Φωτογραφικό αφιέρωμα: Ο τετραήμερος γιορτασμός της επετείου της απελευθέρωσης της Πάτρας από τους ναζί

Για τρίτη χρονιά ο Δήμος Πατρέων διοργάνωσε τον γιορτασμό της επετείου της απελευθέρωσης της Πάτρας από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής, στις 4 του Οκτώβρη 1944, από τον ΕΛΑΣ. Οι τετραήμερες εκδηλώσεις (3-6 Οκτώβρη) περιλάμβαναν ομιλίες, καταθέσεις στεφάνων, δρώμενα,  ιστορικούς περιπάτους και επισκέψεις στους χώρους όπου διαδραματίστηκαν τα ιστορικά γεγονότα και οι μάχες απελευθέρωσης της πόλης, μουσικοχορευτικό πρόγραμμα και πορεία μνήμης.

Την πρώτη μέρα των εκδηλώσεων διοργανώθηκε από τον Πολιτιστικό Οργανισμό του Δήμου Πατρέων ιστορικός περίπατος μνήμης, με τη διαδρομή: Δεξαμενή- Παλαιό Δημοτικό Νοσοκομείο -Γερμανου και Ηλείας-πλατεία Αγίου Γεωργίου –Γεροκωστοπούλου -Μαιζώνος Ρήγα Φεραίου και κατέληξε στην πλατεία Γεωργίου.

Στην αφετηρία του ιστορικού περίπατου, μνήμης, έγινε ένας σύντομος χαιρετισμός, από τον Πρόεδρο του Πολιτιστικού Οργανισμού, Βασίλη Θωμόπουλο.

Στο Παλαιό Δημοτικό Νοσοκομείο και στο Λαϊκό Θεατράκι επί της Γερμανού και Ηλείας, πραγματοποιήθηκαν δρώμενα για τον πεσόντα λοχία του ΕΛΑΣ, Γιώργο Ράμμο, ενώ τρομπέτα έπαιζε το “Επέσατε Θύματα”.

Δρώμενο πραγματοποιήθηκε και στην πλατεία Αγίου Γεωργίου, ενώ στις σκάλες Γεροκοστωπούλου, το δρώμενο περιελάμβανε ανάγνωση του λόγου του Άρη Βελουχιώτη στις 5 Οκτώβρη 1944, επόμενη μέρα απελευθέρωσης της Πάτρας.

Στο δρώμενο που έγινε στο Δημαρχείο, ο Αντιδήμαρχος Διονύσης Πλέσσας ανέφερε στο χαιρετισμό του: «Κάνουμε μια στάση και εδώ στο Δημαρχείο της πόλης μας για να θυμηθούμε τη συμβολική στιγμή που σήμανε την απελευθέρωση της πόλης μας από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής.

Οι αντάρτες του ΕΛΑΣ, παρελαύνουν στους κεντρικούς δρόμους και ένα ποτάμι λαού με πανό, σημαίες και λουλούδια, γίνεται ένα με τους ελευθερωτές και κατευθύνονται προς το Δημαρχείο όπου κυματίζει ακόμα η σβάστικα.

Σηκώνουν στα χέρια τον καταργημένο από τους κατακτητές Δήμαρχο Βασίλη Ρούφο, αγωνιστή και στέλεχος του ΕΑΜ. Φτάνουν έξω από το Δημαρχείο και ο Β. Ρούφος, ως ο νόμιμος Δήμαρχος της πόλης, ανεβαίνει σ’ αυτό το μπαλκόνι μαζί με άλλα στελέχη της αντίστασης, κατεβάζουν από τον ιστό το σύμβολο του φασισμού και της σκλαβιάς και ανεβάζουν την ελληνική σημαία.

Η πόλη είναι πια ελεύθερη!

Το Δημαρχείο, η διοίκηση του Δήμου, δίνει το μήνυμα της πολυπόθητης λευτεριάς που με τόσους αγώνες και θυσίες κατακτήθηκε. Οι εκλεγμένοι άρχοντες της πόλης αγωνίζονται για το λαό τους, είναι μπροστάρηδες σ’ όλους τους δίκαιους αγώνες του».

Ένα ακόμα δρώμενο πραγματοποιήθηκε στη συμβολή της Πατρέως με τη Ρήγα Φεραίου. Ο ιστορικός περίπατος ολοκληρώθηκε στην πλατεία Γεωργίου. Εκεί, στις 8.30 μ.μ. οι εκδηλώσεις ολοκληρώθηκαν, με μεγάλη λαϊκή συγκέντρωση, ομιλία του Δημάρχου Πατρέων Κώστα Πελετίδη και συναυλία της Λαϊκής Ορχήστρας του Χορευτικού Τμήματος του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου.

