«Υπάρχει η Ομόνοια της ηρωίνης και η Σταδίου όπου ανθούν τα ιδανικά»

Από την πολύ ενδιαφέρουσα ημερίδα με θέμα «Ουσιοεξάρτηση, η ιδιαίτερη επίδρασή της στις γυναίκες», που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 22 του Οκτώβρη, στον κινηματογράφο Αλκυονίς, με συνδιοργανωτές το Εθνικό Συμβούλιο κατά των Ναρκωτικών (ΕΣΥΝ) και την Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας, προβάλουμε σήμερα την ομιλία της Μαρίας Μανιατάκου (παθολόγος, μέλος του προεδρείου της ΟΓΕ).

Από το περιεχόμενο των ομιλιών αλλά και τη μαζική συμμετοχή καταδείχτηκε ότι τα ναρκωτικά και ο αγώνας ενάντιά τους, είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που αφορά κάθε μέλος της κοινωνίας μας που μαστίζεται από το πρόβλημα και όχι μόνο τους ειδικούς. Όπως αναφέρθηκε στο άνοιγμα της εκδήλωσης, η ημερίδα εντάσσεται στα πλαίσια της συνεργασίας του ΕΣΥΝ με την ΟΓΕ, με στόχο αυτή να κλιμακωθεί.

Στην εκδήλωση ακούστηκαν ενδιαφέρουσες εισηγήσεις που φώτισαν το πολύπλευρο πρόβλημα των ναρκωτικών, με αναφορές σε πτυχές του όπως οι κοινωνικές αιτίες του προβλήματος, ο τεχνητός διαχωρισμός σε μαλακά και σκληρά, η «φαρμακευτική» κάνναβη που αποτελεί θέμα μεγάλης συζήτησης τον τελευταίο καιρό κλπ.

Επίσης μπορείτε να δείτε εδώ την ομιλία του Παναγιώτη Κατηφέ (κοινωνιολόγος, σύμβουλος εξαρτήσεων, Γραμματέας ΕΣΥΝ)

Η ομιλία της Μαρίας Μανιατάκου, παθολόγου, μέλους του προεδρείου της ΟΓΕ:

Η ΟΓΕ από τη συγκρότησή της το 1976 δεν έπαψε στιγμή να αγωνίζεται ενάντια σε όλα τα ναρκωτικά. Η τοξικοεξάρτηση αποτελεί μείζον ζήτημα για τη νεολαία και βραχνά για τις γυναίκες που μεγαλώνουν παιδιά. Σε έρευνα του ΚΕΘΙ (2003) το 23,6% των Ελληνίδων δήλωσαν ότι βασικό πρόβλημα που γεννά ανησυχία για το μέλλον είναι τα ναρκωτικά, καθώς σχετίζεται με φόβο χρήσης για τα παιδιά τους.

Το φαινόμενο των ναρκωτικών μας αφορά όλες και όλους. Ποια είναι η έκταση του όμως στο γυναικείο πληθυσμό; Υπάρχουν ιδιαίτερες αιτίες και προβλήματα που ωθούν τη σύγχρονη γυναίκα στη χρήση και την εξάρτηση; Υπάρχουν διαφορές στο προφίλ του άνδρα χρήστη και της γυναίκας χρήστριας; Δεν έχουμε στόχο να διαχωρίσουμε το πρόβλημα της τοξικομανίας σε ανδρικό και γυναικείο.

Σκοπός μας είναι να προσεγγίσουμε το φαινόμενο με εξειδίκευση στο γυναικείο πληθυσμό αναπτύσσοντας τις θέσεις της Ομοσπονδίας μας σχετικά με αυτό. Η ανάγκη της εξειδικευμένης μελέτης της σχέσης των γυναικών με τις ψυχοδραστικές ουσίες πηγάζει από έναν ακόμα λόγο: Η διάδοση των ναρκωτικών αξιοποιείται, πέραν του οικονομικού οφέλους, σαν μέσο κοινωνικής καταστολής, οπότε προσθέτει ένα ακόμα τεράστιο εμπόδιο στην προσέλκυση γυναικών στο ριζοσπαστικό γυναικείο κίνημα.

ΨΥΧΟΔΡΑΣΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ: ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ

Ιστορικά η χρήση ψυχοτρόπων ουσιών χάνεται στα βάθη των αιώνων. Στο σύνολό τους οι χρήσεις είχαν στο παρελθόν τελετουργικό χαρακτήρα και συχνά ήταν μέρος της κοινωνικής ζωής (πχ μύηση στην εφηβεία). Σήμερα η χρήση αποκτά άλλο κοινωνικό περιεχόμενο στα πλαίσια του άκρατου ατομισμού που χαρακτηρίζει την εποχή μας, ενώ η εμφάνιση της τοξικοεξάρτησης συνδέεται σαν φαινόμενο με την άνοδο του καπιταλισμού. Βιβλία της εποχής του 19ου αιώνα αναφέρουν τη χρήση παραγώγων του οπίου από τους εργάτες και τις εργάτριες στην Αγγλία με σκοπό να αντέξουν την πείνα και τις εξοντωτικές εργασιακές συνθήκες. Μάλιστα την περίοδο αυτή αναφέρεται χορήγηση παραγώγων του οπίου ακόμα και σε μικρά παιδιά, για να μένουν σε κατάσταση ημικαταστολής κατά την πολύωρη απουσία της μητέρας τους στο εργοστάσιο. Τότε χρησιμοποιείται για πρώτη φορά ο όρος τοξικομανία, με ιατρική και νομική κυρίως χροιά. Η ανάπτυξη του καπιταλισμού, η όξυνση των κοινωνικών αντιθέσεων, το βάθεμα της κρίσης δημιούργησαν τις προϋποθέσεις εξάπλωσης του φαινομένου, που παίρνει επιδημικές διαστάσεις και για τις γυναίκες.

