Ηλίας Σιώρας – Ένταξη υγειονομικών στα ΒΑΕ, όρος αναγκαίος για την επιβίωσή τους
Η τραγική κατάσταση της πανδημίας, έφερε στον… αφρό της κοινής γνώμης μέρος των συνεπειών των συσσωρευμένων προβλημάτων, πολλά από τα οποία σχετίζονται ευθέως με την μέχρι τώρα μη ένταξη των υγειονομικών στα ΒΑΕ.
Άρθρο του Ηλία Σιώρα, Προέδρου του Σωματείου Εργαζομένων του Νοσοκομείου “Ευαγγελισμός” και Γ. Γραμματέα της ΕΙΝΑΠ
«Και ο πιο δύσπιστος, αυτή την περίοδο της πανδημίας έχει αντιληφθεί την επικινδυνότητα του επαγγέλματός μας. Χαρακτηριστικό είναι το ποσοστό θετικών στον κορονοϊό στο γενικό πληθυσμό που μπορεί να κυμαίνεται από 2,5% – 4%, ενώ στους υγειονομικούς το ποσοστό είναι έως και δεκαπλάσιο (>25% δείχνουν οι μελέτες σε Ευρωπαϊκές χώρες ήδη από το πρώτο κύμα).
Τα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα (ΒΑΕ) καθιερώθηκαν νομοθετικά το 1961 και άρχιζαν να εφαρμόζονται το 1964. Αφορούσαν μια σειρά κλάδους (οικοδόμους, μεταλλεργάτες, ανθρακωρύχους κ.α.). Με τους αγώνες τους οι εργαζόμενοι κατάφεραν να αποσπάσουν δικαιώματα από τους εργοδότες, να τα διευρύνουν και με την πάροδο των χρόνων, εντάχθηκαν σταδιακά και άλλοι κλάδοι.
Σε κάθε εργασιακό χώρο οι εργαζόμενοι εκτίθενται σε επαγγελματικό κίνδυνο, σε διάφορους βλαπτικούς παράγοντες (βιολογικούς, μολυσματικούς, τοξικούς, εργονομικούς κ.ά.) που φθείρουν τη σωματική και ψυχική υγεία, προκαλούν επαγγελματικές νόσους ή και εργατικά ατυχήματα. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη επιχειρηματολογία που να τεκμηριώνει τα παραπάνω. Αρκεί το παράδειγμα των εργαζομένων στα τσιμέντα, στον αμίαντο, στα τυπογραφεία, στις οικοδομές κλπ. Ωστόσο, χρειάζεται συστηματική καταγραφή του επαγγελματικού κινδύνου και παρακολούθηση της υγείας των εργαζομένων κάτι που αναγνωρίζει κι ο νομοθέτης θεσπίζοντας την υποχρεωτική ανάθεση αυτού του έργου σε εκπαιδευμένους Γιατρούς Εργασίας και Τεχνικούς Ασφαλείας σε κάθε εργασιακό χώρο.
Όμως, δεκαετίες τώρα, από όλες ανεξαιρέτως τις κυβερνήσεις, έγινε προσπάθεια όχι να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας, αλλά αντιθέτως σταδιακά άρχισαν να αφαιρούνται δικαιώματα. Κλασικό παράδειγμα η καθιέρωση το 1985 της ανάγκης ύπαρξης Γιατρού Εργασίας και Τεχνικού Ασφαλείας, που αναφέραμε παραπάνω και που για δεκαετίες δεν εφαρμόστηκε, ακόμα και στο μεγαλύτερο νοσοκομείο της χώρας στον “Ευαγγελισμό”!
Οι υγειονομικοί σε όλες τις δημόσιες και ιδιωτικές μονάδες Υγείας – Πρόνοιας εκτίθενται σε ιδιαίτερα υψηλό επαγγελματικό κίνδυνο.
- Κυκλικό ωράριο στους νοσηλευτές, δουλειά με διπλοβάρδιες πρωί – νύχτα – απόγευμα με ελάχιστη ανάπαυση, χιλιάδες χρεωστούμενα ρεπό και μεγάλες καθυστερήσεις στη χορήγηση κανονικής άδειας.
- Πολλές εφημερίες στους γιατρούς (πέραν του νόμιμου πλαφόν που ήδη είναι μη αποδεκτό ως υπερεργασία που επιβαρύνει την υγεία), εξαντλητικές, χωρίς ρεπό την επόμενη της εφημερίας, δουλειά απερίγραπτης έντασης στη γενική εφημερία.
- Τραυματιοφορείς, φυσικοθεραπευτές, καθαριστές, τραπεζοκόμοι, διοικητικοί, τεχνικοί, με νοσήματα φθοράς που κυριολεκτικά θερίζουν.
