Ντροπή διαστημικών διαστάσεων
Δεν υπάρχει κανένα άλλο συναίσθημα, πέραν της ντροπής, όταν ακούει κανείς τον Έλληνα Υπουργό να δηλώνει ότι “η Ελλάδα θα στείλει σε 2 χρόνια δικό της όχημα στη Σελήνη” και “θα συλλέξει δεδομένα που θα είναι περιουσία του ελληνικού κράτους”.
Γράφω πολύ σπάνια επώνυμα και δημόσια και ακόμα πιο σπάνια για θέματα που αφορούν την τρέχουσα επικαιρότητα στην Ελλάδα. Θεωρώ ότι σε ένα περιβάλλον που η κάθε γνώμη εκφράζεται δημόσια με μεγάλη ευκολία, με την αρνητική έννοια, δεν έχει πολλά να προσφέρει και η δική μου άποψη ανάμεσα σε πολλές άλλες. Ωστόσο, αυτή τη στιγμή αισθάνομαι την ανάγκη να γράψω κάποια πράγματα, γιατί θλίβομαι βαθύτατα για ό,τι συμβαίνει στην Ελλάδα και τον τρόπο που αυτή η χώρα λειτουργεί και παρουσιάζεται διεθνώς.
Όταν λέμε “ντροπή”, πολλοί ρωτούν “ποιος την έχασε για να τη βρει” αυτός που θα έπρεπε να τη νιώθει. Ε λοιπόν, αφού φαίνεται ότι αυτή τη ντροπή την έχει χάσει το πολιτικό προσωπικό που διαχειρίζεται την τύχη της χώρας, αναγκάζομαι εγώ (φαντάζομαι μαζί με άλλους) να την κουβαλήσω. Δεν υπάρχει κανένα άλλο συναίσθημα, πέραν της ντροπής, όταν ακούει κανείς τον Έλληνα Υπουργό να δηλώνει ότι “η Ελλάδα θα στείλει σε 2 χρόνια δικό της όχημα στη Σελήνη” και “θα συλλέξει δεδομένα που θα είναι περιουσία του ελληνικού κράτους”.
Δε θα μπω στη διαδικασία να κάνω το δημοσιογράφο. Ας κάνουν τη δουλειά τους μια φορά σωστά και οι δημοσιογράφοι. Γιατί δεν αρκεί να γράφουν “σύμφωνα με την ελληνική πλευρά” και στα άρθρα τους να παραθέτουν μια σειρά αδιασταύρωτες και ψεύτικες επί της ουσίας πληροφορίες. Μπορεί να νιώθουν ότι ακολουθούν τη δεοντολογία του επαγγέλματός τους, αλλά στην πραγματικότητα απλά συμβάλλουν στον εμπαιγμό του κόσμου και επί της ουσίας στην παραπληροφόρησή του.
Αυτό που θα πω είναι ότι η διαδικασία για να σταλεί ένα οποιοδήποτε όχημα/σκάφος/μηχάνημα σε διαπλανητική (της Σελήνης και των άλλων φυσικών δορυφόρων των πλανητών συμπεριλαμβανομένων) αποστολή, περιλαμβάνει μια διαδικασία κατάρτισης του σχεδίου της αποστολής, επιλογής της ανάμεσα σε πολλές άλλες, από την υπηρεσία που πρόκειται να την πραγματοποιήσει (και άρα όχι από τον ΕΛΔΟ) και στη συνέχεια κάμποσα χρόνια για την υλοποίηση του μηχανικού μέρους και της επιστημονικής προετοιμασίας για την αξιοποίηση των εξωγήινων δεδομένων.
Φαίνεται ότι όσα περιγράφονται παραπάνω είναι πολύ απλά για τους κυβερνώντες της χώρας της ΝΑ Ευρώπης, που τελικά ο τρόπος που αντιμετωπίζουν τα επιστημονικά επιτεύγματα ίσως δείχνει και την ευκολία με την οποία υπόσχονται αντίστοιχα πολιτικά επιτεύγματα. Ωστόσο, η πολιτική, η ζωή του ίδιου του λαού που κυβερνούν, είναι το επάγγελμά τους – και αφού μέσω της λαϊκής ετυμηγορίας, που καταφέρνουν να εξασφαλίζουν, τους δίνεται η δυνατότητα, εξασκούν τα καθήκοντά τους κατά το δικό τους δοκούν.
Μπορούν να σεβαστούν όμως την επιστήμη; Η επιστήμη αν και προχωράει μερικές φορές με βάση την πολιτική δεν είναι ένα πεδίο της πολιτικής, το αντικείμενο ενός υπουργείου. Η επιστήμη είναι τα κατορθώματα της ανθρωπότητας για να προοδεύει συνολικά ως πολιτισμός τα τελευταία 10000 χρόνια. Είναι κάτι μεγαλύτερο από τον καθένα μας που μπορούμε μόνο να απολαμβάνουμε τα αποτελέσματά της και να την υπηρετούμε, όχι να την ορίζουμε.
