέρχονται από τη φύση μειώνονται.

Η δυνατότητα παραγωγής κέρδους θα δεχθεί επίθεση από τη μείωση του μεταβλητού ΚΑΙ από τη μείωση του σταθερού κεφαλαίου. Αυτό δεν θα μπορούσε να το προβλέψει ο Μαρξ, γιατί στην εποχή του οι πλουτοπαραγωγικές πηγές φαίνονταν να είναι ανεξάντλητες. Μετά την κομμούνα του Παρισίου φαίνοταν ότι ο καπιταλισμός δε θα είχε πολλά χρόνια ζωής.

Το συμπέρασμα είναι ότι οι λαοί του κόσμου θα πρέπει να δώσουν γρήγορα τη μάχη με αυτό το βάρβαρο σύστημα (καπιταλισμός). Η ζωή τους υποβαθμίζεται, το περιβάλλον εξαντλείται, το ίδιο και οι πρώτες ύλες. Θα παλέψουν μαζί με γίγαντες (σταθερό – μεταβλητό κεφάλαιο), οι οποίοι φθείρονται, αλλά μαζί τους φθείρεται και αυτό το βάρβαρο οικονομικό σύστημα. Μπορεί το σύστημα να μαζέψει τις πολύτιμες πρώτες ύλες και τα καύσιμα που έχει σκορπίσει τα τελευταία τριακόσια χρόνια; Μπορεί να τα βάλει σε τάξη; Μπορεί να φυτέψει το θηρίο στα έγκατα της γης, έτσι ώστε να γίνει επανεκκίνηση της παγκόσμιας οικονομίας; 

Αν δεν το κάνει, τότε το θηρίο θα το κατασπαράξει!

Στάθης  Γεωργούλης
Δ’ ΕΛΜΕ Ανατολικής Αττικής

(Το Α’ Μέρος εδώ)
(Το Β’ Μέρος εδώ)
(Το Γ’ Μέρος εδώ)