Σαν βγεις στον πηγαιμό για τα Χανιά…

Σα βγεις στον πηγαιμό για τα Χανιά, να εύχεσαι να αντέξεις το ποτό και το φαΐ. Γιατί φτωχικά σίγουρα δε θα τα βρεις. Ξέρουν να καμουφλάρουν καλά τη φτώχεια πίσω από το μικροαστισμό των κατοίκων τους και την εργατική τους τάξη, πίσω από τις ψαροταβέρνες της Νέας Χώρας. Κι οι σύντροφοι εκεί μοιάζουν κάπως με το γαλατικό χωριό. Μπορεί να μην έχουν μαγικό ζωμό, αλλά έχουν τσικουδιά (ρακή την λένε στο Ηράκλειο. Το… τσικουδόμελο δεν ξέρω αν/πώς το λένε). Δεν έχουν αγριογούρουνα, έχουν όμως αγριοκάτσικα. Αντί για Ρωμαίους έχουν Pax Americana, που σκορπάει το θάνατο με τις βάσεις της και μοιράζει καρκίνο στους κατοίκους -εκτός από τον επίτιμο που είχε βρει το αντίδοτο. Και τελειώνουν κάθε περιπέτεια-κινητοποίηση με τσιμπούσι κάτω από τον έναστρο ουρανό (και την αστερόεσσα να ανεμίζει). Σημασία καμιά φορά δεν έχει η διαδρομή, η πορεία, αλλά ο τελικός σκοπός: το φαγοπότι.

Υπάρχει όμως ένα σοβαρό πρόβλημα και λέγεται Αύγουστος. Καμιά φορά και Ιούλιος, αλλά δε θα τα χαλάσουμε στους Καίσαρες ή τους Γαλάτες, μα την Μπελισάμα. Αρκεί να ξέρεις με ποιον είσαι (τέρμα πια στις αυταπάτες ή με τους Ρωμαίους ή με τους Γαλάτες). Αυτό που χαλάει όμως, αντικειμενικά κι ανεξάρτητα από τη θέλησή μας, είναι τη ποιότητα του φαγητού. Γιατί οπουδήποτε κι αν φας, θα είναι δύο κλάσεις κάτω από ό,τι αν πήγαινες στο ίδιο μέρος τον Ιούνιο ή το Σεπτέμβρη. Και γενικά όσο πιο μακριά από την περίοδο αιχμής του καλοκαιριού επισκεφτείς το νησί, τόσο το καλύτερο.

-Και πού μπορείς να πας τότε; -Στην πόλη ή στον ευρύτερο νομό;
-Και στα δύο. -Λοιπόν, έχουμε και λέμε…

Πρώτος στόχος. Η Ριζηνία, στο χωρίο Ζούρβα. Σου προσφέρει δροσιά, ωραίο τοπίο και ίσως τα καλύτερα παϊδάκια που έχεις δοκιμάσει. Έχει και ένα πόνι (που δεν τρώγεται), πόλο έλξης για τα παιδιά, ενώ αν σε πιάσει εκεί το βράδυ και βοηθάει κι ο ουρανός, μπορεί να δεις το γαλαξία μας και να καταλάβεις γιατί τον είπαμε έτσι, λες και έχει γάλα -που θα ήταν πάντως πιο λογικό από το να είναι η γη επίπεδη. Προσοχή, να μην πας στη Αιμιλία -στο ίδιο χωριό- αν και εντάξει, πόσο χάλια μπορεί να φας πια στην Κρήτη; Δε θα είναι δα και γελαστό (χωρίς λόγο) αγριογούρουνο, με σάλτσα μέντας και χλιαρή μπίρα…

Η Ζούρβα είναι αμέσως μετά το Θέρισο, που έχει ξακουστές ταβέρνες και Μουσείο Εθνικής Αντίστασης, αλλά αξίζει τον κόπο να κάνεις λίγα χιλιόμετρα παραπάνω. Και δε χρειάζεται φυσικά να περιμένεις εμένα να σου συστήσω τη στάκα, που είναι γλυκός, αργός (κι όχι βασανιστικός) θάνατος στα χείλη και τις αρτηρίες.