Όταν πριν από 2 χρόνια περίπου ανακοινώθηκε η ίδρυση της Ελληνικής Διαστημικής Υπηρεσίας, μπορώ να πω ότι είχα μια μικρή ελπίδα ότι κάτι θετικό θα μπορούσε να συμβεί. Φυσικά με πολλή καχυποψία, αλλά δεν μπορούσα παρά να διατηρήσω μια μικρή ελπίδα που στηριζόταν απλά στο γεγονός ότι η Ελλάδα ήταν πολύ, μα πάρα πολύ καθυστερημένη, σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη όσον αφορά την εξερεύνηση του διαστήματος και τη συμμετοχή σε διαστημικές αποστολές, που θεωρούσα ότι ήταν μια “αναγκαία διόρθωση”. Για να γίνω πιο σαφής, οι προηγούμενοι κυβερνώντες, που σκοπεύουν να είναι και οι επόμενοι, είναι αυτοί που ευθύνονται γι’αυτή την τρομαχτική καθυστέρηση, που είχε κάνει την Ελλάδα περίγελο σε κάθε συζήτηση που αφορούσε ευρωπαϊκά εγχειρήματα διαστημικής έρευνας. Αυτό για να είναι καθαρό ότι δεν παίρνω το μέρος κανενός διεκδικητή της κυβερνητικής εξουσίας, ή της πρωτιάς στις επερχόμενες εκλογές.
Ωστόσο, αυτή η έστω μικρή ελπίδα εξανεμίστηκε με τον πιο σκληρό τρόπο όταν ο λαμπρότερος επιστήμονας στο πεδίο των διαστημικών επιστημών, ο κύριος Κριμιζής, ανακοίνωσε κακήν κακώς, μετά από ένα μήνα, ότι παραιτείται από τη θέση του Προέδρου του νεοσύστατου ΕΛΔΟ. Οι ανακοινώσεις που ακολούθησαν, τις οποίες δε θα αναλύσω, μπορεί ο καθένας να τις βρει, ήταν αποκαρδιωτικές για οποιονδήποτε πίστευε ότι στην Ελλάδα θα μπορούσε να γίνει διαστημική έρευνα αιχμής, συντονιζόμενη από έναν κεντρικό φορέα, όπως γίνεται ΣΕ ΚΑΘΕ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΧΩΡΑ.
Το ποτήρι όμως ξεχείλισε πριν από μερικές ώρες, όταν η Κυβέρνηση δε δίστασε να αγνοήσει ακόμα και τους εταίρους της, τη NASA, και ξεκίνησε να διαδίδει ότι ελληνικό όχημα θα προσεδαφιστεί σε 2 χρόνια στη Σελήνη. Δε δίσταζε ο υπουργός να μιλάει για “σκληρή και αθόρυβη δουλειά 9 μηνών”. Αν είχε ιδέα ο Υπουργός από έρευνα θα καταλάβαινε ότι “σκληρή δουλειά” και “9 μηνών” είναι πράγματα που δε χωράνε στην ίδια πρόταση.
Είναι ευχής έργο ερευνητές (όχι απαραίτητα Έλληνες) από ελληνικά ιδρύματα και οργανισμούς να μπορούν να κάνουν προτάσεις που να μπορούν να αποτελέσουν κομμάτι μεγάλων επιστημονικών προγραμμάτων και αποστολών. Όντας καλοπροαίρετος θεωρώ ότι κάτι τέτοιο ήταν και το περιεχόμενο των 14 προτάσεων (proposals) που στάλθηκαν στην Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία από ελληνικούς φορείς και επιστημονικές ομάδες. Από το γεγονός ότι στάλθηκαν 14 proposals, όμως, μέχρι τις δηλώσεις των αρμόδιων, μετά τη συνάντηση με το Διευθύνοντα Σύμβουλο της NASA η απόσταση είναι χαοτική. Για την ιστορία ο Jim Bridenstine ανέφερε σε σχετικό tweet ότι υπέγραψε κοινή δήλωση με την οποία είναι ανοιχτός σε μελλοντική συνεργασία. Την ίδια στιγμή ο Έλληνας Υπουργός φωτογραφιζόταν (μόνος του) κάτω από μια ταμπέλα που έγραφε “Hellas to the Moon”. Οι λέξεις που μπορούν να σχολιάσουν αυτή την κατάσταση γραφικότητας δυστυχώς δεν είναι πρέπουσες, γι’ αυτό θα μείνω στην παραπάνω περιγραφή.