Στην κεντρική ομιλία, στις 3 του Οκτώβρη, ο Δήμαρχος Πατρέων Κώστας Πελετίδης τόνισε μεταξύ άλλων:

(…) Τον Απρίλη του 1941, οι Ναζί Γερμανοί και οι φασίστες Ιταλοί και Βούλγαροι, καταλαμβάνουν τη χώρα μας, μετά την υποδούλωση και άλλων λαών της Ευρώπης. Η χώρα μας, όπως και το σύνολο των χωρών που σκλαβώθηκαν, γνώρισαν την απανθρωπιά, την βρωμιά της «νέας τάξης πραγμάτων», γνώρισαν τι θα πει ναζισμός. Η επίθεσή τους, δεν ήταν έμπνευση «τρελών», αλλά οργανωμένο σχέδιο των κυρίαρχων οικονομικά δυνάμεων των χωρών τους.

Της Krups, της Siemens, της Deutsche bank, των μονοπωλίων. Το κεφάλαιο όταν χρειαστεί, στηρίζει τους ναζιστές και τους φασίστες, ως εναλλακτική λύση. Γι’ αυτό υποστηρίζει με κάθε τρόπο την Χρυσή Αυγή, μια καθαρά ναζιστική οργάνωση, που καλλιεργεί το ρατσισμό, την ανωτερότητα της φυλής, το μίσος απέναντι στους άλλους λαούς. Όσο και προσπαθούν να κρυφτούν, θα βγαίνει πάντοτε στην επιφάνεια, ότι είναι υπηρέτες του κεφαλαίου.

(…) Ο εθνικοαπελευθερωτικός  αγώνας έδωσε και υπέροχα παραδείγματα πρωτοπόρας οργάνωσης και πειθαρχίας, πρωτόγνωρης αυτενέργειας και πρωτοβουλίας των λαϊκών μαζών στις πόλεις και τα χωριά, με αποκορύφωμα τον ένοπλο αγώνα χιλιάδων ανταρτών του ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ.

(…) Δεκαετίες μετά, παρά την τεράστια ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνικής κι ενώ ο πλούτος που παράγει ο λαός είναι αμύθητος αλλά επειδή τον καρπώνονται οι λίγοι, τα μονοπώλια, η κατάσταση έχει τραγικές ομοιότητες. Τα λαϊκά στρώματα βιώνουν την ανεργία, τη φτώχεια και την εξαθλίωση. (…) Διαβάστε εδώ ολόκληρη την ομιλία.

Την Τετάρτη 4 του Οκτώβρη, στις 10 το πρωί, τελέστηκε  δοξολογία στον Μητροπολιτικό Ναό της Ευαγγελίστριας.

Στην πλατεία Ψηλών Αλωνίων, πραγματοποιήθηκε εκδήλωση στην οποία μίλησε η Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, Κατερίνα Γεροπαναγιώτη – Θεοδωρακοπούλου και στη συνέχεια κατατέθηκαν στεφάνια, από τον Δήμαρχο Πατρέων, Κώστα Πελετίδη, εκπροσώπους δημοτικών παρατάξεων, φορέων και κομμάτων.

Στην ομιλία της η Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, Κατερίνα Γεροπαναγιώτη – Θεοδωρακοπούλου έκανε εκτενή αναφορά στη μέρα της απελευθέρωσης της πόλης: «Η Πάτρα Ελεύθερη (…) Στις 6 το πρωί της 4ης Οκτώβρη 1944 οι καμπάνες των εκκλησιών ανήγγειλαν το χαρμόσυνο γεγονός: Ένα δάκρυ, το τελευταίο της ιταλογερμανικής κατοχής, κύλησε από τα μάτια του λαού της. Ένα δάκρυ χαράς. Τρισήμισυ χρόνια αίματος, εκτελέσεων, απαγχονισμών, στρατοπέδων και βασάνων. Όλα ανήκουν στο παρελθόν. Η Πάτρα απελευθερώθηκε από τα ακατάβλητα παιδιά της του ΕΛΑΣ. Σ’ αυτό συνέβαλε και το αγγλικό αποβατικό τμήμα.

Το πρωί της 4ης Οκτώβρη τα πρώτα οργανωμένα τμήματα των απελευθερωτών άρχισαν να εισέρχονται στην πόλη. Ταπέτα και λουλούδια έστρωναν στο δρόμο οι βασανισμένοι κάτοικοι της Πάτρας για να πατήσουν επάνω τα πόδια των αντρών και των αλόγων του ΕΛΑΣ. Με δάκρυα χαράς, χειροκροτήματα, ζητωκραυγές εξεδήλωναν οι κάτοικοι τα αισθήματά τους προς τους ημίθεους ήρωες των βουνών. Στις λαϊκές συνοικίες σωστό πανηγύρι. Στα κεντρικά σημεία της Πάτρας ακράτητος ενθουσιασμός.

Όλη η μέρα της 4ης Οκτώβρη ήταν αφιερωμένη στη λατρεία του αγωνιστή του ΕΛΑΣ. Όποια ανταμοιβή ζητούσε ο Ελασίτης του την έδωσε ο λαός μας που τον αγάπησε και τον τραγούδησε.»  (Ηλίας Παπαστεργιόπουλος στο βιβλίο του «Η Απελευθέρωση της Πάτρας»).

