Η θέση του ΚΚΕ για την εξόρυξη χρυσού στη Χαλκιδική

Το ζήτημα της εξόρυξης χρυσού στη Χαλκιδική, δεν έχει μόνο διχάσει την τοπική κοινωνία, δεν έχει γίνει μόνο αφορμή για όξυνση της καταστολής εναντίον όσων αντιδρούν στην επένδυση της “Ελληνικός Χρυσός”, αλλά δικαίως απασχολεί ευρύτερα την κοινή γνώμη της χώρας μας, καθώς το διακύβευμα του ορυκτού πλούτου, της αξιοποίησης και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων δεν περιορίζεται σε στενά τοπικά πλαίσια. Από την τρέχουσα ΚΟΜΕΠ (2018, τεύχος 3) αντιγράφουμε τα δύο τελευταία αποσπάσματα του άρθρου “Για την εξόρυξη στη Β/Α Χαλκιδική”, που συνοψίζουν τη θέση του κόμματος για το θέμα, καθώς και τις προτάσεις του τόσο στο παρόν, είτε συνεχιστεί είτε όχι τελικά η επένδυση, αλλά και σε συνθήκες λαϊκής εξουσίας. Η παράθεση των αποσπασμάτων λειτουργεί και ως προτροπή σε όσους ενδιαφέρονται για το αναλυτικό σκεπτικό του κόμματος να προμηθευτούν και να μελετήσουν το τεύχος.  Οι υπογραμμίσεις ακολουθούν το πρωτότυπο.

Το μεταλλευτικό πεδίο στη Β/Α Χαλκιδική είναι από τα σημαντικότερα στην Ελλάδα, αλλά και περιφερειακά. Γι’αυτό και από τα τέλη του 19ου αιώνα κιόλας δε διέφυγε τιης προσοχής των καπιταλιστών και τους κράτους τους. Έτσι και σήμερα, μετά από ολιγόχρονη παρουσία της TVX (προηγούμενα και για 50 χρόνια περίπου Μποδοσάκης), στη θέση του ιδιοκτήτη-διαχειριστή αυτού του τεράστιου πλούτου έχει μπει η “Ελληνικός Χρυσός”. Ιδιαίτερα για το ρόλο του χρυσού ως στρατηγικής σημασίας μη αναπληρώσιμου πόρου τονίζουμε: 

• Σύμφωνα με τοποθέτητη του προέδρου του τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ Μ. Βαβελίδη, στη Β/Α Χαλκδιική βρίσκονται θαμμένοι 160 τόνοι χρυσού (όγκος χρυσού που συνιστά πολύ σημαντικό και πολύτιμο απόθεμα. Σημειώνουμε πως τα σημερινά αποθέματα της Τράπεζας της Ελλάδας σε χρυσό είναι μόλις 149 τόνοι).
• Είναι αναμφισβήτητη η σημασία του χρυσού για το διεθνές εμπόριο της εργατικής εξουσίας και οι σημερινές απώλειες αποθεμάτων δεν αναπληρώνονται.
• Είναι σημαντικός ο διαχρονικός ρόλος και η χρησιμότητα του χρυσού ως νομίσματος και ως αποθεματικού, σε αντίθεση με άλλα ορυκτά που ιστορικά έπαιξαν άλλο ρόλο.
• Καταγράφονται διεθνείς τάσεις επαναπατρισμού και αγοράς χρυσού από κεντρικές τράπεζες (Γερμανία, Κίνα κλπ.)
• Πολύ σημαντική παράμετρος που πρέπει να αξιολογηθεί είναι ότι το μετάλλευμα που εξορύσσεται δεν αντικαθίσταται στην πορεία. Από αυτή την άποψη μια μελλοντική εργατική εξουσία θα στερηθεί τα αποθέματα που έχει εκμεταλλευτεί ένα οποιοδήποτε μονοπώλιο. Αξιοποίηση και εξάντληση των αποθεμάτων χρυσού από την Eldorado τώρα ισοδυναμεί με κλοπή σημαντικού πόρου για την εργατική τάξη, την εξουσία της, τον ελληνικό λαό, τις επόμενες γενιές.
• Η αξιοποίηση των κοιτασμάτων σήμερα από την Eldorado-E.X έχει μεγάλα οφέλη για την εταιρία, αλλά ελάχιστα ακόμα και για την καπιταλιστική οικονομία της χώρας, αν λάβουμε υπόψη μια σειρά παράγοντες που αναφέραμε παραπάνω (τι πληρώνει, τι μένει φορολογικά κλπ.). Το βασικότερ βέβαια είναι το γεγονός ότι πραγματοποιείται με συγκεκριμένους όρους εκμετάλλευσης κι επικινδυνότητας για τους εργαζόμενους, με πολλαπλές επιπτώσεις για το περιβάλλον.

