Ταξιδιωτικός οδηγός: Λέσβος

Καθώς πλησιάζουμε στο 15Αύγουστο ενός πολύ θερμού πολιτικά και όχι μόνο, καλοκαιριού και ενώ όσοι τα κατάφεραν ήδη δραπέτευσαν από τις πόλεις, ήρθε η ώρα να γράψουμε ένα σύντομο καλοκαιρινό οδηγό για ένα από τα πιο συζητημένα νησιά της χώρας μας, τη μοναδική Λέσβο.

Καταρχάς να ξεκαθαρίσουμε ότι το νησί λέγεται Λέσβος. Μυτιλήνη είναι η πόλη. Πως λέμε Κρήτη- Ηράκλειο. Κάπως έτσι. Ποιος ξέρει, μπορεί να μας διαβάζει και κανένας πρώην πρωθυπουργός.

Λοιπόν, υπάρχουν πολλοί λόγοι να επισκεφτεί κανείς αυτό το νησί. Ας τους πάρουμε έναν-έναν.

Η Λέσβος είναι ένα νησί πολύ πλούσιο σε ιστορία και παράδοση. Ίχνη ζωής από το 3.000 π.Χ έχουν ανακαλυφθεί στο νησί, το οποίο αποτέλεσε τόπο της Σαπφούς, του Αλκαίου και του Πιττακού, ενός από τους επτά σοφούς. Ανά διαστήματα βρισκόταν υπό την ηγεμονία των Περσών, των Μακεδόνων, των Σπαρτιατών, των Αθηναίων ενώ μετά την ένταξή της στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και το πέρασμα στο Βυζάντιο, παραχωρήθηκε (χωρίς ΤΑΙΠΕΔ) στους Γατελούζους.

Απελευθερώθηκε το 1912 και λίγα χρόνια αργότερα, μετά τη μικρασιατική κατστροφή του 1922 υποδέχθηκε 24.000 πρόσφυγες.

Απελευθερώθηκε από τη γερμανική κατοχή το 1944 και αποτέλεσε το μόνο νησί το οποίο βρισκόταν υπό τον έλεγχο του ΕΑΜ. Τον Δεκέμβρη εκείνου του έτους ακούστηκε το θρυλικό «Go Back».

Κάπου εδω σταματάει το μάθημα ιστορίας. Χτύπησε κουδούνι. Πάμε στη γεωγραφία

Η Λέσβος είναι το τρίτο μεγαλύτερο ελληνικό νησί μετά την Εύβοια και την Κρήτη. Τεράστιοι ορεινοί όγκοι, καταπράσινες εκτάσεις, εκπληκτική ποικιλία βλάστησης, συνθέτουν ένα εντυπωσιακό σκηνικό. Το γαλάζιο της θάλασσας με το πράσινο των δασών της συνδυάζονται αρμονικά στο μεγαλύτερο μέρος του νησιού. Στο βορειοδυτικό όμως τμήμα της Λέσβου τα πράγματα είναι διαφορετικά. Βραχώδεις ορεινοί όγκοι καταλήγουν στο περίφημο Σίγρι, εκεί όπου βρίσκεται το απολιθωμένο δάσος το οποίο επισκέπτονται ειδικοί από όλο τον κόσμο. Μια εκδρομή εκεί αξίζει κι ας είναι λίγο μακριά. Επίσκεψη στο μουσειο του απολιθωμένου δάσους και εκδρομή με το καραβάκι με την ειδικά διαμορφωμένη βάση ώστε να βλέπεις μέσα στο βυθό.

Καλοκαίρι είναι όμως, θα θέλεις να κάνεις και τα μπάνια σου. Εδώ, για να είμαστε ειλικρινείς, δεν έχει να προσφέρει σπουδαία πράγματα το νησί. Δεν θα βρεις αυτό το γαλάζιο της Καραιβικής. Αν δεν έχεις αμάξι και δυνατότητα να κινηθείς σε απόστάσεις πάνω από μία ώρα προετοιμάσου να κολυμπήσεις ανάμεσα σε φύκια. Αν σου αρέσει η άμμος θα είναι λίγο δύσκολα τα πράγματα. Υπάρχουν όμως ορισμένες καλές παραλίες. Τάρτι, ‘Αγος Ισίδωρος, Μελίντα, Τσόνια, Χρυσή Άμμος είναι οι καλύτερες. Όμως, θα πρέπει να πας και στην Ερεσσό όπου θα βρεις μια τεράστια παραλία και το μάτι σου θα χάνεται στον ορίζοντα. Αν σου αρέσει ο πολύς κόσμος θα βρεις τη χαρά σου. Αν όχι, κάνε υπομονή, πιες ένα κοκτέιλ, τάισε τα χελωνάκια και φεύγοντας από εκεί πάρε μαζί σου την αύρα της περιοχής. Γενικά οι παραλίες είναι ημι-εκμεταλλευμένες. Σχεδόν σε όλες υπάρχουν ξαπλώστρες και ομπρέλες, δωρεάν φυσικά, με καντίνες και όχι τα κλασικά beach bar. Σχεδόν παντού υπάρχουν και τα γνωστά ταβερνάκια με την ξύλινη μπλε καρέκλα που κοιτάνε στη θάλασσα και θυμίζουν διαφημιστικό σποτ του ΕΟΤ στα 90s. Παντού όμως υπάρχει χώρος να στήσεις μια ομπρέλα και να αράξεις αυτόνομα. Μην ξεχάσεις το βιβλίο σου.

