Πώς αντιδρούν τα παιδιά στις τραγικές καταστάσεις στη Μόρια – Το «σύνδρομο παραίτησης» και το παράδειγμα της 9χρονης Αΐσα

Στη Μόρια «ζουν» στοιβαγμένοι σε σκηνές και κοντέινερ 13.500 άνθρωποι, ο καταυλισμός  έχει σχεδιαστεί για 3.000. Τα προβλήματα που δημιουργούνται στους πρόσφυγες – μετανάστες και στις οικογένειές τους δεν είναι μόνο όσα δείχνουν οι εικόνες των τηλεοπτικών ρεπορτάζ. Οι επιπτώσεις της απάνθρωπης διαβίωσης σε αυτές τις απαράδεκτες συνθήκες και τα τραύματα στις ψυχές των μικρών παιδιών είναι ανυπολόγιστα. Είναι συγκλονιστικά όσα καταγγέλλονται από ειδικούς γιατρούς επιστήμονες  για την κατάσταση στην οποία βρίσκονται αρκετά παιδιά και λειτουργεί ως βραδυφλεγής βόμβα.

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα politisonline, η Αΐσα παραμένει σχεδόν ακίνητη, σε αντίθεση με τα άλλα παιδιά που τρέχουν γύρω από την παιδιατρική κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Μόρια. Το ανήλικο κοριτσάκι εδώ και δύο εβδομάδες δεν έχει ανοίξει τα μάτια του. Δεν μιλά, ούτε περπατά, με την ομάδα ψυχικής υγείας να υποστηρίζει ότι πιθανώς να πρόκειται για ένα από τα πρώτα περιστατικά «συνδρόμου παραίτησης», στο ΚΥΤ της Μόριας, όπου η κατάσταση κάθε ημέρα που περνά γίνεται εφιαλτική.

«Η Αΐσα είναι 9 ετών. Ο πατέρας της την εναποθέτει με ήρεμες κινήσεις σε ένα στρώμα στην κλινική, και το μόνο σημάδι ζωής που γίνεται αντιληπτό είναι η κίνηση του θώρακά της καθώς αναπνέει» περιγράφει σε άρθρο της στον Gurdian, η συγγραφέας και νευρολόγοςJules Montague.

«Βρίσκομαι στη Λέσβο όπου μελετώ τις ψυχολογικές επιπτώσεις του τραύματος σε παιδιά που συχνά έφυγαν από βίαιες συγκρούσεις στη χώρα τους, μόνο για να καταλήξουν σε έναν προσφυγικό καταυλισμό όπου οι συνθήκες είναι χαοτικές και απάνθρωπες. Σύντομα κατάλαβα πως η Αΐσα, σε αυτό το στάδιο, έχει σωματοποιήσει ότι μπορεί να συμβεί σε ένα παιδί που χάνει οποιαδήποτε ελπίδα» λέει.

Τι ονομάζουμε «σύνδρομο παραίτησης»

Όπως επισημαίνει η Jules Montague με τη χρήση του όρου «σύνδρομο παραίτησης» ορίζουμε την κατάσταση της πλήρους απόσυρσης, που μπορεί να διαρκέσει για μήνες ή χρόνια, και παρατηρείται στο πλαίσιο ισχυρού ψυχικού τραύματος.

«Εκατοντάδες τέτοια περιστατικά έχουν παρατηρηθεί ανάμεσα σε παιδιά, σε καταυλισμούς προσφύγων και αιτούντων άσυλο στη Σουηδία, ενώ άλλες περιπτώσεις έχουν αναφερθεί στην Αυστραλία, στο κέντρο κράτησης μεταναστών του Ναούρου. Αυτά τα παιδιά απλώς κλείνουν τα μάτια τους και σταματούν να μιλούν, να τρώνε και να πίνουν, ενώ οι μύες τους σταδιακά αποδυναμώνονται. Παιδιά, που ήταν απολύτως υγιή μερικές εβδομάδες πριν, πρέπει πλέον να φορούν πάνες και να σιτίζονται με εντερικό σωλήνα. Η πρόγνωση του συνδρόμου είναι αβέβαιη. Ωστόσο, τα παιδιά που τελικά συνέρχονται, συνέρχονται μόνο όταν εκείνα και η οικογένειά τους βρεθούν σε ένα σταθερό περιβάλλον, ιδίως όταν έχει διασφαλιστεί το καθεστώς διαμονής τους», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Πώς η Αΐσα έφτασε στη συγκεκριμένη κατάσταση