Είτε υλοποιηθεί είτε όχι η επένδυση στο σύνολό της, τα προβλήματα για την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα της περιοχής θα είναι οξυμένα: Αντιλαϊκά μέτρα, εκτεταμένη ανεργία, χαμηλοί μισθοί, φοροληστεία, υποβάθμιση των υπηρεσιών υγείας, ανισόμετρη ανάπτυξη με επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η απάντηση απλά στο ερώτημα “ναι ή όχι στην εξόρυξη του χρυσού”, χωρίς να απασχολεί σε ποιον ανήκει ο ορυκτός πλούτος, δε δίνει διέξοδο από τα υπαρκτά προβλήματα των εργαζομένων στην Ε.Χ και συνολικά του λαού της περιοχής. Τόσο η απειλή της ανεργίας για ένα μεγάλο κομμάτι των εργαζόμενων στην περιοχή όσο και η απειλή για την υγεία εργαζόμενων και κατοίκων είναι υπαρκτή όσο ακολουθείται αυτός ο δρόμος ανάπτυξης. Επί της ουσίας, στο πλαίσιο της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου της χώρας και της περιοχής, το κεφάλαιο ζητάει από την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα της περιοχής ποια ανάγκη να θυσιάσουν: Την ανάγκη να έχουν μια δουλειά ή την ανάγκη να μη δεχτούν τις επιπτώσεις για την υγεία τους και στο περιβάλλον της περιοχής γενικότερα.

Σε αυτή την φάση, η συγκεκριμένη δραστηριότητα, πέρα από την πραγματική κλοπή του πλούτου που ανήκει στον ελληνικό λαό, λόγω και της συγκεκριμένης τεχνολογίας επεξεργασίας των μεταλλευμάτων χρυσού που αξιοποιείται, δημιουργεί πολύ σοβαρούς κινδύους για την υγεία και τη ζωή εργαζομένων και κατοίκων και έχει έντονες αρνητικές επιπτώσεις στην τοπική οικονομία και το περιβάλλον.

Στο πλαίσιο αυτό, συνυπολογίζοντας το σύνολο των διαχρονικών επιπτώσεών της στην κατάσταση των εργαζόμενων, είμαστε αντίθετοι με τη συγκεκριμένη εξορυκτική δραστηριότητα χρυσού στη Β/Α Χαλκιδική και γενικότερα στη διάθεση του ορυκτού πλούτου της χώρας στα μονοπώλια και στην ανεξέλεγκτη εξορυκτική δραστηριότητα που προκαλεί τεκμηριωμένα περιβαλλοντική καταστροφή και ταυτόχρονα στερεί ορυκτό πλούτο από μια μελλοντική εργατική εξουσία. 