- Τεχνολόγοι και παρασκευαστές που εκτίθενται σε ιοντίζουσες ακτινοβολίες και σε βιολογικά μολυσμένα υγρά, ή άλλους χημικούς παράγοντες (αντιδραστήρια, ραδιοϊσότοπα κλπ.).
- Διοικητικοί, που λόγω της πλήρους αναντιστοιχίας του διαθέσιμου προσωπικού με φόρτο εργασίας, εκτός από το “τέρας” της γραφειοκρατίας έρχονται καθημερινά σε επαφή με ένα –δικαιολογημένα– λόγω πολυκοσμίας και καθυστερήσεων αγανακτισμένο κοινό, σε εντελώς ακατάλληλους εργονομικά χώρους με απαράδεκτες εργασιακές συνθήκες.
- Τεχνικοί που δουλεύουν σε υψηλές θερμοκρασίες στα μηχανοστάσια, ηλεκτρολόγοι που είναι standby όλο το 24ωρο σε τέτοια έλλειψη που αν αρρωστήσουν μένουν ολόκληρες εγκαταστάσεις ακάλυπτες.
- Εργαζόμενοι όλων των κλάδων που υπηρετούν σε “κλειστούς χώρους” στις ΜΕΘ, στις μονάδες εμφραγμάτων και καρδιοχειρουργημένων, στα χειρουργεία, έχουν υποστεί σε υψηλό ποσοστό, σχεδόν 50%, το σύνδρομο της εργασιακής εξουθένωσης (burnout) με απρόβλεπτες συνέπειες και στη δουλειά τους και στην ψυχική τους υγεία.
- Σε όλα τα νοσοκομεία υπάρχουν πολλοί χώροι ιοντίζουσας ακτινοβολίας -στον Ευαγγελισμό πάνω από 20- με ραδιενεργές ουσίες και ακτινοβολίες καρκινογόνες, όχι μόνο για τους χειριστές, αλλά και για το υπόλοιπο προσωπικό και τους ασθενείς σε περίπτωση διαρροής, χωρίς πρόβλεψη για απομόνωση.
- Όλα τα βιολογικά υλικά τα μολυσμένα, από τη στιγμή λήψης από τον ασθενή μέχρι το εργαστήριο, περνάνε προστατευμένα μεν, αλλά από 3 διαδοχικά χέρια μέχρι να μπουν στο εργαστήριο, με άμεσα υπαρκτό τον κίνδυνο του ατυχήματος.
- Οι εργαζόμενοι στις ψυχιατρικές κλινικές, μετά το κλείσιμο πολλών ψυχιατρείων και την ανυπαρξία δομών ΠΦΥ, περνάει άλλο “Γολγοθά” με τις εισαγγελικές εντολές, τους ελάχιστους χώρους νοσηλείας, τα ράντζα και τη συνύπαρξη σε μικρό χώρο διεγερτικών και κατεσταλμένων ασθενών.
- Στις γενικές εφημερίες, ειδικά των μεγάλων νοσοκομείων η λέξη “πόλεμος ή κόλαση” πιθανά και να μην μπορεί να αποτυπώσει την τρομακτική δυσκολία όλου του προσωπικού να διεκπεραιώσει με ασφάλεια εκατοντάδες, έως και 1.800 προσερχόμενους για εξέταση.
Πολλά από τα παραπάνω θα μπορούσαν να έχουν εξαλειφθεί με μαζικές προσλήψεις μόνιμου προσωπικού, (30.000 πανελλαδικά οι κενές οργανικές θέσεις όλων των κλάδων και 6.500 των γιατρών) και τη μονιμοποίηση όλων των ελαστικά εργαζομένων που υπερβαίνουν πλέον το 25% του συνόλου των υπηρετούντων και την ουσιαστική ενίσχυση της ΠΦΥ, της πρόληψης και των δομών αποκατάστασης.
Πρόκειται για μια αναντίρρητη πραγματικότητα πολλών ετών, όπως είναι πασίγνωστο στην υγειονομική κοινότητα η οποία σκόπιμα και συστηματικά συγκαλύπτεται. Η τραγική κατάσταση της πανδημίας, έφερε στον… αφρό της κοινής γνώμης μέρος των συνεπειών των συσσωρευμένων προβλημάτων, πολλά από τα οποία σχετίζονται ευθέως με την μέχρι τώρα μη ένταξη των υγειονομικών στα ΒΑΕ.