Στις ΗΠΑ από το 1800 μέχρι το 1850 η πλειοψηφία των εξαρτημένων από όπιο και μορφίνη ήταν γυναίκες. Ως κύριος λόγος αναφέρεται η μαζική συνταγογράφηση από τους ιατρούς, που αντιμετώπιζαν ακόμα και τους πόνους περιόδου με μορφίνη. Στις ιδιωτικές κλινικές απεξάρτησης μέχρι το 1930 μία στους τρεις εισαχθέντες ήταν γυναίκα της αστικής τάξης με βασική ουσία κατάχρησης τα βαρβιτουρικά λόγω ιατρικής συνταγογράφησης. Οι εξαρτημένες από τα φτωχά λαϊκά στρώματα ήταν έγκλειστες σε δημόσια αναμορφωτήρια, ως κύρια ουσία κατανάλωναν όπιο και ως συνηθέστερη αιτία χρήσης ανέφεραν την επιρροή του χρήστη συντρόφου τους. Από αυτά τα στοιχεία και από άλλα προκύπτει ότι οι γυναίκες διαφορετικής κοινωνικής τάξης παρουσιάζουν διαφορές στην ουσιοεξάρτηση. Αυτό αποδεικνύει ότι η ταξική εκμετάλλευση της γυναίκας, αλλά και τα κοινωνικά στερεότυπα που πηγάζουν από την ανισότιμη θέση της στην κοινωνία, εκφράζονται αντικειμενικά και στη σχέση της με τις ψυχοδραστικές ουσίες.

Αντανάκλαση της ανισότιμης θέσης της γυναίκας αποτελεί και η απουσία μελετών των εξαρτήσεων στις γυναίκες για πολλά χρόνια. Μόλις τις δύο τελευταίες δεκαετίες άρχισε να μελετάται στη χώρα μας η διαφορά στη χρήση και την εξάρτηση μεταξύ των 2 φύλων και η σχέση των γυναικών με τις ψυχοδραστικές ουσίες. Το 1990 έχουμε την πρώτη επιστημονική εργασία που εξειδικεύει στις εξαρτημένες. Το 1997 λειτούργησε στη Μονάδα 18 ΑΝΩ πρόγραμμα για απεξάρτηση γυναικών, το 2000 στην κοινότητα ΙΘΑΚΗ πρόγραμμα για εξαρτημένες μητέρες και το 2006 στη μονάδα 18 ΑΝΩ πρόγραμμα εσωτερικής διαμονής για εξαρτημένες μητέρες και τα παιδιά τους

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΥΣΙΟΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

Η έκταση της χρήσης και της εξάρτησης στο γυναικείο πληθυσμό αναδεικνύεται από την έκθεση του ΟΗΕ που είδε το φως της δημοσιότητας φέτος. Σύμφωνα με αυτή το 1/3 των χρηστών παγκοσμίως είναι γυναίκες. Τα διαθέσιμα στοιχεία, αν και περιορισμένα, δείχνουν ότι ο αριθμός των γυναικών που κάνουν χρήση αυξάνει, τόσο στις νεότερες ηλικίες, όσο και στον πληθυσμό των φυλακών. Κάποιες χώρες αναφέρουν αύξηση των θανάτων γυναικών από υπερβολική δόση. Συνήθως φαίνεται ότι οι γυναίκες αρχίζουν τη χρήση σε μεγαλύτερη ηλικία συγκριτικά με τους άνδρες και κατά κανόνα η πορεία τους σε αυτήν επηρεάζεται έντονα από συντρόφους που επίσης είναι χρήστες. Για παράδειγμα πολύ συχνά ο σύντροφος είναι αυτός που θα κάνει στη γυναίκα την πρώτη ένεση ηρωίνης, παρόλο που γενικά οι γυναίκες έχουν λιγότερες πιθανότητες να ξεκινήσουν την ενέσιμη χρήση. Ωστόσο τα στοιχεία δείχνουν ότι από την στιγμή που θα γίνει η αρχή, οι γυναίκες προχωρούν γρηγορότερα σε υψηλά ποσοστά χρήσης των διαφόρων ουσιών και φθάνουν συντομότερα στην εξάρτηση.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΑΙΤΙΑ ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΤΟΞΙΚΟΕΞΑΡΤΗΣΗ

Η τοξικομανία είναι τρόπος ζωής και έχει σαν επίκεντρο την ουσία, υποτάσσοντας ολοκληρωτικά την ύπαρξη του ατόμου στην αναζήτηση και την εξασφάλιση της δόσης του, σε βάρος κάθε άλλης ανάγκης, σχέσης ή δραστηριότητας. Πρόκειται για κοινωνικό φαινόμενο πολυπαραγοντικό και ως τέτοιο οφείλει να το προσεγγίζει όποιος ενδιαφέρεται πραγματικά για την αντιμετώπιση του. Παρά τις αντιναρκωτικές κορώνες που ακούγονται από παντού, οι περισσότερες αναλύσεις και προσεγγίσεις του ζητήματος είναι σκοπίμως αποσπασματικές, περιγραφικές, υποκριτικές και αποπροσανατολίζουν από την ουσία, τα αίτια, ποιος πραγματικά ευθύνεται. Εμείς στεκόμαστε στα αίτια, διότι η κατανόηση και αντιμετώπισή τους είναι προϋπόθεση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος των ναρκωτικών.