Το μήνυμα που πρέπει να πάρει ο Υπουργός, που με περίσσια χαρά έλεγε στην κρατική τηλεόραση ότι αυτά τα βήματα ωθούν τους ερευνητές να μένουν στην Ελλάδα είναι ότι τέτοια “θέατρα σκιών” πετυχαίνουν ακριβώς το αντίθετο. Οποιοσδήποτε σέβεται τη δουλειά του, θα φύγει τρέχοντας από μια χώρα που οι κυβερνώντες δε διστάζουν να βγάλουν φωτογραφίες κάτω από ψεύτικα συνθήματα που αφορούν τη δουλειά τους.
Είναι άραγε τόσο δύσκολο να αποφύγει κανείς τα άκρα; Δηλαδή η Ελλάδα είτε θα πρέπει να είναι στην προηγούμενη κατάσταση, αυτή του “δε μας ενδιαφέρει το διάστημα” που σήμαινε και ότι δε συμμετέχουμε στον προϋπολογισμό της ESA και ουσιαστικά οι υπόλοιποι προχωρούσαν χωρίς την Ελλάδα, είτε στη μεγαλομανία του “θα στείλουμε ελληνικό όχημα στη Σελήνη”. Αυτό είναι ένα τσίρκο!!!
Στη χώρα που ο υπουργός βγαίνει στην κρατική τηλεόραση και λέει ότι θα στείλουμε όχημα στη Σελήνη, που δημοσιογράφος-υπάλληλος της κρατικής τηλεόρασης τον σιγοντάρει με φθηνά αστεία (“να στείλουμε μερικούς στη Σελήνη”), που στην ίδια κρατική τηλεόραση καλούνται να δώσουν συνεντεύξεις ως “διακεκριμένοι επιστήμονες της NASA” άνθρωποι που δεν εργάζονται στη NASA, δεν ξέρω πού μπορεί να έχει πάτο το βαρέλι.
Αυτό που θέλω να πω, σε όποιον μπορεί να διαβάσει τα παραπάνω και να μην ξέρει, είναι το εξής: Υπάρχουν πολλοί, πραγματικά πολλοί, Έλληνες επιστήμονες που εργάζονται πάνω σε έρευνα αιχμής και ειδικότερα στη διαστημική έρευνα έξω από τα ελληνικά σύνορα, με λαμπρό φάρο, φυσικά, τον Σταμάτη Κριμιζή. Υπάρχουν επίσης, πολλοί επιστήμονες που εργάζονται σε ελληνικούς επιστημονικούς φορείς, που χάρη σε τεράστιο προσωπικό κόπο, μέσα από δύσκολες συνθήκες, έχουν τη δυνατότητα να σταθούν στο ύψος των απαιτήσεων της προηγμένης διαστημικής έρευνας. Δυστυχώς όλοι αυτοί είτε αγνοούνται, είτε γίνονται αντικείμενο μιας ενορχηστρωμένης κοροϊδίας εκ μέρους της όποιας κυβέρνησης.
Την ίδια στιγμή υπάρχουν επίσης πολλοί που δηλώνουν ότι κατέχουν επιστημονικές θέσεις που δεν έχουν, επιστημονικά αποτελέσματα που δεν έχουν και όπως φάνηκε και τώρα, ακόμα και επιστημονικούς στόχους και προγράμματα που δεν έχουν. Δε θέλω να αρχίσω τις σκέψεις για το σε τι μπορεί να αποσκοπεί ένα τόσο μεγάλο ψέμα, χρηματικά μιλώντας.
Όσο για εμένα, είχα την τεράστια τύχη να ασχοληθώ και να καταφέρνω να ασχολούμαι ακόμα με κάτι που με συναρπάζει από μικρό παιδί. Δεν έχω κάνει τίποτα σπουδαίο για τους άλλους, αλλά νιώθω τυχερός που μου δίνεται κάθε μέρα η δυνατότητα να (νιώθω έστω, ότι) συμβάλλω σε κάτι σημαντικό για πολλούς. Κάτι που δε θα μπορούσα να κάνω ποτέ σε μια χώρα που συμβαίνει αυτό το τσίρκο. Δε διεκδικεί η Ελλάδα αυτή τη μοναδικότητα, ούτε σ’ αυτό δεν είναι μοναδική, όμως σίγουρα είναι αυτή που μου προκαλεί μια ξεχωριστά μοναδική θλίψη. Ελπίζω να μην είμαι ο μόνος, είναι το τελευταίο αποκούμπι ελπίδας.
Αφήνω για το τέλος κάτι αισιόδοξο. Αυτή τη φωτογραφία από τη Σελήνη, όπου η Γη φαίνεται όπως είναι χωρίς σύνορα. Ίσως όταν ζούμε στον πλανήτη μας χωρίς νοητά όρια να μην υπάρχει πια αιτία και συμφέρον για αυτό το τσίρκο της μεγαλομανίας. Εκεί έξω υπάρχει μόνο η φύση – και η φύση δεν παίρνει από ψέματα.
