Φθινόπωρο και φυσική – Τα νέα του Σεπτεμβρίου

Ένας εξαιρετικά ήσυχος μήνας από άποψη φυσικής χαρακτηρίστηκε κυρίως από μικρές ανακαλύψεις μακριά από τη γη. Ίσως η πιο ενδιαφέρουσα ήταν η ανίχνευση ενός κομήτη που δεν ανήκει στο ηλιακό μας σύστημα. Πρόκειται για μόλις τη δεύτερη άφιξη από άλλη γειτονιά που βλέπουμε έβερ (μετά από εκείνη του αστεροειδή Ουμουάμουα πριν δύο χρόνια). Το πολύ καλό όμως με τον “Μπόρισοφ” είναι ότι ακόμα βρίσκεται στη φάση της εισόδου στο ηλιακό σύστημα. Έτσι μπορεί να παρατηρηθεί για αρκετούς μήνες καθώς στρίβει γύρω από τον ήλιο και μας δίνεται η ευκαιρία να γνωριστούμε καλύτερα, τουλάχιστον σε επίπεδο χημικής σύστασης άλλων αστρικών συστημάτων.

Πηγαίνοντας πιο έξω στο διάστημα, δεν έχουμε πλέον μόνο αστρικά συστήματα αλλά και νήματα. Μερικές εκατοντάδες σμήνη άστρων, δηλαδή μεγάλα πλήθη άστρων που κινούνται μαζί, βρέθηκε ότι απλώνονται στο Γαλαξία σαν μακριά κομμάτια κλωστής. Κατά πάσα πιθανότητα ο λόγος είναι ότι κάθε σμήνος δημιουργήθηκε από την ίδια λωρίδα νέφους υδρογόνου. Το ελαφρώς περίεργο είναι ότι τα νεαρότερα νήματα δείχνουν να ακολουθούν τις σπείρες του Γαλαξία, προσανατολισμένα κάθετα σε αυτές. Ενώ τα γηραιότερα νήματα δείχνουν να είναι και αυτά ευθυγραμμισμένα μεταξύ τους… αλλά χωρίς να ακολουθούν κάτι. Πράγμα το οποίο μπορεί βέβαια να σημαίνει ότι οι σπείρες είχαν παλιότερα διαφορετικό προσανατολισμό, οπότε μια καλύτερη ματιά στα αστρο-λαμπάκια θα έχει κάνα δυο πράγματα να πει για το παρελθόν του γαλαξία μας.

Και πηγαίνοντας ακόμα πιο έξω στο διάστημα, βρέθηκε ότι μέσα σε λίγους μήνες έξι γαλαξίες έγιναν κβάζαρ, δηλαδή οι μαύρες τρύπες στα κέντρα τους έγιναν τρομερά ενεργητικές, εκτινάσσοντας τους περιβόητους κολοσσιαίους περιστρεφόμενους πίδακές τους που είναι ορατοί σε αποστάσεις δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Έξι γαλαξίες είναι πολλοί, δεδομένου ότι μέχρι τώρα οι αστρονόμοι δεν είχαν δει κανέναν γαλαξία να γίνεται κβάζαρ τόσο απότομα και πίστευαν ότι παίρνει περισσότερο καιρό κι από τη διαρκή επανάσταση. Όμως αυτή η εξέλιξη ουσιαστικά οφείλεται στις δυνατότητες του προγράμματος Zwicky Transient Facility, που άρχισε να λειτουργεί στο αστεροσκοπείο Πάλομαρ πριν δύο χρόνια και υπόσχεται πολλά σχετικά με κοσμικά αντικείμενα επιρρεπή σε γρήγορες εναλλαγές.