Για τις αιτίες και τους παράγοντες που οδηγούν στην τοξικοεξάρτηση μίλησε ο συναγωνιστής από το ΕΣΥΝ. Εμείς θα σταθούμε σε ζητήματα που αφορούν ιδιαίτερα τη σύγχρονη γυναίκα, τα οποία συμβάλλουν ώστε να οδηγηθεί σε χρήση και εξάρτηση από ψυχοδραστικές ουσίες. Παρόλο που νομικά έχει θεσμοθετηθεί η ισότητα στις μέρες μας, όπως για παράδειγμα η “ίση αμοιβή για ίση εργασία”, η γυναίκα στην πράξη γίνεται αντικείμενο μεγαλύτερης εκμετάλλευσης ως μισθωτή και ταυτόχρονα βιώνει τη φυλετική καταπίεση. Με γνώμονα αυτό προσεγγίζουμε τα αίτια και την ουσιοεξάρτηση των γυναικών συνολικά.

Γιατί όμως οι νέες γυναίκες στρέφονται στις ουσίες;

Η τοξικομανία ως στάση ζωής της γυναίκας αντικατοπτρίζει την προσωπική της εξέγερση απέναντι σε μια δυσβάσταχτη πραγματικότητα, κοινωνική και οικογενειακή, αντανάκλαση της γενικότερης κοινωνικοοικονομικής και πολιτικής κρίσης, που την καταπιέζει, την εκμεταλλεύεται, την καταδικάζει σε καθημερινή μιζέρια. Μπορεί να ερμηνευθεί και ως στρεβλή αντίδραση της γυναίκας στον κοινωνικά καθορισμένο τρόπο κοινωνικοποίησής της. Μια κοινωνικοποίηση που περνά μέσα από την κυρίαρχη ιδεολογία και τη διαιώνιση των εξαρτητικών ρόλων της γυναίκας. Η ουσιοεξάρτηση των γυναικών προκύπτει, σε μεγάλο βαθμό, ως αντίδραση σε μια κοινωνία που χαρακτηρίζεται από δυσπιστία και  πιθετικότητα απέναντι τους και τις αντιμετωπίζει ως σεξουαλικά αντικείμενα. Μια κοινωνία που χρησιμοποιεί τις βιολογικές ιδιαιτερότητες της γυναίκας ως άλλοθι για να της προσδώσει υποδεέστερο ρόλο, ως φθηνό και ευέλικτο εργατικό δυναμικό, αλλά και ως υποταγμένο και υπάκουο θηλυκό, σύζυγο ή ερωμένη και στοργική μητέρα. Μια κοινωνία που διατυμπανίζει την ισότητα των γυναικών μόνο όταν θέλει και χρειάζεται να τις εκμεταλλευτεί παραπάνω, όπως και τους άνδρες, τσακίζοντας όποια εργασιακά, κοινωνικά δικαιώματα είχαν απομείνει για την προστασία του γυναικείου οργανισμού και της μητρότητας. Πρόκειται για κατακτήσεις που έχουν τη σφραγίδα των αγώνων του εργατικού και ριζοσπαστικού γυναικείου κινήματος. Αυτό προσπαθούμε να αναδείξουμε και μέσα από την καμπάνια μας για την “εργασία, τη μητρότητα, τον ελεύθερο χρόνο”. Η δήθεν ισότητα στα χαρτιά και στα λόγια, με την οποία φουσκώνουν τα μυαλά της νέας γυναίκας, έρχεται σε αντίφαση με τη βαθιά ανισοτιμία και την άγρια εκμετάλλευση που βιώνει η γυναίκα στην καθημερινότητά της. Αυτή η διαρκής αντίφαση προκαλεί μπέρδεμα και σύγχυση στη σκέψη, καθιστώντας τη γυναίκα πιο ευάλωτη ακόμα και στη χρήση και εξάρτηση από ουσίες.

Σε αυτές τις συνθήκες, το κάλπικο επιχείρημα της ατομικής επιλογής και της αυτοδιάθεσης του σώματος βρίσκει ομολογουμένως μεγαλύτερη απήχηση στο γυναικείο πληθυσμό. Η νέα γυναίκα «επιλέγει» κοινωνικές συμπεριφορές κατά την αναζήτηση μιας ουσίας, νόμιμης ή παράνομης. Προσπαθεί να αντέξει την αδιαφορία της σύγχρονης ατομιστικής κοινωνίας, να ξεφύγει από τον εαυτό της, να αποφύγει την πραγματικότητα που βιώνει σαν εφιάλτη.