Η δεύτερη βασική επιλογή είναι ο Βατόλακκος, ένα πολύ γραφικό χωριουδάκι, με ένα πύργο στην κεντρική πλατεία και το χαρακτηριστικό ρολόι, που μπορεί να το ‘χεις δει σε κάποια πλάνα απ’ την (πολύ καλή για ελληνικά δεδομένα) σειρά “η λέξη που δε λες” για ένα παιδί που έχει αυτισμό. Αλλά το βασικό αξιοθέατο και αξιοφάγωτο είναι λιγάκι πιο πέρα, στο “Καπηλειό”, όπου ειλικρινά μπορεί να φάει κανείς μέχρι σκασμού μόνο με ορεκτικά, και να είναι πλήρως ικανοποιημένος όταν έρθουν και τα πήλινα με τα κυρίως. Το καλό της υπόθεσης είναι πως έχει ωραία διαδρομή και μονοπάτι μες στο δάσος, μέχρι το φράγμα, για να περπατήσεις (εάν μπορείς να κινηθείς) και να χωνέψεις. Το κακό είναι πως αν υπολογίζεις να μείνεις μακριά από τηγανιτά, διάλεξες το λάθος μέρος.

Τρίτη επιλογή θα ήταν η Δροσοσταλιά στους Αρμένους, σε ένα πολύ ωραίο μέρος, με ρυάκι, πετρόχτιστη πλατεία και γραφικά βουναλάκια φαγητού στα πιάτα. Κάποιοι λένε πως έχει μόνο ποσότητα, αλλά εγώ νομίζω πως την ξεκόβουν αντιδιαλεκτικά από την ποιότητα. Που πέφτει όμως δραματικά το καλοκαίρι, κι έτσι δε θα μας απασχολήσει, γιατί πηγαίνει αντιστρόφως ανάλογα με τους τουρίστες -αυτή τη μάστιγα- που καταχαίρονται με musaka, tzatziki (σιγά να μην το πουν σωστά με την πρώτη), souvlaki, και μπορούν να φάνε ακόμα και χωριάτικη από πλαστικό. Αλλά έτσι ακούγομαι σαν το Μαθουσαλίξ, που δεν έχει πρόβλημα με τους ξένους, αλλά… Αρκεί να μην προκαλούν. Και να μη ρίχνουν την ποιότητα του φαγητού…

Θα αναφέρω και μερικά που δεν είναι δικές μου αδυναμίες, αλλά μπαίνουν δικαιωματικά και βάση δημοκρατικού συγκεντρωτισμού στον κατάλογο, γιατί τυγχάνουν καθολικής αναγνώρισης από τους γύρω μου.

Στο Ασκύφου έχει έναν μπάρμπα που σου δίνει ό,τι έχει κι όχι ότι θέλεις, αλλά για αυτό θα σου δώσει το καλύτερο: πολύ καλά μαγειρευτά και πολύ καλή τσικουδιά. Και μόλις κάνει διάλειμμα από τη δουλειά, λογικά θα καθίσει μαζί σου να πιει ένα (εντάξει δυο, τρία, ποιος μετράει αλήθεια;) ποτηράκι.

Το ίδιο θα έκανε κι ο μπάρμπας στον Παζινό, στο Ακρωτήρι (πολύ κοντά στα Χανιά), που έχει μαζί του πάντα ένα μπουκάλι και ένα ποτηράκι για να πιει ή να κεράσει. Αλλά φέτος γεννάει η κόρη του και κάνει αγρανάπαυση… Αν πας του χρόνου πάντως, μην το βάλεις κάτω αν δεν το βρεις με την πρώτη, γιατί τα δρομάκια φτιάχνουν ένα μικρό λαβύρινθο, όπως το Λουγκντουνούμ στο Γύρο της Γαλατίας. Στην τελική, ακολούθα τη μυρωδιά από το μπουρέκι και το οφτό…

Αν πας προς την Παλιόχωρα, η ταβέρνα στους Ανύδρους έχει πειραγμένη ελληνική κουζίνα, ωραία θέα και καλλιτεχνική άποψη για τη διακόσμηση. Συνδυάζεται με ημερήσια εκδρομή στο Λιβυκό και γαλακτομπούρεκο από την Κάνδανο.