Το ΚΚΕ για τη φιλολαϊκή αξιοποίηση του χρυσού και του υπόλοιπου ορυκτού πλούτου της χώρας

Η πρόταση του ΚΚΕ ξεκινάει από το αντικειμενικό γεγονός πως η Ελλάδα διαθέτει αποδεδειγμένα σημαντικά ορυκτά και μεταλλεύματα τα οποία είναι απαραίτητα τόσο για την παραγωγή ενέργειας (π.χ λιγνίτης), όσο και σαν πρώτη ύλη στη βιομηχανική παραγωγή, όπως αλουμίνιο, νικέλιο, χρώμιο, χρυσός, χαλκός, χρώμιο, ουράνιο και πιθανά παλλάδιο, ψευδάργυρος, μόλυβδος, μαγνήσιο, σπάνιες γαίες, αλλά και μη μεταλλικά ορυκτά που αξιοποιούνται σαν δομικά υλικά ή γενικά στη βιομηχανία δομικών υλικών, όπως ο περλίτης, ο ασβεστόλιθος, μάρμαρα καλής ποιότητας, λευκόλιθος κ.α.

Όλος αυτός ο ορυκτός πλούτος αξιοποιείται (εν μέρει) στο πλαίσιο του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης. Στον κλάδο δραστηριοποιούνται κυρίως μεγάλες επιχειρήσεις και όμιλοι. Προϋπόθεση για την αξιοποίηση αυτού του φυσικού πλούτου στον καπιταλισμό είναι η εκμετάλλευση εργατικής δύναμης και η καπιταλιστική κερδοφορία της όποιας επένδυσης γίνεται. Παράλληλα τα όποια μέτρα υγιεινής και ασφάλειας, καθώς και προστασίας του περιβάλλοντος, λαμβάνονται ή δε λαμβάνονται με κριτήριο τη δυνατότητα να συνεχίζεται απρόσκοπτα ακριβώς αυτή η καπιταλιστική κερδοφορία.

Κωδικοποιώντας τα παραπάνω, μπορούμε να καταλήξουμε ότι η καπιταλιστική ανάπτυξη και επενδύσεις με ταυτόχρονη εξυπηρέτηση των συμφερόντων των εργαζομένων και γενικότερα του λαού δε γίνεται.

Όλος αυτός ο φυσικός-ορυκτός πλούτος της χώρας μας, οι υποδομές της εξορυκτικής δραστηριότητας και ιδιαίτερα το εξειδικευμένο εργατικό-επιστημονικό δυναμικό που ασχολείται στον τομέα της εξόρυξης θα αποτελέσει τη βάση γαι την ανάπτυξη της κοινωνικοποιημένης βιομηχανίας και στο πλαίσιο του σοσιαλιστικού-κομμουνιστικού τρόπου οργάνωσης της παραγωγής. 

Το βασικό ζήτημα είναι ποιος κατέχει το φυσικό-ορυκτό πλούτο, ποιος οργανώνει και διευθύνει την παραγωγή, ποιος απολαμβάνει τον πλούτο που παράγεται. Παράλληλα, ποιος είναι αυτός που σχεδιάζει και υλοποιεί μέτρα υγιεινής-ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος, ποιος τα εφαρμόζει και με ποιο κριτήριο.

Σε αυτό το πραγματικό ερώτημα απαντάει ολοκληρωμένα η πρόταση του ΚΚΕ: Κοινωνικοποίηση του ορυκτού πλούτου, αξιοποίησή του στο πλαίσιο ενός ανώτερου τρόπου οργάνωσηςη της παραγωγής και της κοινωνίας. Σε αυτό το πλαίσιο το ΚΚΕ δε λέει όχι στην εξόρυξη κανένός μεταλλεύματος που τεκμηριωμένα μπορεί να βοηθήσει στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου του ελληνικού λαού. Σε αυτό το πλαίσιο θα αναπτύσσεται και η εξορυκτική δραστηριότητα, θα αξιολογείται ολοκληρωμένα η χωροθέτηση κάθε μονάδας, εξασφαλίζοντας ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων, το τι και πότε θα εξορυχτεί, πώς θα κατανέμεται το εργατικό και επιστημονικό δυναμικό, θα εξασφαλίζεται η ισόρροπή ανάπτυξη περιοχών και κλάδων της οικονομίας με ταυτόχρονα συνδυασμένα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας στην εργασία και προστασίας του περιβάλλοντος. 