Συνάδελφοι μισθωτοί διαφόρων ειδικοτήτων που εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα υγείας έχουν ενταχθεί στον κανονισμό των ΒΑΕ του πρώην ΙΚΑ . Όμως, ακόμη και σ’ αυτούς οι όροι ένταξης πολύ απέχουν από τις πραγματικές ανάγκες. Τον Μάη του 2018 η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ εξήγγειλε επαναπροσδιορισμό των ΒΑΕ για όλους τους κλάδους με ξεκίνημα από μηδενική βάση. Αυτό καταγγέλθηκε από το εργατικό κίνημα, ότι αποσκοπεί στην αφαίρεση δικαιωμάτων. Οι υγειονομικοί προβάλλαμε το δίκαιο αίτημα για ένταξη στα ΒΑΕ όλων όσων εκτίθενται σε τέτοιες συνθήκες και επαγγελματικούς κινδύνους, αλλά εισπράξαμε… εκκωφαντική σιωπή!
Η σημερινή κυβέρνηση της ΝΔ συνέστησε επιτροπή διαλόγου για τα ΒΑΕ και για τους υγειονομικούς που υποτίθεται θα είχε ολοκληρώσει το έργο της ως το τέλος Οκτώβρη 2020. Το θέμα έφερε ολοκληρωμένα στην επικαιρότητα και στη συζήτηση στη Βουλή το ΚΚΕ με πρόταση νόμου που κατέθεσε τον Ιούνη 2020. Και ο πιο δύσπιστος, αυτή την περίοδο της πανδημίας έχει αντιληφθεί την επικινδυνότητα του επαγγέλματος μας. Χαρακτηριστικό είναι το ποσοστό θετικών στον κορονοϊό στο γενικό πληθυσμό που μπορεί να κυμαίνεται από 2,5% – 4%, ενώ στους υγειονομικούς το ποσοστό είναι έως και δεκαπλάσιο (>25% δείχνουν οι μελέτες σε Ευρωπαϊκές χώρες ήδη από το πρώτο κύμα). Δεν είναι τυχαίο ότι δεκάδες ή και εκατοντάδες συνάδελφοι σε κάθε νοσοκομείο είναι οι μολυσμένοι ή τίθενται σε καραντίνα. Άλλοι, αναγκάζονται παρά τη σαφή έκθεσή τους στον ιό να υπηρετούν -για να μην “κρεμάσουν” εφημερίες και προγράμματα, να μην κλείσουν κλινικές- και κάποιοι απειλούνται με πειθαρχικά λόγω… “απροσεξίας”.
Τι σημαίνει όμως στην πράξη ένταξη στα ΒΑΕ;
1. Μείωση των ωρών εργασίας – τακτά διαλείμματα. Σε όλα τα συνέδρια των υγειονομικών (ΟΕΝΓΕ – ΠΟΕΔΗΝ) έχουμε κωδικοποιήσει το ώριμο αίτημα και απαιτούν 6ωρο – 5ήμερ – 30ωρο. Για τους γιατρούς μια εφημερία τη βδομάδα (στις άλλες ειδικότητες με κυκλικό ωράριο, 1 νύχτα ανά βδομάδα) και την επόμενη της εφημερίας ρεπό. Σταθερό ημερήσιο ωράριο εργασίας και όχι διευθέτηση με ατομικές συμβάσεις επέκτασης ωραρίου, όπως προβλέπουν οι Ευρωπαϊκές οδηγίες. Στους κλάδους που υπάρχει κυκλικό ωράριο (π.χ. νοσηλευτές) καθιέρωση 4ης βάρδιας (6ωρες x 4 βάρδιες) αντί 8ωρο x 3 που είναι τώρα. Για την υλοποίηση αυτών χρειάζονται δεκάδες χιλιάδες προσλήψεις (τουλάχιστον με κάλυψη των 30.000 κενών) όπως τις έχουν υπολογίσει τεκμηριωμένα τα σωματεία μας. Οι πραγματικές ανάγκες βέβαια του πληθυσμού αν ληφθούν υπόψη επιβάλουν πολύ περισσότερες.
2. Χορήγηση αξιοπρεπούς ανθυγιεινού επιδόματος σε όλους τους κλάδους, ίσως με μια κλιμάκωση ανάλογα με το “πόστο” επικινδυνότητας κάθε κλάδου. Αυτό που κάποιοι βάζουν “πονηρά” στο τραπέζι του διαλόγου για πληρωμή επασφάλιστρου από τον εργαζόμενο, αν θέλει δηλαδή να αναγνωρίσει προηγούμενα χρόνια υπηρεσίας, ως ΒΑΕ, είναι απαράδεκτο. Αυτή τη στιγμή ένα φτωχό επίδομα ανθυγιεινού (100 ευρώ καθαρά το μήνα) χορηγείται στους νοσηλευτές κυρίως . Ακόμη και αυτό ωστόσο, αμφισβητείται κάθε χρόνο, με το αιτιολογικό της μη χορήγησης στις χώρες της Ε.Ε.