Στο σημερινό άνθρωπο υπάρχει τεράστια έλλειψη του «κοινωνικού είναι», στη γυναίκα ακόμα περισσότερο, καθώς καλείται να φέρει εις πέρας πολλαπλούς ρόλους και ευθύνες, τους οποίους η κοινωνία και το κράτος τις φορτώνουν στις πλάτες. Η σύγχρονη γυναίκα αισθάνεται αποκλειστικά υπεύθυνη για πλειάδα υποχρεώσεων, αλλά ταυτόχρονα είναι μόνη και αβοήθητη, όχι από το σύντροφο της κατ’ ανάγκη. Μόνη και αποξενωμένη από το κοινωνικό σύνολο και πλήρως αφημένη από το κράτος, βουτηγμένη στις ενοχές για όσα και ό,τι δικαιολογημένα δεν προφταίνει ή δεν μπορεί να κάνει.

Σε αυτό το πλαίσιο η νέα γυναίκα, αλλά και η μεγαλύτερη, υιοθετεί κοινωνικές συμπεριφορές που οδηγούν στην αποξένωση, τον ατομικό τρόπο σκέψης και δράσης, την παραίτηση από τα κοινωνικά της δικαιώματα, την υποκρισία, τον καταναλωτισμό, την έλλειψη αξιών, την πολιτιστική και συναισθηματική φτώχεια. Έτσι μπορεί να φτάσει και στην τοξικομανία, στην οποία με ακραίο τρόπο εκφράζεται ο σημερινός πολιτισμός της παρακμής. Πρόκειται για τον πολιτισμό του συστήματος που βασίζεται στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και έχει στο επίκεντρό του το κέρδος των επιχειρηματικών ομίλων.

Η ναρκωκουλτούρα και ο αντίστοιχος τρόπος ζωής προβάλλονται και διαφημίζονται από ΜΜΕ και διαδίκτυο, με πρότυπα λαμπερές σταρ του θεάματος, γυναίκες καριερίστες και πετυχημένες επιχειρηματίες. Αυτό το «φαίνεσθαι» επιδρά ως λαθεμένο πρότυπο στο μυαλό των νέων ιδίως γυναικών και τις καθιστά πιο ανεκτικές και άρα περισσότερο «επιρρεπείς» απέναντι στις ουσίες.

Επιπλέον το σύστημα πριμοδοτεί την άρνηση της αντικειμενικής πραγματικότητας. Όπως εύστοχα είχε πει στο συνέδριο της Ομοσπονδίας μας μια συναγωνίστρια νεαρή φοιτήτρια «Δε χρειάζεται να αλλάξεις την πραγματικότητα, αρκεί να σκέφτεσαι διαφορετικά για αυτή». Αυτό το μήνυμα περνάνε με διάφορους τρόπους στη σύγχρονη γυναίκα. Με αυτό τον τρόπο καλλιεργούνται ο ανορθολογισμός και ο συμβιβασμός, οπότε προάγεται ως λύση η φυγή από την πραγματικότητα μέσω της χρήσης ναρκωτικών και διάφορων άλλων υποκατάστατων των ανθρώπινων σχέσεων.

ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΜΕ ΤΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Οι όροι εργασίας για τη σύγχρονη γυναίκα αποτελούν μία βασική αιτία που την καθιστά πιο ευάλωτη. Στο γυναικείο πληθυσμό στη χώρα μας κυριαρχούν οι ελαστικές μορφές εργασίας, καθώς το 60% των μερικά απασχολούμενων είναι γυναίκες. Το νέο μοντέλο εργαζόμενης για την ΕΕ και τους επιχειρηματικούς ομίλους είναι αυτό της απασχολήσιμης, της εργαζόμενης-λάστιχο, που τρέχει για δουλειά με ελάχιστα δικαιώματα και απαιτήσεις μέχρι τα βαθιά γεράματα. Οι αμοιβές χαμηλές, η ανασφάλεια και η εντατικοποίηση στους χώρους δουλειάς μεγάλη. Πολλές γυναίκες παθαίνουν burn-out στο χώρο εργασίας και γενικότερα. Πληθαίνουν οι μαρτυρίες εργαζομένων σε συγκεκριμένους κλάδους που ομολογούν ότι καταφεύγουν σε χρήση ουσιών για να αντέξουν την πίεση, τη μονοτονία της εργασίας κ.α.

Γιγάντιο πρόβλημα είναι η ανεργία, καθώς φορτώνει τις γυναίκες με άγχος και ανασφάλεια για την επιβίωση, αλλά και με χιλιάδες ενοχές, αφού η ευθύνη γι αυτήν πέφτει αποκλειστικά στις πλάτες τους, παρουσιάζεται ως ατομική τους αδυναμία. Στην Ελλάδα η ανεργία σπάει το ευρωπαϊκό ρεκόρ, ξεπερνώντας το 25%. Για τις νέες γυναίκες μέχρι 24 ετών το ποσοστό αγγίζει το 45%, ενώ το 65% των μακροχρόνια άνεργων είναι γυναίκες. Η ανεργία συνδέεται, όπως όλες και όλοι αντιλαμβανόμαστε, με το φαινόμενο της τοξικοεξάρτησης. Μελέτες δείχνουν ότι το 45,8% των τοξικομανών στην Ευρώπη είναι άνεργοι. Στην Ελλάδα το ποσοστό αγγίζει το 64,3%. Η ανεργία ανοίγει το δρόμο ευκολότερα για τη χρήση ουσιών και την εξάρτηση.