Ένα ακόμα απόσπασμα της ομιλίας της προέδρου του ΔΣ Πάτρας: «(…)Έτσι τσακίστηκε ο φασισμός στην Ελλάδα, με τον οργανωμένο λαό στον αγώνα και την πρωτοπορία του στην ένοπλη πάλη.

Ιδιαίτερα οι νέες και οι νέοι οφείλουν ν’ αναζητήσουν την ιστορική αλήθεια, τα πραγματικά γεγονότα και τις αιτίες που οδήγησαν στους παγκόσμιους και τοπικούς πολέμους, στην άνοδο και επικράτηση σε ορισμένες χώρες του φασισμού – ναζισμού. Να ανακαλύψουν τον ένοχο και την αιτία. Όπως ο Α’, έτσι και ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (1939 – 1945) ήταν αποτέλεσμα της μεγάλης όξυνσης των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων (ο ένοχος) και της πάλης για το ξαναμοίρασμα του κόσμου (η αιτία), που δεν μπορούσαν να λυθούν παρά μόνο ένοπλα μεταξύ των καπιταλιστικών κρατών.

Μήνυμα ιδιαίτερα επίκαιρο σήμερα, που οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί φουντώνουν παγκόσμια και στη γειτονιά μας. Δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες, βρίσκονται εγκλωβισμένοι στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, αποτέλεσμα των άδικων πολέμων που προκαλούν οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί(…)».

Την Πέμπτη 5 και την Παρασκευή 6 του Οκτώβρη πραγματοποιήθηκαν ιστορικοί περίπατοι. Οι μαθητές του Γυμνασίου Σαραβαλίου, του 12ου Λυκείου και του Λυκείου Παραλίας, που συνοδεύονταν από τους καθηγητές τους, ξεναγήθηκαν από τους εκπαιδευτικούς, Μαίρη Νικολάου και Πέτρο Βάη και συνοδεύονταν από τα στελέχη της Δημοτικής αρχής, Διονύση Πλέσσα, Βασίλη Θωμόπουλο και Νίκο Χρυσοβιτσιάνο.

Η διαδρομή περιελάμβανε μεταξύ άλλων, τα εξής ιστορικά σημεία της πόλης:

Το σχολικό συγκρότημα της Δροσιάς, όπου μετά το μπλόκο των Προσφυγικών, στις 27/10/1943, μεταφέρθηκαν εκεί οι συλληφθέντες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης.

Την πλατεία Ελευθερίας όπου έγινε αναφορά στα γεγονότα του μπλόκου των Προσφυγικών.

Τα Ψηλά Αλώνια στο μνημείο για τους απαγχονισθέντες αγωνιστές στις 9 Μάη 1944.

Το Δημαρχείο όπου στις 4 Οκτώβρη του 1944 ο καταργηθείς από τους ναζί Δήμαρχος, Βασίλης Ρούφος, στέλεχος του ΕΑΜ, με την απελευθέρωση της πόλης από τον ΕΛΑΣ, κατέβασε τη σβάστικα και ύψωσε την ελληνική σημαία στο κεντρικό μπαλκόνι του Δημαρχείου.

Το κτήμα Μουρτζούχου, που ήταν τόπος εκτελέσεων.

Τον Παντοκράτορα και το Αρχαίο Ωδείο. Στην περιοχή του Παντοκράτορα εκδηλώθηκε η νικηφόρα επίθεση των ΕΛΑΣιτών κατά των γερμανών, στις 3 Οκτώβρη του 1944, όπου είχαν οχυρωθεί στο κάστρο, αναγκάζοντάς τους σε υποχώρηση προς το λιμάνι για να εγκαταλείψουν την πόλη ενώ εκεί βρίσκονταν επίσης ΕΛΑΣίτες για να μην προλάβουν να ανατινάξουν φεύγοντας το λιμάνι της Πάτρας όπως είχαν στα σχέδιά τους.

Το Λαϊκό Θεατράκι επί της Γερμανού και Ηλείας, όπου σκοτώθηκε ο Λοχίας του ΕΛΑΣ, Γιώργος Ράμμος.

Η αναφορά μας στον τετραήμερο γιορτασμό της επετείου της απελευθέρωσης της Πάτρας θα κλείσει με τα τελευταία λόγια από την ομιλία της προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου Πάτρας Κατερίνας Γεροπαναγιώτη – Θεοδωρακοπούλου:

«Ο λαός μας καλείται σήμερα να μην λυγίσει μπροστά στις δυσκολίες, όπως δε λύγισε και τότε. Σαν παρακαταθήκη, μας έρχονται τα λόγια από το παρελθόν, το τετράστιχο που αναγραφόταν σε εφημερίδα που εξέδιδαν οι  φυλακισμένοι αγωνιστές στις φυλακές Μαργαρίτη στην Πάτρα.

Μαργαρίτα, Μαργαρίτα/ Σιδερόφραχτη κυρά/ Δε λυγίζουν την ψυχή μας/ Τα δικά σου τα δεσμά».