3. Πρόσθετη άδεια πέραν των 25 εργασίμων ημερών κανονικής. Αυτή τώρα χορηγείται ως “ειδική” μόνο σε προσωπικό που υπηρετούν σε ΜΕΘ, ΜΑΦ, εμφραγμάτων κλπ. ειδικές μονάδες, ΤΕΠ, κάποια εργαστήρια, Ψυχιατρικά με οξέα κλπ.
4. Μείωση των ορίων συνταξιοδότησης. Τα εργατικά συνδικάτα για τα ΒΑΕ διεκδικούν σύνταξη στα 55 για τους άνδρες και στα 50 για τις γυναίκες. Ή αλλιώς, αναγνώριση 1 πλασματικού έτους ανά 7 έτη εργασίας. Είναι ένα δίκαιο αίτημα που ειδικά για τους υγειονομικούς -αλλά και για άλλους κλάδους- είναι ακόμα πιο αναγκαία η υλοποίησή του, καθώς ποτέ δεν εκμηδενίζεται πλήρως ο επαγγελματικός κίνδυνος. Ποιος λογικός νους μπορεί να φανταστεί π.χ. τη νοσηλεύτρια ή το γιατρό μετά από 25 ή 30 χρόνια εντατικής και επικίνδυνης δουλειάς να παίρνει σύνταξη στα 67 και τι είδους υπηρεσίες υγείας μπορεί να προσφέρει ως τότε;! Απάνθρωπο! Υπάρχουν πολλές δικλείδες ώστε αν κάποιος επιστήμονας θέλει να ασχοληθεί με την έρευνα ή την εκπαίδευση, να έχει τη δυνατότητα, χωρίς να απεμπολείται στο ελάχιστο το συνταξιοδοτικό του δικαίωμα.
5. Πρόσληψη γιατρών εργασίας και τεχνικών ασφαλείας σε κάθε δομή υγείας – πρόνοιας σε κάθε εργασιακό χώρο ανάλογα με το πλήθος των εργαζομένων, το είδος των εγκαταστάσεων και την ποικιλία των παραγόντων κινδύνου. Να είναι εργαζόμενοι των δομών πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης ή ενταγμένοι σε κρατικό σώμα ΓΕ – ΤΑ και όχι υπάλληλοι ιδιωτικών εταιρειών (ΕΞΥΠΠ). Σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν, οι θέσεις για την ειδικότητα ιατρικής της εργασίας πανελλαδικά δεν ξεπερνούν τις 60! Πολλές δομές υγείας, ακόμα και μεγάλα νοσοκομεία δεν έχουν γιατρούς εργασίας (όπως βέβαια και άλλοι χώροι)! Μάλιστα, εκμεταλλευόμενοι τις ΠΝΠ για την πανδημία η κυβέρνηση νομοθέτησε τη άσκηση καθηκόντων Γιατρού Εργασίας από συναδέλφους άνευ ειδικότητας!
Πολλά άλλα στοιχεία θα μπορούσαν να προστεθούν ως αναγκαία για είναι η ένταξή μας στα ΒΑΕ πλήρης. Αναφέρθηκαν τα βασικότερα.
Πάντως είναι απαράδεκτο, οι καθ’ ύλην αρμόδιοι του κλάδου των υγειονομικών π.χ. νοσοκομειακοί γιατροί μέσω της ομοσπονδίας τους (ΟΕΝΓΕ), και άλλων ομοσπονδιών να μην έχουν προσκληθεί να καταθέσουν την άποψή τους στην επιτροπή που έχει συσταθεί.
Δεν υπάρχουν αυταπάτες ότι η εργοδοσία -κρατική ή ιδιωτική- υπακούοντας στους διεθνείς κανόνες του κεφαλαίου και της εγχώριας πλουτοκρατίας θα προσπαθήσει για άλλη μια φορά και εν μέσω πανδημίας, είτε να αφαιρέσει περαιτέρω δικαιώματα, είτε να δώσει ψίχουλα για να ξεγελάσει τους υγειονομικούς και τους άλλους εργαζόμενους, να τους διαχωρίσει και να τους βάλει να τσακώνονται μεταξύ τους.
Όλα είναι θέμα συσχετισμών και εξαρτώνται από το πόσο το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα είναι ισχυρό, οργανωμένο, αποφασισμένο να υπερασπιστεί και να διευρύνει τα “ιερά και όσια” των εργαζομένων».
