Φοντάνα ντι Τρέβι: Ιστορίες και θρύλοι του πιο διάσημου συντριβανιού στον κόσμο

Ο Άγγλος ποιητής Πέρσι Σέλλευ έλεγε πως “αρκούν τα συντριβάνια για να δικαιολογήσουν ένα ταξίδι στη Ρώμη” και πράγματι η “Αιώνια Πόλη” γοητεύει τους επισκέπτες της με τα πανέμορφα συντριβάνια της, κανένα όμως δεν αγγίζει τη φήμη της Φοντάνα ντι Τρέβι, του μεγαλύτερου μπαρόκ συντριβανιού της πόλης. “Χαμένη” μες στα κτίρια της μικροσκοπικής “Πιάτσα ντι Τρέβι” η επιβλητική Φοντάνα έχει 20 μέτρα πλάτος και 26 μέτρα ύψος και το όνομά “Τρέβι” προέρχεται από το ιταλικό “tre vie” που υποδηλώνει το σημείο συνάντησης των τριών δρόμων που καταλήγουν στη μικρή πλατεία.

Οι ρίζες του συντριβανιού είναι κυριολεκτικά αρχαίες, καθώς επί Ρωμαϊκής Εποχής ήταν το καταληκτήριο σημείο του Aqua Virgo, ενός υδραγωγείου που έφερνε τρεχούμενο νερό από 20 χλμ απόσταση, μέχρι και 100.000 κ.μ τη μέρα. Η Φοντάνα απέκτησε σταδιακά τη σημερινή της όψη από την Αναγέννηση και μετά, ενώ έλαβε την τελική της μορφή μόλις το 18ο αιώνα. Tο πρώτο συντριβάνι δημιουργήθηκε την εποχή του Πάπα Νικολάου Ε’ το 1453, η απλή του όψη δεν ικανοποιούσε τον πάπα Ουρβανό Η’, ο οποίος το 1629 ζήτησε από τον Τζαν Λορέντσο Μπερνίνι, διάσημο αρχιτέκτονα και γλύπτη της εποχής, να σχεδιάσει κάτι πιο δραματικό, εξάλλου βρισκόμαστε ήδη στην εποχή του μπαρόκ.

Τα σχέδια του Μπερνίνι δεν υλοποιήθηκαν όσο ήταν εν ζωή, αλλά μόλις στο τέλος του 18ου αιώνα, από τον αρχιτέκτονα Νικόλα Σάλβι, με βάση τα σκίτσα αυτά. Ο Σάλβι πέθανε κι εκείνος πριν προλάβει να ολοκληρώσει το έργο, το οποίο ανέλαβε ο Τζουζέπε Πανίνι. Τελικά τα εγκαίνια του συντριβανιού έγιναν σαν σήμερα το 1762 από τον πάπα Κλήμη ΙΓ’.

Η Ανίτα Έκμπεργκ προσκαλεί τον Μαστρογιάνι να βουτήξει μαζί της στο συντριβάνι

Το μπαρόκ συντριβάνι απεικονίζει τον θεό της θάλασσας Ποσειδώνα, την ώρα που τιθασεύει τα νερά. Αρχικά μάλλον προοριζόταν να χτιστεί στην άλλη πλευρά της πλατείας, και βρίσκεται στην πρόσοψη του Παλάτσο Πόλι, κατόπιν επιθυμίας του πάπα Ουρβανού.

O γνωστότερος θρύλος που συνδέεται με το συντριβάνι είναι εκείνος της ρίψης ενός νομίσματος, που εγγυάται την επιστροφή στη Ρώμη. Αν και είναι άγνωστη η ακριβής προέλευση του θρύλου, πιθανόν να συνδέεται με την παγανιστική συνήθεια ρίψης ταμάτων ή νομισμάτων σε ιερές πηγές, για τη διασφάλισης της εύνοιας των θεών. Η “σωστή” μέθοδος ρίψης κατά την παράδοση είναι να κρατάς το κέρμα με το δεξί, να γυρίσεις την πλάτη στο συντριβάνι και να το πετάξεις πάνω από τον αριστερό ώμο. Ένας άλλος θρύλος λέει πως αν πετάξεις δυο νομίσματα θα βρεις τον έρωτα της ζωής σου κι αν πετάξεις τρία σιγουρεύεις το μελλοντικό σου γάμο (ή το διαζύγιο, αν είσαι ήδη παντρεμένος).

Καθόλου θρύλος, αλλά πραγματικό γεγονός είναι πως κάθε χρόνο η αγαπημένη συνήθεια εκατομμυρίων ντόπιων και τουριστών οδηγεί στη συγκέντρωση περίπου 1 εκ. ευρώ το χρόνο. Τι γίνεται λοιπόν με αυτά τα κέρματα; Από το 2007 κι εξής, τα χρήματα δωρίζονται σε φιλανθρωπικά ιδρύματα, παρότι δε λείπουν κι εκείνοι που προσπαθούν να κλέψουν το κατιτί τους.

Κάποιοι ακόμα τολμηρότεροι, ζηλεύοντας τη δόξα των Ανίτα Έκμπεργκ και Τζάνι Μαστρογιάνι, που έκαναν μπάνιο στη Φοντάνα ντι Τρέβι, σε μια θρυλική σκηνή της “Γλυκειάς Ζωής” του Φελίνι, επιχειρούν κατά καιρούς να βουτήξουν, ντυμένοι ή γυμνοί. Η αλήθεια είναι πάντως πως, αν ζεσταίνεστε, ένα παγωτό από μια κοντινή τζελατερία θα σας δρόσιζε καλύτερα, καθώς οι βουτιές στο συντριβάνι επιφέρουν τσουχτερά πρόστιμα έως και 500 ευρώ.

Στην Ελλάδα, η Φοντάνα ντι Τρέβι έγινε ακόμα γνωστότερη χάρη στην ταινία “Μοντέρνα Σταχτοπούτα”, μεγάλο μέρος της οποίας γυρίστηκε στη Ρώμη, με το συντριβάνι πάντως να απουσιάζει από τους τίτλους αρχής, που κατά τα άλλα μοιάζει βγαλμένο από ταινία του ιταλικού οργανισμού τουρισμού.