Στο περιβόλι τ’ ουρανού: Καλοκαίρι και φυσική

Το τηλεσκόπιο Event Horizon είναι στην πραγματικότητα ο συνδυασμός οκτώ τηλεσκόπιων σκορπισμένων ανά το δυτικό ημισφαίριο, που ενώνοντας τις δυνάμεις τους δίνουν παρατηρήσεις με υψηλή ανάλυση – και που κατέκτησαν τη φήμη όταν, πρόπερσι, φωτογράφισαν για πρώτη φορά μία μαύρη τρύπα. Αυτή τη φορά στράφηκαν στον σχετικά κοντινό γαλαξία Centaurus A (σε απόσταση 13 εκατομμύριων ετών φωτός) και στην υπερμεγέθη μαύρη τρύπα στο κέντρο του.

Όπως συμβαίνει τυπικά με τέτοιες μάυρες τρύπες, έτσι και αυτή εκτοξεύει έναν διπλό πίδακα αερίου. Τέτοιοι πίδακες έχουν ήδη φωτογραφηθεί· αλλά τώρα το Τηλεσκόπιο κοίταξε με ανεπανάληπτη  ευκρίνεια στη βάση του και διέκρινε τα τοιχώματά του.

🌓

Ο 2021PH27 είναι ένας μικρός αστεροειδής και αποτελεί το ουράνιο σώμα που περνάει πιο κοντά από τον ήλιο.

Πρόκειται για έναν βράχο με μήκος μικρότερο από ένα χιλιόμετρο που εντοπίστηκε σε φωτογραφίες του τηλεσκόπιου Victor M. Blanco. Στο πιο κοντινό στον ήλιο σημείο της τροχιάς του, ο 2021PH27 τον πλησιάζει στα 20 εκατομμύρια χιλιόμετρα. Για σύγκριση, ο Ερμής πλησιάζει στα 47 εκατομμύρια.

🌕

Όλα τα αστέρια καίνε το εσωτερικό τους μέσω της πυρηνικής σύντηξης, μετατρέποντάς το σε όλο και βαρύτερα στοιχεία. Όταν τα πυρηνικά καύσιμα τελειώνουν στα αστέρια που έχουν λιγότερο από οκτώ φορές τη μάζα του ήλιου, αυτά γίνονται λευκοί νάνοι και μερικές φορές εκρήγνυνται δίνοντας μία σουπερνόβα (ελληνιστί υπερκαινοφανή αστέρα). Όταν τα καύσιμα τελειώνουν στα αστέρια που έχουν περισσότερο από δέκα φορές τη μάζα του ήλιου, αυτά εκρήγνυνται δίνοντας ένα διαφορετικό είδος σουπερνόβα και μετά μετατρέπονται σε αστέρια νετρονίων ή μάυρες τρύπες.

Τώρα φαίνεται πως ήρθε και η ώρα των αστεριών με ανάμεσα σε οκτώ και δέκα ηλιακές μάζες: ένα τρίτο είδος σουπερνόβα, που τα χαρακτηριστικά του είχαν προβλεφθεί θεωρητικά εδώ και αρκετά χρόνια, πιάστηκε από τα τηλεσκόπια Hubble και Spitzer.

Ο υπερκαινοφανής SN2019zd, σε απόσταση 30 εκατομμύριων ετών φωτός, δείχνει να ανήκει στην κατηγορία “σύλληψης ηλεκτρονίων”. Σε αυτή την περίπτωση όταν το αστέρι παύει να παράγει ενέργεια αρχίζει να καταρρέει προς το κέντρο του και τα ηλεκτρόνια της ύλης του συμπιέζονται πάνω στους πυρήνες. Τελικά όλο το αστέρι στριμώχνεται υπερβολικά και ξεσπάει σε μία θεαματική έκρηξη.

Η νέα σουπερνόβα (με γαλάζιο χρώμα) δίπλα στον γαλαξία της.
NASA/STScI/ J. DePasquale/ Las Cumbres Observatory