Καλοκαίρι και φυσική

Τι νέα μάς έφερε η επιστήμη της φυσικής τους τρεις περασμένους μήνες; Πηγαίνοντας από πιο κοντινές σε όλο και πιο μακρινές αποστάσεις, αυτή τη φορά ξεκινάμε εκατό μέτρα κάτω από το ελβετικό έδαφος, στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων του εργαστήριου CERN. 

Ένα από τα πιο εμβληματικά υποατομικά σωματίδια, αν υπάρχει τέτοια έννοια, είναι το κουάρκ top. Από τα έξι κουάρκ που σχηματίζουν τους ατομικούς πυρήνες ήταν αυτό που ανακαλύφθηκε τελευταίο, και έχει τη μεγαλύτερη μάζα κάθε στοιχειώδες σωματίδιο. 

Και τώρα, τα πειράματα ATLAS και CMS συνδύασαν τις αναλύσεις τους των τελευταίων χρόνων και υπολόγισαν με τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα ακρίβεια τη μάζα τού top. (Αν σας αρέσουν οι αριθμοί, η τιμή της είναι 172.52±0.33GeV, ή αλλιώς όσο εφτά ολόκληρα άτομα σιδήρου.) 

Τον Μάιο η Γη χτυπήθηκε από την ισχυρότερη ηλιακή καταιγίδα εδώ και είκοσι χρόνια. Πρόκειται για το αποτέλεσμα μαγνητικής δραστηριότητας στην επιφάνεια του Ήλιου, σε μία ομάδα ηλιακών κηλίδων με έκταση 16 φορές τη διάμετρο της Γης. Πιο συγκεκριμένα, όταν μιλάμε για ηλιακές καταιγίδες λέμε για διαταραχές στην ανώτερη ατμόσφαιρα και στο μαγνητικό πεδίο της Γης – που με τη σειρά τους διαταράζουν ραδιοκύματα και επικοινωνίες, δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, τη λειτουργία του GPS και μερικά άλλα παρόμοια. 

Σε πιο ανάλαφρες νότες, οι ηλιακές καταιγίδες επίσης προκαλούν ιδιαίτερα δυνατό βόρειο σέλας, που στη συγκεκριμένη περίπτωση έγινε ορατό μέχρι και στην Αυστρία και την Καλιφόρνια, ενώ τα προβλήματα στο GPS περιέλαβαν και ορισμένα αυτόματα τρακτέρ που άρχισαν να κινούνται σε κύκλους γύρω από τον εαυτό τους. 

Η σκοτεινή πλευρά της Σελήνης φωτογραφημένη από το σκάφος Chang’e-5 το 2014 (Chinese Academy of Sciences)

Τον Ιούνιο, η πιο πρόσφατη σεληνιακή αποστολή της Κίνας, ονόματι Chang΄e-6, επέστρεψε στη Γη με μια αξιοσημείωτη πρωτιά: έφερε μαζί της δείγμα χώματος από τη σκοτεινή πλευρά της Σελήνης. 

Απομένει να δούμε αν το δείγμα θα αρχίσει να αποκαλύπτει τη γεωλογική ιστορία της σκοτεινής πλευράς. Που εκτεθειμένη καθώς είναι στο διάστημα και σε συγκρούσεις μετεωριτών, θεωρείται ότι θα είναι πολύ διαφορετική από της “προστατευμένης” πλευράς που είναι μόνιμα στραμμένη προς τη Γη. 

Τέλος, θα σημειώσουμε τον χάρτη που ετοίμασε η ομάδα αστροφυσικών DESI χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο Kitt Peak στην Αριζόνα. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο μέχρι τώρα τρισδιάστατο χάρτη του σύμπαντος, με τις θέσεις δεκάδων εκατομμύριων γαλαξιών. (Εδώ βίντεο με βουτιά στην προηγούμενη βερσιόν του χάρτη.) 

Η χαρτογράφησή τους είναι μέρος της προσπάθειας να μελετηθεί η διαστολή του σύμπαντος και η αινιγματική επιτάχυνση που εμφανίζει. Δεν το λες κι άσχημα για ένα ζωικό είδος που δεν έχει καταφέρει ακόμα να πετύχει την κατανομή τού πλούτου.