Φύγαμε απο την παραλία, πάμε στο αστικό τοπίο. Η πόλη της Μυτιλήνης παρότι είναι γεμάτη με αρχοντικά, τα περισσότερα σε κακή κατάσταση και εγκαταλελειμένα, παρότι έχει όμορφες γειτονιές, πλακόστρωτο κέντρο, ένα πανέμορφο κάστρο, πολλές επιλογές διασκέδασης για όλα τα γούστα, είναι μια πόλη στην οποία θα χρειαστείς ωτοασπίδες και ασφάλεια ζωής. Τις πρώτες για να αντέξεις την ηχορύπανση από τα χιλιάδες μηχανάκια που περνάνε δίπλα, μπροστά, πίσω και πάνω σου συνέχεια σαν τις μύγες πάνω στη χωριάτικη σαλάτα. Την ασφάλεια ζωής θα τη χρειαστείς γιατί το επίπεδο οδήγησης είναι λίγο χειρότερο από αυτό των οχτάχρονων που πηγαίνουν για πρώτη φορά στα συγκρουόμενα.

Έξω από τη Μυτιλήνη όμως θα βρεις πολύ όμορφα μέρη. Το ενδιαφέρον Πλωμάρι, τον πανέμορφο αλλά πολύ τουριστικό Μόλυβο και την υπέροχα γραφική, μοναδική Αγιάσο. Θα βρεις κι άλλα χωριά, όπως τον Πολιχνίτο, τη Θερμή, τον Παπάδο που αξίζουν να περάσεις λίγες ώρες. Θα βρεις επίσης την Καλλονή, η οποία δεν έχει να σου προσφέρει τίποτα περισσότερο από σαρδέλες και ούζα. Ωστόσο, λίγο πριν την Καλλονή μπορείς να σταματήσεις και να χαζέψεις τα εκατοντάδες είδη πουλιών, μεταξύ των οποίων τα εντυπωσιακά Φλαμίνγκο.

Στο κεφάλαιο του πολιτισμού η Λέσβος παίρνει άριστα. Συμπυκνώνει πολιτισμικές παραδόσεις με μοντέρνες νότες. Αξίζει μια επίσκεψη στο Μουσείο Τεριάντ, στο Μουσείο του Θεόφιλου και όχι μόνο. Βόλτα στο κάστρο της Μυτιλήνης και του Μολύβου, ξενάγηση σε κάποιο ελαιοτριβείο και άραγμα στο καφενείο του Αφάλωνα για να ακούσεις παραδοσιακό ρεμπέτικο με σαντούρι και ιδιαίτερες φωνές νέων καλλιτεχνών. Αν πας αρχές Σεπτέμβρη, το Φεστιβάλ της ΚΝΕ στο κάστρο είναι εμπειρία που δεν χάνεται. Η πλούσια πολιτιστική παράδοση της Λέσβου εξηγεί γιατί αποτέλεσε αγαπημένο μέρος σπουδαίων προσωπικοτήτων των τεχνών, όπως του Αλμπέρ Καμύ, του Ελύτη και όχι μόνο.