Ένα σημαντικό κεφάλαιο που σχετίζεται με την τοξικοεξάρτηση είναι ο ελεύθερος χρόνος και η αξιοποίησή του. Όπως αναφέρουμε και στην καμπάνια μας ο ελεύθερος χρόνος είναι τόσο απαραίτητος, τόσο ανύπαρκτος και τόσο παρεξηγημένος για τη σύγχρονη γυναίκα. Στεκόμαστε ιδιαιτέρως σε αυτό, διότι ακόμα και ο ελεύθερος χρόνος που διαθέτουν οι γυναίκες, ο λιγοστός για τις μητέρες-εργαζόμενες, ή έστω ο περισσότερος για τις νέες γυναίκες, τις άνεργες και τις συνταξιούχους , έχει σήμερα τα χαρακτηριστικά μιας ακόμα μοναχικής δράσης. Σου λένε, ακόμα και για τον ελεύθερο χρόνο, ότι είσαι ατομικά υπεύθυνη να στραφείς στον εαυτό σου.

Η γυναίκα του 21ου αιώνα εκπληρώνει μόνο καθήκοντα, τα κάνει όλα και συμφέρει. Η φροντίδα των παιδιών, των ηλικιωμένων μαζί με τις δουλειές του σπιτιού αποτελούν ως επί το πλείστον γυναικεία υπόθεση. Δεν ξεκουράζεται, προλαβαίνει τα πάντα, συρρικνώνει ή εξαφανίζει τις ανάγκες της. Πιστεύει ότι καταξιώνεται παίζοντας το σύγχρονο ρόλο της super-woman, ξεγελασμένη από την ψευδεπίγραφη φυλετική ισότητα. Μόνη της, μη διεκδικώντας συλλογικά, ακυρώνει κάθε ανθρώπινη, και κοινωνική κατ’ επέκταση, ιδιότητά της.

Πολλές φορές, σε αυτή την τρελή καθημερινή κούρσα νοιώθει μόνη της, απογυμνωμένη από κάθε ανθρώπινη και κοινωνική ιδιότητά της. Έρχεται σε ψυχολογικά αδιέξοδα που πηγάζουν από αντικειμενικές δυσκολίες, καθώς με τη συρρίκνωση των κοινωνικών δομών επιφορτίζεται τα πάντα. Και φυσικά δεν έχει 3 κεφάλια, 6 χέρια και άλλα τόσα πόδια για να τα καταφέρει!

Όταν στον ελεύθερο χρόνο κυριαρχεί ο ατομισμός, όταν η γυναίκα αφιερώνει όλη την ενέργεια, τη σκέψη και τη δράση της σ’ ένα χάος από αδιέξοδα της καθημερινής ζωής, τότε ανοίγουν δρόμοι για να βουτηχτεί στην κατάθλιψη. Όλη αυτή η κατάσταση την καθιστά πιο ευάλωτη σε χρήση και κατάχρηση ουσιών, ακόμα και συνταγογραφούμενων φαρμάκων χωρίς απόλυτη ένδειξη, με κίνδυνο να οδηγηθεί στην εξάρτηση.

Ακραία έκφραση της ανισοτιμίας που βιώνει η γυναίκα του 21ου αιώνα, τόσο στη χώρα μας όσο και αλλού, είναι η βία και η κακοποίηση. Όπως αναδεικνύει η έκθεση του ΟΗΕ τέτοιες εμπειρίες συνυφαίνονται σε μεγάλο βαθμό με τη χρήση ναρκωτικών. Από έρευνα του ΚΕΘΙ στη χώρα μας προκύπτει ότι το 38% των γυναικών που πέφτουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας καταναλώνουν ουσίες για να ξεπεράσουν το στρες. Στις χώρες-μέλη της ΕΕ 3500 γυναίκες πεθαίνουν ετησίως λόγω ενδοοικογενειακής βίας. Αλλά και ανά τον κόσμο υπολογίζεται ότι 1 στις 3 γυναίκες έχει βιώσει σωματική ή σεξουαλική βία. Ωστόσο για τις γυναίκες που είναι χρήστες τα ποσοστά βίας είναι μεγαλύτερα, ιδίως εάν είναι έγκυες ή εκδίδονται. Η βία έχει αρνητικές συνέπειες στην ψυχική και σωματική υγεία και την αναπαραγωγική ικανότητα των γυναικών και συνδέεται με την ανάπτυξη ψυχιατρικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη και οι μετατραυματικές διαταραχές. Τα οξυμένα προβλήματα στο οικογενειακό περιβάλλον αλληλεπιδρούν οδηγώντας στην εξάρτηση σε συνάρτηση με μια ευάλωτη προσωπικότητα.