«Η κατάσταση της Αΐσα δεν προέκυψε αμέσως μετά απόν ακαριαίο θάνατο του εννιάχρονου αδερφού της, λίγα μέτρα μακριά της, από βόμβες στο Αφγανιστάν. Δεν προέκυψε ούτε κατά τη διάρκεια των χειρουργείων στο δεξί της πόδι, στο οποίο εξακολουθεί να περιβάλλεται από μεταλλικές λάμες, ούτε κατά το βασανιστικό πέρασμα, μέσω θαλάσσης, στη Λέσβο. Μέχρι τότε εξακολουθούσε να μιλάει και να τρώει. Αντί αυτών, μου λέει ο πατέρας της, βυθίστηκε σε μία χαοτική κατάσταση πριν μερικές εβδομάδες, όταν ένας έφηβος μαχαιρώθηκε θανάσιμα κοντά στη σκηνή τους», συνεχίζει η Jules Montague για την μικρή Αΐσα.

«Υπήρχε παντού αίμα και ηχούσαν σειρήνες. Ολοι φώναζαν. Αρχισε να ουρλιάζει. Αλλά ξαφνικά σταμάτησε να μιλάει», λέει ο πατέρας της 9χρονης. «Επαιζε με κούκλες και αγαπούσε τα πάρκα και της βόλτες». Πλέον κάθε πρωί σκεπάζει τα με τα χέρια της το πρόσωπό της, υπερβολικά συγκλονισμένη ίσως για να αναμετρηθεί με το παρελθόν της, το παρόν της ή το μέλλον της.

Πώς αντιδρούν τα παιδιά στις τραγικές καταστάσεις στη Μόρια

Η παιδοψυχολόγος στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα και υπεύθυνη για τις δράσεις για την ψυχική υγεία στη Λέσβο, Katrin Glatz Brubakk αναφέρει ότι τα παιδιά που έχουν τραυματιστεί ψυχολογικά συμπεριφέρονται με δύο τρόπους.

Άλλα, όπως η Αΐσα γίνονται εσωστρεφή και καταφεύγουν σε έναν κόσμο ακραίας απομόνωσης και άλλα εξωτερικεύουν την βίαια κατάστασή τους. «Κατά την εβδομαδιαία επίσκεψή μου στη Μόρια, όπου πήρα συνεντεύξεις από ασθενείς και οικογένειες για την εμπειρία τους εκεί, μου έγινε ξεκάθαρο πως υπάρχουν μικρές πιθανότητες να βρουν ένα μέρος για να αναρρώσουν. Η Μόρια σίγουρα δεν είναι αυτό το μέρος, ούτε οι άλλοι υπεράριθμοι και άθλιοι καταυλισμοί στα ελληνικά νησιά», γράφει η Jules Montague.

«Υπάρχουν 13.500 άτομα που ζουν σε σκηνές και κοντέινερ στη Μόρια, ενώ ο καταυλισμός έχει σχεδιαστεί για 3.000. Οι άνθρωποι περιμένουν ώρες για να σιτιστούν κάθε μέρα. Η σεξουαλική κακοποίηση είναι κάτι το συνηθισμένο, ακόμα και για παιδιά. Η Oxfam ανέφερε νωρίτερα φέτος ότι «σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις οι γυναίκες έχουν καταφύγει στο να φοράνε πάνες τα βράδια ώστε να μη χρειάζεται να πηγαίνουν στην τουαλέτα αφότου πέσει η νύχτα. Την περασμένη εβδομάδα, ξέσπασε φωτιά με αποτέλεσμα τον θάνατο ενός ανθρώπου», συνεχίζει η Jules Montague και καταλήγει:

«Σε ένα μέρος όπως αυτό, το τραύμα μόνο μπορεί προκληθεί, όχι να καταπραϋνθεί. Μέχρι η Αΐσα και η οικογένειά της να βρουν ένα μέρος με σταθερότητα, είναι πιθανόν να μείνει αποκομμένη από τον κόσμο. Όσο οι καταστάσεις παραμένουν ως έχουν στη Μόρια, πιστεύω πως και άλλα παιδιά θα έρθουν αντιμέτωμα με την ίδια μοίρα».