1919-2019: 100 χρόνια απο την ίδρυση του πρώτου Σοβιετικού φυσικού αποθέματος – Zapovednik – στο Δέλτα του ποταμού Βόλγα από τον Βλ. Ι. Λένιν

Το 1919 έχει αναμφισβήτητα συνδεθεί με το ιδρυτικό συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, το οποίο πραγματοποιήθηκε υπό την προεδρία του Λένιν, εγκρίνοντας και ψηφίζοντας το σχετικό πρόγραμμα, που είχε ο ίδιος επιμεληθεί. Το γεγονός αυτό είναι ευρύτατα γνωστό σε παγκόσμια κλίμακα, λόγω της τεράστιας σημασίας και απήχησης που είχε στους λαούς του κόσμου, με την προώθηση της παγκόσμιας επανάστασης με στόχο τη βελτίωση της ζωής τους.

Ο Λένιν, εκείνα τα ιδιαίτερα δύσκολα χρόνια για τους λαούς της Σοβιετικής Ένωσης, ασχολήθηκε σοβαρά και με την προστασία της φύσης, παράλληλα με τα προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει στην αχανή χώρα του για το ξύλωμα του τσαρικού καθεστώτος και το κτίσιμο του σοσιαλισμού. Η ενασχόλησή του αυτή δεν είναι ευρύτερα γνωστή και αποδεικνύει εκτός των άλλων, τη σφαιρική του αντίληψη για την περιβαλλοντική προστασία, τη διατήρηση της ποικιλίας των ειδών του πλανήτη, την επιστημονική έρευνα και γενικότερα την ισορροπία της φύσης, στα πλαίσια πάντα των πρωτοποριακών του αντιλήψεων.

Ο Λένιν, το 1919 ίδρυσε με υπογραφή του την περιοχή προστασίας της φύσης στο Δέλτα του ποταμού Βόλγα, ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο. Το Δέλτα του ποταμού Βόλγα, είναι ένας περίπλοκος λαβύρινθος από ρυάκια και ποτάμια, που προσφέρουν τόπους αναπαραγωγής για πολλά είδη ψαριών και πτηνών. Στενές εκτάσεις ιτιάς εκτείνονται πάνω από τα ήρεμα νερά, ενώ αγριόχοιροι, αλεπούδες και τρωκτικά περιπλανούνται μέσω νησιών με ψηλά καλάμια. Αυτά τα οικοσυστήματα διατηρούνται στο Astrakhansky Zapovednik, ένα από τα παλαιότερα φυσικά αποθέματα της Ρωσίας, που είναι πλέον γνωστό ως βασίλειο των πτηνών και είναι το πρώτο που ιδρύθηκε επί Σοβιετικής Ένωσης. Η παγκόσμια σημασία του αξιολογήθηκε απο την UNESCO το 1984, χαρακτηρίζοντας το, ως Απόθεμα της Βιόσφαιρας.

Ο όρος Zapovednik που χρησιμοποιείται στα ρώσσικα, έχει προσδιορισθεί απο τη νομοθεσία της τότε Σοβιετικής Ένωσης, ως αυστηρά επιστημονικό φυσικό απόθεμα, αποτελώντας τη ραχοκοκαλιά του σοβιετικού συστήματος για τη διατήρηση της φυσικής ποικιλομορφίας. Με τα Zapovednik, προστατεύονται αντιπροσωπευτικά τοπία ή μοναδικά χαρακτηριστικά τοπίων και εξυπηρετούν επιστημονικούς, προστατευτικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς. Η ανθρώπινη δραστηριότητα είναι εξαιρετικά περιορισμένη στις περιοχές αυτές. Το Zapovednik είναι ένας καθιερωμένος όρος στο έδαφος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης για μια προστατευόμενη περιοχή που διατηρείται “για πάντα άγρια” και αποτελεί τον υψηλότερο βαθμό προστασίας του περιβάλλοντος για τις καθορισμένες περιοχές, οι οποίες προστατεύονται αυστηρά και έχουν πρόσβαση από το Δημόσιο.

Αυτά τα φυσικά αποθέματα δημιουργούνται και διοικούνται από την Ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Στα Zapovednik, η Υπηρεσία Φυσικών Πόρων είναι η μόνη νομική οντότητα με τίτλο στη γη. Μάλιστα, η εθνικοποίηση της γης απο τον Λένιν την περίοδο 1917-1918 δημιούργησε ένα νομικά ευνοϊκό περιβάλλον για το σοβιετικό σύστημα προστασίας της φύσης και της βιολογικής ποικιλομορφίας με την ίδρυση και λειτουργία των Zapovednik, καθώς η εξασφάλιση των κατάλληλων φυσικών χώρων γης για αυτό το σκοπό από ιδιώτες, δεν αποτελούσε πλέον πρόβλημα. Πρέπει να τονισθεί, ότι η αναγνώριση των Zapovednik τέθηκε σε σταθερή νομική βάση με το νόμο για την «Προστασία των μνημείων της φύσης, των κήπων και των πάρκων», που υπέγραψε και θεσμοθέτησε ο Λένιν το 1921.

Στους στόχους των Zapovednik περιλαμβάνονται μεταξύ των άλλων, η διατήρηση της βιοποικιλότητας, η οικολογική παρακολούθηση, η επιστημονική έρευνα των φυσικών οικοσυστημάτων, η εκπαίδευση των επαγγελματιών διατήρησης και προστασίας, η δημόσια εκπαίδευση κ.ά.

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Θ. ΚΟΛΛΙΑΣ

ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΟΣ