Άσπρα, κόκκινα, κίτρινα, μπλε…

Φεβρουάριος 2017. Κόκκινα βάφτηκαν για μία ακόμη φορά τα νερά του Θερμαϊκού. Το φαινόμενο γνωστό και ως «ερυθρά παλίρροια» εμφανίζεται δημιουργώντας μεγάλες κοκκινωπές κηλίδες στο παραλιακό μέτωπο της Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με τον καθηγητή Χημείας Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, Κ. Φυτιανό, φαίνεται να οφείλεται στη ραγδαία ανάπτυξη φυτοπλαγκτόν (μονοκύτταρων φωτοσυνθετικών οργανισμών).

Η «ερυθρά παλίρροια» εμφανίστηκε για πρώτη φορά στον Θερμαϊκό Κόλπο το 1988. Συνήθως συμβαίνει δύο φορές τον χρόνο, την άνοιξη και το φθινόπωρο και διαρκεί δύο με τρεις εβδομάδες.  Οι επιπτώσεις: μείωση του διαλυμένου οξυγόνου στο νερό και επικράτηση αναερόβιων συνθηκών, έκλυση δυσοσμίας, δημιουργία τοξικών ενώσεων. Άγνωστες παραμένουν ωστόσο, οι επιπτώσεις από το φυτοπλαγκτόν στη θαλάσσια ζωή του κόλπου.

Ιούνιος 2017. Κίτρινα – καφέ αυτή τη φορά βάφονται τα νερά. Η αιτία, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι η αποσύνθεση των φυκιών. Ο αυξημένος πληθυσμός τους, σε συνδυασμό με τις υψηλές θερμοκρασίες των ημερών δημιουργούν έντονη δυσοσμία στην παραλία της πόλης. Η ποσότητα φυτοπλαγκτόν είναι τόση που καλύπτει όλη την παραλία, από το λιμάνι έως τον Λευκό Πύργο.

Επιστρατεύονται πλωτά και χερσαία μέσα για τον καθαρισμό των νερών. Το φαινόμενο είναι πρωτόγνωρο σε μέγεθος και οι υπεύθυνοι καταβάλλουν προσπάθεια για να περιορίσουν το φυτοπλαγκτόν. «Δεν υπάρχει τεχνογνωσία για να πούμε ότι θα λύσουμε οριστικά το πρόβλημα, μόνο η φύση μπορεί», λένε χαρακτηριστικά.

Πώς όμως αυξάνονται τα φύκια; Μια από τις αιτίες είναι η αύξηση των ποσοτήτων αζώτου και φωσφόρου στο νερό, κύριων συστατικών των λιπασμάτων, που τα υπολείμματά τους παρασύρονται  από τους αγρούς, με τις βροχές και τα νερά των ποταμών. Τα συστατικά αυτά παρέχουν πλεόνασμα τροφής και έχουμε έτσι ως αποτέλεσμα την υπερανάπτυξη των φυκιών, δηλαδή το φαινόμενο του ευτροφισμού.

Ο ευτροφισμός είναι φυσικό φαινόμενο. Όμως για την εισροή θρεπτικών συστατικών στα φυσικά νερά, στα οποία οφείλεται η επιτάχυνση του φαινομένου, ευθύνεται ο άνθρωπος. Και ενώ για τη φυσική εξέλιξη του φαινομένου απαιτούνται χιλιετίες, με τις ανθρώπινες δραστηριότητες ο ευτροφισμός εξελίσσεται  με ραγδαία ταχύτητα.

21 Ιουλίου 2017: Σταχτί είναι αυτή τη φορά το χρώμα του φυτοπλαγκτόν, που άλλαξε πάλι το χρώμα των νερών στον Θερμαϊκό Κόλπο.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση εκτιμάται ότι συνέβαλαν και οι τελευταίες βροχοπτώσεις. Το αποχετευτικό σύστημα της πόλης είναι παντορροϊκό, δηλαδή μαζί με τα απόβλητα δέχεται και το νερό της βροχής. Σύμφωνα με τον κ. Φυτιανό, όταν πέφτουν μεγάλες ποσότητες βροχής, για να μην υπάρξει βλάβη, ανοίγουν τα φρεάτια υπερχείλισης, οπότε το νερό καταλήγει στον Θερμαϊκό μαζί με τα ακαθάριστα λύματα. Εκφράζονται φόβοι ότι την ερχόμενη εβδομάδα κατά την οποία αναμένονται υψηλότερες θερμοκρασίες το φαινόμενο θα είναι εντονότερο.

Και σαν να μην έφταναν αυτά, έκαναν την εμφάνισή τους και οι επικίνδυνες μπλε μέδουσες…

Πέρα από την αντιαισθητική εικόνα που προκαλεί, οι συνέπειες του φαινομένου είναι επιβαρυντικές για την υγεία του ανθρώπου και τη θαλάσσια ζωή. Όποια κι αν είναι η αιτία, αλόγιστη χρήση λιπασμάτων, σωστή ή όχι λειτουργία του βιολογικού, -πάντως σίγουρα η ανθρώπινη δραστηριότητα- το φαινόμενο όσο πάει και εντείνεται. Δεν μπορεί άλλο να αντιμετωπίζεται αποσπασματικά. Το πρόβλημα πρέπει να χτυπηθεί στη ρίζα του.