Αν ξεμείνεις κάποιο βράδυ στα Χανιά και θες οπωσδήποτε να τρως με ένα μπουλούκι κόσμο να περνάει από δίπλα σου, σαν μποτιλιάρισμα στην Αλεξάνδρας, ίσως η καλύτερη επιλογή να είναι “οι Γλωσσίτσες” -αν βρεις να καθίσεις.

Αν είσαι το μαύρο πρόβατο του γαλατικού χωριού, που τρώει ψάρια αντί να παίζει ξύλο με αυτά, στη Νέα Χώρα θα βρεις ψαροταβέρνες παραταγμένες στη σειρά, αλλά η καλύτερη είναι αυτή που δεν έχει (φέτος) τραπέζια απέναντι, στη θάλασσα, και δε σε αντιμετωπίζει σαν τουρίστα. Οι παλιοί την ξέρουν ως “Σταύρος”, αλλά από πέρυσι λέγεται “Φραγκιός”.

Αν θέλεις γύρο, και τρέμεις από σύνδρομο στέρησης όταν δε βρίσκεις, είσαι σύντροφός μου. Η Πέτρα στη Χαλέπα (που πολλοί την μπερδεύουν και την λένε Θράκα) έχει τον περισσότερο κόσμο, αλλά προσωπικά προτιμώ το γύρο του Κουμπέ ή το “Πιάτσα Τυλιχτό” κοντά στα Δικαστήρια. Το βασικό ερώτημα που πρέπει να θέσεις στον εαυτό σου είναι αν θα το φας όπως ξέρεις ή θα τους εμπιστευτείς να στο φτιάξουν, όπως ξέρουν αυτοί. Δηλ με γιαούρτι…
Πολύ καλό κρέας, μες στην πόλη, έχει κι ο Αποκόρωνας, λιτός και παραδοσιακός.

Για γλυκό, μια στάση στους τάφους των Βενιζέλων είναι σχεδόν υποχρεωτική. Είναι πρόκληση να δεις αν μπορείς να φας μόνος σου ένα ολόκληρο κομμάτι λεμονόπιτα ή ζουμερό κέικ, αλλά καλύτερα να τα παραγγείλεις με παρέα, για να μη σκάσεις και για να εναλλάσσεις τις γεύσεις. Κι αν τυχόν σταματήσει να σε απασχολεί το πιάτο μπροστά σου, έχεις πιάτο μπροστά σου όλα τα Χανιά, και ωραίο ηλιοβασίλεμα.

Εναλλακτικά, υπάρχει και η Αγιά, στο δρόμο για Ομαλό, με τις μεγάλες βάφλες, δίπλα στη λίμνη, να κάνεις μετά μια βόλτα, για να χωνέψεις. Αλλά αν πας τέρμα κάτω προς την Παλιόχωρα, θα ακούσεις -όπως είπαμε- γλυκές Σειρήνες να σε φωνάζουν για γαλακτομπούρεκο, πολυμήχανε…

Για μπάνια, καμία επιλογή δεν μπορεί να είναι λάθος. Ο γενικός κανόνας είναι να πηγαίνεις προς το Λιβυκό, όσο πιο μακριά, τόσο καλύτερα. Κι αν ξεστρατίσεις προς το Ελαφονήσι, είναι κρίμα να μην πας παραδίπλα στο Κεδρόδασος, που είναι κατάφυτο και σου δίνει φυσική σκιά δίπλα στη θάλασσα. Εκτός κι αν θες να προλάβεις το Ελαφονήσι, πριν του φορέσουν εισιτήριο οι ξενοδόχοι…

Αλλά το σημαντικό είναι να κολυμπάς πολύ και να καις θερμίδες, για να χωρέσεις τα επόμενα. Και προπαντός να βρίσκεις χωριά με ανθρώπους που δεν τους αλλοίωσε ακόμα ο τουρισμός, και μαζί με το φαγητό τους σου δίνουν ένα κομμάτι από την ψυχή τους. Κι αυτή είναι η μισή ευχαρίστηση, στην πραγματικότητα, σαν βγεις στον πηγαιμό για τη μεγαλόνησο. Την άλλη μισή, θα την βρεις ξανά εδώ του χρόνου, γιατί μια φορά δε φτάνει για όλα…