Η γυναίκα σήμερα εκτός από την ενδοοικογενειακή, βιώνει και την εργοδοτική βία, την τρομοκρατία του εργοδότη στο χώρο εργασίας Η μητρότητα και οι ανάγκες που απορρέουν από αυτήν καθιστούν τη γυναίκα πιο ευάλωτη σε εκβιασμούς, πιο πειθήνια σε κακές συμπεριφορές. Βία είναι ο φόβος της απόλυσης εάν μια γυναίκα μείνει έγκυος. Βία είναι οι προτάσεις της GOOGLE και της APPLE να βάλει η εργαζόμενη τα ωάριά της στην κατάψυξη για να είναι αποδοτική για την επιχείρηση και να τεκνοποιήσει όποτε οι εργοδότες της υποδείξουν. Πρόκειται στην ουσία για κατάργηση της ανθρώπινης υπόστασης της γυναίκας, της κοινωνικής διάστασης του ατόμου και της μητρότητας. Όλα αυτά την καθιστούν πιο ευάλωτη στη χρήση ουσιών και υποψήφια εξαρτημένη.

Εκτός από τη βία και η πορνεία οδηγεί τις γυναίκες στη χρήση ουσιών και στην εξάρτηση, καθώς η εκδιδόμενη μπορεί να καταφεύγει στις ουσίες για να αντέξει τις βάρβαρες και απάνθρωπες συνθήκες της ζωής της. Από την άλλη πλευρά πολύ μεγάλο ποσοστό εξαρτημένων γυναικών καταλήγουν στην πορνεία για να εξασφαλίσουν τη δόση τους, αντιμετωπίζοντας καθημερινά τεράστιους κινδύνους για τη ζωή και την υγεία τους.

ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΟΥΜΕΝΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ- Η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΩΝ ΧΑΠΙΩΝ ΣΤΙΣ ΕΦΗΒΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ. ΣΤΙΣ ΜΑΘΗΤΡΙΕΣ

Ένα φαινόμενο που παρατηρείται διογκούμενο τα τελευταία χρόνια είναι η χρήση, κακή χρήση, ή και κατάχρηση συνταγογραφούμενων φαρμάκων όπως τα οπιούχα αναλγητικά. Από την τελευταία έκθεση του ΟΗΕ προκύπτει ότι οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να τους συνταγογραφηθούν φάρμακα με ναρκωτική δράση ή κατά του άγχους, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι πιθανότητες για κατάχρηση αυτών των ουσιών. Δεν αναφερόμαστε σε ενδεδειγμένες ιατρικώς περιπτώσεις ή ενδεδειγμένες δοσολογίες. Μιλάμε για περιπτώσεις που δε χρειάζονται ιατρικώς αυτά τα φάρμακα, είτε τα λαμβάνουν σε δοσολογία μεγαλύτερη από την ιατρικώς ενδεδειγμένη. Τα οπιοειδή αναλγητικά δημιουργούν εξάρτηση και ανοχή. Όσο τα συνηθίζει ο οργανισμός τόσο αυξάνεται η δοσολογία, με κίνδυνο να οδηγήσουν στο θάνατο λόγω υπερβολικής δόσης. Για την έκταση του φαινομένου ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το 2012 οι ιατροί στην Αμερική συνταγογράφησαν τόσα οπιοειδή αναλγητικά που αντιστοιχούσαν σε ένα μπουκάλι χάπια για κάθε κάτοικο της χώρας! Έρευνα του ΚΕΘΙ στη χώρα μας το 2003 δείχνει ότι το 15% των Ελληνίδων καταναλώνουν ηρεμιστικά/υπνωτικά χάπια, με το ποσοστό της καθημερινής προβληματικής χρήσης να φτάνει το 2%. Και αυτά τα στοιχεία προ κρίσης, οπότε αναλογιζόμαστε το μέγεθος του προβλήματος στις σημερινές συνθήκες. Ιδιαίτερα έντονο είναι το φαινόμενο στις έφηβες χρήστριες , αφού έχουν την πρωτοκαθεδρία στην κατανάλωση χαπιών σε ποσοστά πάνω από 60% συγκριτικά με τα αγόρια . Επίσης τα στοιχεία δείχνουν ότι το 7,7% των μαθητριών του Γυμνασίου έχουν κάνει χρήση ηρεμιστικών ή υπνωτικών χαπιών στη χώρα μας χωρίς συνταγή γιατρού (ΕΠΙΨΥ, 2012). Φαίνεται έτσι ότι “αναπαράγεται” ένα άτυπο κοινωνικό πρότυπο, ότι η χρήση και κατάχρηση χαπιών είναι ένα καθαρά γυναικείο φαινόμενο.

Και βέβαια πρέπει να τονίσουμε ότι η επέκταση του φαινομένου στις μαθήτριες σχετίζεται συνολικά με το εκπαιδευτικό σύστημα που έχει καταστήσει τη β’ βάθμια εκπαίδευση προθάλαμο για την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο, δεν παρέχει στους μαθητές και στις μαθήτριες γενική μόρφωση, αλλά τους έχει βάλει να τρέχουν στην κούρσα του ανταγωνισμού γεμίζοντάς τους άγχος και εντείνοντας τα αδιέξοδα.