Αυτός ο ριζικά διαφορετικός δρόμος ανάπτυξης εδράζεται στην εργατική εξουσία που θα κοινωνικοποιήσει τον ορυκτό πλούτο, τη γη, το σύνολο των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής και θα τα μετατρέψει από ιδιοκτησία των μετόχων των ομίλων σε ιδιοκτησία όλης της κοινωνίας, αξιοποιώντας τα και αναπτύσσοντάς τα στο πλαίσιο ενός κεντρικού επιστημονικού σχεδιασμού της οικονομίας με εργατικό-κοινωνικό έλεγχο με στόχο την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών και όχι την κερδοφορία του κεφαλαίου.

Μέσα από τον κεντρικό σχεδιασμό θα δοθεί προτεραιότητα στην παραγωγή μέσων παραγωγής με συνδυασμένη αξιοποίηση της εξορυκτικής βιομηχανίας στην ανάπτυξη σχετικών κλάδων της μεταποίησης. Η εξόρυξη των πρώτων υλών θα συνδυαστεί με τη βιομηχανική επεξεργασία τους, την ανάπτυξη της μεταλλευτικής και πετροχημικής βιομηχανίας, την ανάπτυξη της βιομηχανίας δομικών υλικών και της χημικής βιομηχανίας, την παραγωγή μηχανημάτων και μέσων μεταφοράς. Ταυτόχρονα θα αναπτύσσεται και η έρευνα από τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ινστιτούτα και τα αποτελέσματά της θα ενσωματώνονται άμεσα στην παραγωγική διαδικασία, με σοπό πάντοτε τη μείωση του χρόνου εργασίας, την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου για την άνοδο του βιοτικού επιπέδου του ελληνικού λαού, την προστασία του περιβάλλοντος, τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας των εργαζόμενων.

Έξω από αυτό το πλαίσιο δε μπορεί να χαραχτεί φιλολαϊκή εξορυκτική πολιτική, δεν μπορεί η εργατική τάξη να απολαύσει τον πλούτο που παράγει. Έξω από αυτό το πλαίσιο ο εργάτης στην εξορυκτική βιομηχανία θα είναι πάντα εκτεθειμένος στον κίνδυνο της ανεργίας, ενώ συνολικά οι κάτοικοι της περιοχής θα είναι εκτεθειμένοι σε μεθόδους εξόρυξης και επεξεργασίας που προκαλούν προβλήματα στο περιββάλον και κινδύνους για την υγεία των κατοίκων.

Σε συνθήκες εργατικής εξουσίας με κεντρικό επιστημονικό σχεδιασμό της παραγωγής, όπου τα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής αποτελούν κοινωνική ιδιοκτησία, ο μεταλλωρύχος, ο εργατοτεχνίτης, ο υπάλληλος απελευθερώντεται, συμμετέχει στην οργάνωση-διεύθυνση και έλεγχο της παραγωγής, απολαμβάνει στο πλαίσιο της κοινωνίας τον πλούτο που παράγει, καλύπτοντας τις συνυασμένες ανάγκες του, καλύπτοντας στόχους που στον καιπιταλισμό είναι αντιφατικοί μεταξύ τους:

