Ξαφνικά σήματα και μακρινοί πλανήτες

Ο μήνας που πέρασε έφερε μερικά νέα από τον ουρανό: ασυνήθιστα ραδιοκύματα, ασυνήθιστους εξωπλανήτες, λίγη καλή πλανητική εξερεύνηση.

🌒

Δέσμες περίεργων ραδιοκυμάτων εντοπίστηκαν να έρχονται από το κέντρο του Γαλαξία και δε μοιάζουν με τίποτα από όσα έχουν δει οι αστρονόμοι.

Καλλιτεχνική απεικόνιση των σημάτων (Sebastian Zentilomo/The University of Sydney)

Τα κύματα εντόπισε το ραδιοτηλεσκόπιο ASKAP στην Αυστραλία, και συγκεκριμένα έξι φορές σε διάστημα εννιά μηνών τον περασμένο χρόνο. Κάθε φορά “άναβαν” απροειδοποίητα, δυνάμωναν -ακόμα και κατά εκατό φορές- και μετά έσβηναν σταδιακά. Η εμφάνισή τους γινόταν σε τυχαίες στιγμές. Ακόμα, είχαν έντονη πόλωση (το οποίο δε σημαίνει ότι τσακώνονται στα σόσιαλ, αλλά ότι τα κύματα του φωτός ταλαντώνονται κατά μία μόνο διεύθυνση).
Παρόλο που, σε ό,τι αφορά παράξενες εμφανίσεις ραδιοκυμάτων, υπάρχουν μερικοί συνήθεις ύποπτοι, κανένας τους δεν ταιριάζει σε αυτή την περίπτωση. Πιο συγκεκριμένα, τα σήματα που παρατηρήθηκαν δεν μπορούν να είναι πάλσαρς, εκλάμψεις από άστρα, σουπερνόβα, ή ταχείες εκπομπές ραδιοκυμάτων. Αλλά ίσως έχει κάτι να πει το ότι οι αστρονόμοι έχουν αρχίσει να κατατάσσουν διάφορες παρόμοιες παρατηρήσεις στην ίδια κατηγορία, την οποία ονομάζουν “παροδικές ραδιοπηγές από το γαλακτικό κέντρο”.

🌓

Η WTF είδηση του μήνα είναι ότι ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά ένας πλανήτης σε άλλο γαλαξία.

Η θέση του πιθανού εξωπλανήτη (NASA-CXC-SAO-R. DiStefano)

Ο πλανήτης εντοπίστηκε από το τηλεσκόπιο Chandra, μέσω αλλαγών στις ακτίνες Χ που έβλεπε να έρχονται από τον διπλό αστέρα M51-ULS-1. Αυτό έγινε στον φωτογενή γαλαξία Μ51, γνωστό και σαν Γαλαξία της Δίνης. Οι αλλαγές δεν μπορούν να εξηγηθούν από αέριο ή σκόνη που ίσως σκιάζει το αστέρι (σε αυτή την περίπτωση θα άλλαζε και το χρώμα των ακτίνων), αλλά ταιριάζουν με την ύπαρξη ενός μικρού σώματος που περνάει περιοδικά μπροστά του. Και κάπως έτσι, βρεθήκαμε με έναν καινούργιο εξωπλανήτη 28 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά.

🌕

Ξέρουμε πλέον πόσο βαθιά είναι η Μεγάλη Κόκκινη Κηλίδα του Δία. Και το ξέρουμε με εντυπωσιακούς τρόπους.

Οι διαστάσεις της κηλίδας σε σύγκριση με τη Γη (NASA/JPL-Caltech/SwRI/MSSS; Kevin M. Gill)

Το Juno, το σκάφος της NASA που εξερευνά τον Δία, βρήκε ότι η εμβληματική κόκκινη θύελλα φτάνει περίπου 500 χιλιόμετρα κάτω από τα σύννεφα (δηλαδή είναι μάλλον ρηχή, καθώς η διάμετρός της είναι 16.000 χιλιόμετρα).
Το Juno σκάναρε τα σύννεφα του Δία με ένα ραδιόμετρο μικροκυμάτων καθώς πέρασε πάνω από την κηλίδα μερικές δεκάδες φορές στη διάρκεια του 2016. Και τώρα τα αποτελέσματα της σχετικής ανάλυσης δημοσιεύονται μαζί με ένα πλήθος άλλων μελετών του σκάφους.
Όμως οι μετρήσεις επαληθεύτηκαν με έναν θεαματικό τρόπο: μετρώντας τη βαρυτική δύναμη που ασκούνταν στο Juno, καταγράφοντας την κίνησή του από απόσταση 650 εκατομμυρίων χιλιομέτρων… Δηλαδή από τη Γη.
Το Δίκτυο Βαθέως Διαστήματος (Deep Space Network) της NASA είναι μία συστοιχία ραδιοτηλεσκόπιων για την υποστήριξη διαστημικών αποστολών. Το Δίκτυο, λοιπόν, κατέγραφε την ταχύτητα του Juno και μπορούσε να ανιχνεύει αλλαγές της τάξης του εκατοστού του χιλιοστού του μέτρου ανά δευτερόλεπτο. Με αυτό τον τρόπο έκανε δυνατό τον υπολογισμό της βαρυτικής έλξης από τον Δία και του πώς άλλαζε όταν το σκάφος βρισκόταν πάνω από διάφορες περιοχές του πλανήτη – και, τελικά, έκανε δυνατό τον υπολογισμό της μάζας που κρύβεται κάτω από τα σύννεφα σε κάθε περιοχή. Η μέρα μας μόλις έγινε λίγο λιγότερο κυνική.