Πείνασες; Καλοκαίρι χωρίς σαρδέλα δεν γίνεται. Εδώ θα φας την παπαλίνα, είδος σαρδέλας που βγαίνει μόνο στη Λέσβο. Πολλές ψαροταβέρνες που σερβίρουν φρέσκο ψάρι. Αν είσαι στην Μυτιλήνη θα ανέβεις στους Ταξιάρχες να φας στον περίφημο Αντώνη στο Καγιάνι για να χαζεύεις τη θέα της πόλης. Καλά ταβερνάκια θα βρεις και στην επάνω σκάλα ενώ αν σε βγάλει ο δρόμος σου στο βορειοανατολικό τμήμα του νησιού και δεν πας στη Σκάλα Συκαμιάς για ψαράκι θα χάσεις. Μέσα στη Μυτιλήνη θα βρεις και πιο έθνικ επιλογές, ασιατικό φαγητό μαγειρεμένο από πρόσφυγες μέχρι και ταιλανδέζικο. Οι τιμές είναι γενικά καλές, δηλαδή θα πληρώσεις όσο θα πλήρωνες στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη. Θα πιεις και ούζο, μην ψάχνεις για ρακή. Έδω θα πιεις τα κανονικά ούζα και όχι αυτά του σούπερ μάρκετ. Θα παραγγείλεις παστά ψάρια, θα δοκιμάσεις τους γκιουζλεμέδες και τα σουγάνια, αλλά το καλύτερο μεζεδάκι του νησιού είναι τα λουλούδια, κολοκυθανθοί γεμισμένοι με ρύζι ή τυρί.

Αν είσαι του βουνού υπάρχουν πολλές ορειβατικές διαδρομές μέσα από πανέμορφα δάση, μηλιές, καστανιές, καρυδιές. Ποτάμια, καταρράκτες και υδροβιότοποι. Μέρη εκπληκτικής ομορφιάς. Και θαλάσσια σπορ έχει. Και ιστιοπλοϊκά μπορείς να νοικιάσεις για να κάνεις το γύρο του νησιού και τα πάντα. Τέλος η γυμναστική. Έχουμε γλώσσα τώρα.

Θα δυσκολευτείς λίγο να καταλάβεις τους Λέσβιους. Μην παρεξηγηθείς αν σε φωνάζουν «μωρό μου». Έτσι συμβαίνει. Επίσης, αν αναρωτιέσαι τι είναι ας πούμε το γαϊδουρέλλι, ή το ποτηρέλι, ή το ουζέλι να ξέρεις ότι είναι το υποκοριστικό στα πάντα.

Τελευταία ώρα, θρησκευτικά. Νομίζεις ότι κάθε δεύτερο κτίριο είναι εκκλησία. Πολλές και μεγάλες εκκλησίες μέσα στο κέντρο της Μυτιλήνης αλλά και παντού. Και μοναστήρια που κάνουν… θαύματα έχει το νησί και χιλιάδες πιστούς από όλη την Ελλάδα που συρρέουν για να ανάψουν μια λαμπάδα ενώ στην παράδοση είναι σε ορισμένες περιπτώσεις να ξεπληρώνουν τα τάματα περπατώντας για ώρες μέχρι τη μονή του Ταξιάρχη στο Μανταμάδο.

Πριν σχολάσουμε, να μιλήσουμε και για το λόγο που η Λέσβος είναι στην επικαιρότητα τα τελευταία χρόνια. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές περίπου 10000 πρόσφυγες βρίσκονται στη Λέσβο. Η πλειοψηφία τους ζει στη Μόρια σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Θα δεις σε όλη τη Μυτιλήνη πρόσφυγες. Νέα παιδιά με ένα ηχείο στο χέρι να κάθονται στην πλατεία Σαπφούς, οικογένειες να ψωνίζουν στα σούπερ μάρκετ, νεαρούς να χορεύουν στα μπαρ της Μυτιλήνης. Άλλους να ψαρεύουν και να βολτάρουν σαν να είναι διακοπές. Κάποιοι λένε ότι οι πρόσφυγες τους χαλάνε τη μόστρα και καταστρέφουν τον τουρισμό του νησιού. Άλλοι θησαυρίζουν από την παρουσία τους. Να θυμάσαι δύο πράγματα: πρώτον οι πρόσφυγες είναι άνθρωποι και όχι αξιοθέατα, οπότε μην κολλήσεις την κάμερά σου στα πρόσωπά τους και δεύτερον οι πρόσφυγες είναι άνθρωποι και όχι πρόβλημα, οπότε αν έχεις την ευκαιρία μίλα με κάποιον από αυτούς, θα έχει ενδιαφέρον.

Πολλά είπαμε, να δείτε και κάτι μόνοι σας. Αν δεν προλαβαίνετε φέτος το καλοκαίρι να κάνετε τη Λέσβο καλοκαιρινό προορισμό σας, να θυμάστε ότι η Λέσβος είναι εξίσου ωραία όλες τις εποχές του χρόνου. Η πρόσβαση είναι εύκολη από Αθήνα και Θεσσαλονίκη, οι τιμές προσιτές και οι αφορμές πολλές.

Καλό καλοκαίρι!