• Μόνιμη και σταθερή δουλειά, καθώς η εξορυκτική δραστηριότητα αποαλλάσσεται από τους μεγαλλομετόχους και τις επιχειρήσεις τους που ανοίγουν και κλείνουν μεταλλεία και εργοστάσια με κριτήριο το κέρδος τους. Στη θέση της αναρχίας της παραγωγής, του καπιταλιστικού ανταγωνισμού μπαίνει η κεντρικά επιστημονικά σχεδιασμένη παραγωγή, με εργαλείο στον κλάδο έναν ενιαίο πανελλαδικό φορέα διαχείρισης-αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου. Τα μεταλλεία και τα εργοστάσια μπορούν και θα δουλέψουν καλύτερα χωρίς καπιταλιστές μετόχους-παράσιτα που δεν έχουν πατήσει ούτε ένα λεπτό το πόδι τους στις στοές και τα εργοστάσια.
• Εισόδημα που κατοχυρώνει ένα ανώτερο επίπεδο ζωής
• Μείωση του εργάσιμου χρόνου με 6ωρο για τα ΒΑΕ, χωρίς εντατικοποίηση, υπερωρίες, πολλαπλές βάρδιες.
• Αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν κοινωνική ασφάλιση, υγεία-παιδεία, εγκαταστάσεις για αθλητισμό, ψυχαγωγία, ξεκούραση και τουρισμό
• Μέτρα υγιεινής και ασφάλειας που δεν μπαίνουν στη ζυγαριά της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Αυτά τα μέτρα οικοδομούνται βασικά πάνω στο μειωμένο χρόνο εργασίας, στην απαλλαγή από το άγχος του αν θα έχει ο εργάτης και αύριο δουλειά ή αν θα γυρίσει σπίτι από τις στοές και τα εργοστάσια, στη διαρκή παρακολούθηση των επιπτώσεων που έχει η εξορυκτική παραγωγική διαδικασία σε κάθε ειδικότητα. Κατοχυρώνεται η παρουσία γιατρών εργασίας και τεχνικών ασφαλείας απαλλαγμένων από την καπιταλιστική εργοδοσία, έτσι ώστε να μπορούν να επιτελέσουν τα καθήκοντά τους χωρίς άμεσους ή έμμεσους εκβιασμούς.
• Προστασία του περιβάλλοντος που ξεκινάει από τον ίδιο το χώρο δουλειάς έχοντας στο επίκεντρο τον άνθρωπο και προστασία των χώρων κατοικίας από τις επιπτώσεις της εξουρυκτικής δραστηριότητας. Ειδική ερευνητική δραστηριότητα για την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από την εξορυκτική διαδικασία, τον έλεγχο-επεξεργασία και διάθεση των αποβλήτων, την άμεση αποκατάσταση εκμεταλλεύσεων που σταματούν. Στο πλαίσιο αυτό και με αποκλειστικό κριτήριο την προστασία της ανθρώπινης ζωής, δεν αποκλείουμε ακόμα και μετεγκατάσταση οικισμών, έτσι ώστε να μην είναι εκτεθειμένοι άμεσα σε κινδύνους για την υγεία των κατοίκων ή ακόμα και σε περιπτώσεις που υπάρχει ανάγκη για εκτεταμένα έργα αποκατάστασης χώρων ανάπτυξης εξορυκτικής δραστηριότητας.

Προϋπόθεση γι’αυτό το φωτεινό μέλλον για την εργατική τάξη, για μια τέτοιου είδους ανάπτυξη, είναι να περάσει η εξουσία στα χέρια της.

Με αυτόν τον ελπιδοφόρο προσαναατολισμό βαδίζει το εργατικό κίνημα σήμερα, προτάσσοντας τη διεκδίκηση ενός συνολικού επιθετικού πλαισίου πάλης, που έρχεται σε σύγκρουση με την καπιταλιστική κερδοφορία και τις χαμηλές απαιτήσεις που ακλιεργούν κεφάλαιο, αστικά και οπορτουνιστικά κόμματα, εργοδοτικός συνδικαλισμός. Αξιοποιώντας τόσο ένα ενα τέτοιο πλαίσιο όσο και αντίστοιχες μορφές πάλης, η αναγκαία σήμερα ανασύνταξη του εργατικού κινήματος και η πολύπλευρη ισχυροποίηση της πολτικής του πρωτοπορίας μπορούν να γίνουν πράξη.

Σε αυτή την κατεύθυνση καλούμε τους εργαζόμενους στα έργα της Ε.Χ και συνολικά την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα της περιοχής να αγωνιστούν για:

-Ανατροπή όλου του αντεργατικού-αντιλαϊκού νομοθετικού πλαισίου, παλιών και νέων μέτρων.

-Αυξήσεις στους μισθούς τόσο αυτών που καλύπτονται από τις επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις στην Ε.Χ και στον Άκτωρα όσο και των εργολαβικών και όσων εργάζονται με ατομική σύμβαση. Κατοχύρωση όλων από νέες ΣΣΕ.

-Προστασία όλων των ανέργων με αξιοπρεπή επιδόματα ανεργίας, δωρεάν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και φαρμακευτική αγωγή, προσμέτρηση του χρόνου ανεργίας στο χρόνο ασφάλισης, προστασία από πλειστηριασμούς, κατασχέσεις κλπ.

-Μείωση των ωρών εργασίας ιδιαίτερα στα ΒΑΕ, χωρίς μείωση του μισθού, και προσλήψεις μόνιμων εργαζόμενων για να καλύπτονται όλες οι βάρδιες. Καμία απόλυση στην περίπτωση που δεν υλοποιηθεί το έργο στις Σκουριές.

-Μέτρα υγιεινής και ασφάλειας όχι απλά με εφαρμογή των ελάχιστνω που ορίζει η νομοθεσία, αλλά με διαρκή παρακολούθηση από εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό των επιπτώσεων της εξορυκτικής παραγωγικής διαδικασίας σε όλες τις ειδικότητες.

-Διαρκείς ελέγχους από την επιθεώρηση μεταλλείων με κατάλληλη στελέχωσή της από επιστημονικό δυναμικό.

-Διαρκή παρακολούθηση των επιπτώσεων της εξορυκτικής δραστηριότητας (συνολικά και όχι μόνο του χρυσού) στην υγεία των κατοίκων της περιοχής, συνολικά στο περιβάλλον. Εκπόνηση περιβαλλοντικών μελετών με επιβάρυνση της εταιρίας από διεπιστημονικές ομάδες, που θα στελεχωθούν από πανεπιστήμια και ερευνητικά ινστιτούτα.

-Έλεγχο της εφαρμογής των μέτρων από κατάλληλα στελεχωμένες διεπιστημονικές ομάδες που να μηνε έχουν καμιά οικονομική σχέση με την εταιρία.

-Σε περίπτωση αναστολής της δραστηριότητας, λόγω μη εφαρμογής μέτρων προστασίας της ζωής του ανθρώπου και του περιβάλλοντος, να καταβάλλονται κανονικά οι μισθοί των εργαζόμενων τόσο στην Ε.Χ όσο και στον Άκτωρα και τους υπεργολάβους. Αντίστοιχα να αποζημιώονται οι αυτοαπασχολούμενοι συνεργάτες της εταιρίας.

-Υποχρεωτική χρηματοδότηση από την εταιρία έργων προστασίας του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντον στην ΠΕ Χαλκδικής και συνολικά στην Κεντρική Μακεδονία. Ενδεικτικά αναφέρουμε: έργα αντιπυρικής προστασίας, έργα αντιπλημμυρικής προστασίας, αντισεισμικής θωράκισης, αναβάθμιση του οδικού δικτύου.

-Αποζημίωση όλων των αγροτών, κτηνοτρόφων και αλιέων που επηρεάζεται η παραγωγή τους από την εξορυκτική δραστηριότητα της εταιρίας.

-Ενάντια στην ένταση της καταστολής, το χαφιεδισμό, την καταδίκη κόσμου για συμμετοχή σε κινητοποιήσεις, τη γενικυεμένη παρουσία αστυνομίας, Ασφάλειας.