Η φαρμακοβιομηχανία έχοντας βρει στο γυναικείο φύλο μια «σταθερή πελατεία» σήμερα έχει αναπτύξει ιδιαίτερα τομείς που απευθύνονται αποκλειστικά σε γυναίκες, ενισχύοντας έτσι το κοινωνικό στερεότυπο της ανισοτιμίας. Χάπια αδυνατίσματος, χάπια για την κυτταρίτιδα, ηρεμιστικά χάπια, έρχονται να ενισχύσουν τη γυναίκα να συμφιλιωθεί με το σώμα της ή την ψυχική της υγεία, ώστε με καλύτερα «εφόδια» να μπορεί να ενταχθεί σε ένα κοινωνικό σύνολο που είναι από τη φύση του εχθρικό απέναντι της. Σήμερα η παράνομη παραγωγή «νέων ναρκωτικών», που έχει τη βάση της κυρίως στις φαρμακοβιομηχανίες της Ινδίας, προσφέρει νέα ναρκωτικά χάπια με συχνότητα ένα την εβδομάδα. Τα χάπια αυτά πωλούνται ως χάπια «διασκέδασης», «ευεξίας», «χάπια των πάρτι», «αδυνατίσματος», μέσα από το διαδίκτυο (το 2011 λειτουργούσαν στην ΕΕ 170 smart shops, ενώ το 2012 έφτασαν τα 690) χωρίς συνταγή ιατρού. Κύρια ομάδα κατανάλωσης είναι οι νεαρές μαθήτριες με κύρια περίοδο αύξησης των παραγγελιών την περίοδο λίγο πριν τις σχολικές εξετάσεις (ηρεμιστικά) και μετά τη λήξη του σχολειού (την καλοκαιρινή περίοδο τα χάπια αδυνατίσματος).

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας παρακολουθεί το σύνολο των νέων χαπιών, διότι έχει παρατηρηθεί ότι πάνω από 80% αυτών διαμορφώνει εξαρτητική συμπεριφορά (αφού σε πάνω από τα μισά έχει βρεθεί στα συστατικά του, παράγωγο κάνναβης και οπίου), ενώ φαίνεται και τάση ανόδου σε θανάτους από καρδιακές εμβολές σε πολύ νεαρές ηλικίες, που είχαν ως βάση τη χρήση χαπιών χωρίς συνταγή ιατρού. Ως γενική τάση καταγράφεται η στροφή των νεαρών κοριτσιών προς τα νέα ναρκωτικά χάπια, για λόγους τόσο διασκέδασης, όσο και συμφιλίωσης με το σώμα τους, καθώς επίσης και η σταδιακή εξάλειψη της φυλετικής διαφοράς στη χρήση όσο πιο νωρίς έρχεται σε επαφή η νέα κοπέλα με τις ουσίες.

ΚΥΗΣΗ ΚΑΙ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΧΡΗΣΤΡΙΕΣ ΨΥΧΟΔΡΑΣΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ

Πολλές φορές η χρήστρια αργεί να αντιληφθεί ότι εγκυμονεί, γιατί τα πρώτα συμπτώματα της κύησης είναι κοινά με τα συμπτώματα της χρήσης ή της αποχής για μικρό διάστημα από την κύρια ουσία κατάχρησης. Επίσης η αμηνόρροια είναι συνήθης σε χρήστριες οπιοειδών. Σήμερα παρατηρείται ότι παρά την ύπαρξη ειδικών προγραμμάτων θεραπείας για εγκυμονούσες χρήστριες, δεν υπάρχει επαρκής πληροφόρηση για το μέγεθος των προβλημάτων από την χρήση ουσιών κατά την περίοδο της κύησης. Η χρήση ουσιών μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρο τοκετό, ελλιποβαρή μωρά, επιλόχειο αιμορραγία, ενώ συνδέεται με νεογνικό στερητικό σύνδρομο και υψηλότερα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας . Επίσης τα παιδιά των τοξικομανών των οποίων οι γονείς συνεχίζουν να κάνουν χρήση, έχουν διπλάσια πιθανότητα να εγκαταστήσουν κάποια τοξικομανία.

Λόγω της αδυναμίας της μητέρας-χρήστριας να απεμπλακεί από τη χρήση, η γυναίκα πολλές φορές στρέφεται ενάντια στο παιδί της. Παρότι οι εξαρτημένες μητέρες εκφράζουν πολύ περισσότερο θετικά συναισθήματα για τα παιδιά τους σε σχέση με τους άνδρες χρήστες, αυτό δεν αναιρεί ότι συχνά βλέπουν το παιδί τους ως ανεπιθύμητο, αφού τις αναγκάζει να αλλάξουν τρόπο ζωής και καθημερινές συνήθειες, ενώ ως εξαρτημένες έχουν ως τρόπο ζωής τη χρήση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη διακύμανση της συμπεριφοράς της χρήστριας προς το παιδί. Η μητέρα-χρήστρια περνάει μέσα από δυσκολότερα μονοπάτια στη συνείδηση της μέχρι να φτάσει στην πόρτα του θεραπευτικού προγράμματος. Φέρει βαριά μέσα της την στερεότυπη «στάμπα» της κοινωνίας ότι είναι «μίασμα», αισθάνεται (σε σχέση με τον πατέρα – χρήστη) να περιβάλλεται από μηνύματα που ενισχύουν το αρνητικό πρότυπο για το εαυτό της, ότι είναι «ανάξια για το ρόλο της μητέρας».

ΕΜΠΟΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΤΩΞΙΚΟΕΕΑΡΤΗΜΕΝΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

Συναγωνίστριες, φίλες και φίλοι, παρόλο που το 1/3 των χρηστών παγκοσμίως είναι γυναίκες, μόλις ένας στους πέντε αποδέκτες υπηρεσιών θεραπείας είναι γυναίκα. Και στη χώρα μας ανάλογη είναι η κατάσταση καθώς σύμφωνα με δελτίο τύπου του ΚΕΘΕΑ η πλειονότητα των χρηστών που προσέγγισαν τις υπηρεσίες του το 2016 ήταν άνδρες ελληνικής υπηκοότητας. Οι γυναίκες δεν εντάσσονται εύκολα σε θεραπευτικό πρόγραμμα, διότι το ίδιο το κοινωνικό πλαίσιο θέτει εμπόδια και αποκλεισμούς. Αρκετές από αυτές είναι μητέρες και βρίσκονται με την αποκλειστική ευθύνη των παιδιών τους. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η κοινωνική απαξίωση είναι πολύ εντονότερη για τις τοξικοεξαρτημένες γυναίκες συγκριτικά με τους άνδρες. Και όταν αυτές έχουν παιδιά, ο φόβος απώλειας της επιμέλειας τις αποτρέπει από την ένταξη σε θεραπευτικό πρόγραμμα. Διότι όταν μία γυναίκα εντάσσεται σε αυτό, αυτόματα αποκτά την ταυτότητα της τοξικοεξαρτημένης και εύλογα αυτό γεννά φόβους. Ανασταλτικός παράγοντας είναι και η έλλειψη υπηρεσιών φροντίδας και φύλαξης των παιδιών κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Αξίζει να τονίσουμε ότι στη χώρα μας ο αριθμός των ατόμων που ξεκινούν θεραπεία και κάνουν χρήση ηρωίνης έχει υποδιπλασιαστεί και έχει αυξηθεί ο αριθμός αυτών που κάνουν χρήση κάνναβης. Την ίδια στιγμή τα 9/10 που εντάσσονται σε πρόγραμμα κάνουν θεραπεία υποκατάστασης και δεν εντάσσονται σε στεγνό πρόγραμμα.

Η υπεραντιπροσώπευση των ανδρών στα θεραπευτικά προγράμματα είναι γεγονός, όπως και η δυσκολία να αντιμετωπιστούν με ευαισθησία οι ιδιαίτερες ανάγκες των γυναικών.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΤΟΞΙΚΟΜΑΝΙΑΣ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΙΚΑ Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΑΣ

Ας προβληματιστούμε: Ποιος έχει συμφέρον η νέα γυναίκα, η νεολαία, να είναι ναρκωμένη και παραιτημένη στη μίζερη ζωή; Το κέρδος των κυβερνήσεων και των επιχειρηματικών ομίλων. Το κέρδος για αυτούς είναι μεγαλύτερο όταν έχουν τις γυναίκες θολωμένες, συμβιβασμένες με τη σημερινή βαρβαρότητα. Οι εξαρτημένες γυναίκες κλείνονται στο σιωπηλό κόσμο των ναρκωτικών, αποκλεισμένες από κάθε αγωνιστική διάθεση για συλλογική διεκδίκηση και δράση. Τα ναρκωτικά αποτελούν πανίσχυρο όπλο κοινωνικού ελέγχου των συνειδήσεων των πιο ευαίσθητων τμημάτων του λαού. Υπό αυτό το πρίσμα πιστεύουμε ακράδαντα ότι η τοξικομανία θα αντιμετωπιστεί ριζικά στο βαθμό που η πάλη ενάντια στα ναρκωτικά συνδέεται με τη γενικότερη πάλη του εργατικού κινήματος, του νεολαιίστικου και του ριζοσπαστικού γυναικείου κινήματος για την ανατροπή της κοινωνίας των εκμεταλλευτικών σχέσεων που έχει επίκεντρο το κέρδος των επιχειρηματικών ομίλων. Και η κοινωνία που είναι οργανωμένη για να εξυπηρετεί αυτό το κέρδος δε διστάζει να σμπαραλιάζει το μυαλό, την ψυχή και το σώμα των νέων ανθρώπων, των γυναικών.

Ως ΟΓΕ επιμένουμε στη σημασία της πρόληψης, που δεν περιορίζεται μόνο στην ενημέρωση σχετικά με τις εξαρτήσεις, τις ουσίες, τις αρνητικές επιπτώσεις των ναρκωτικών στο άτομο και την κοινωνία. Πρόληψη σημαίνει διαμόρφωση εσωτερικών ατομικών και κοινωνικών αντιστάσεων μέσα από ένα άλλο τρόπο ζωής, κόντρα στον ατομισμό, στον ανταγωνισμό, στον πλήρη υποκειμενισμό, το συμβιβασμό. Πρόληψη σημαίνει ενεργητική στάση ζωής μέσα από τη γνώση της αντικειμενικής κοινωνικής, οικονομικής πραγματικότητας, σε συνδυασμό με τη δράση για την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών της γυναίκας και της οικογένειάς της. Πρόληψη εξειδικευμένα στις γυναίκες σημαίνει ενίσχυση των προγραμμάτων για την αντιμετώπιση της σχολικής διαρροής ιδιαίτερα των κοριτσιών, για τη δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των νέων. Ιδιαίτερα ενημερωτικά προγράμματα για το ρόλο της κοινωνικής δικτύωσης που σμπαραλιάζει τις διαπροσωπικές σχέσεις και αναπαράγει στρεβλά κοινωνικά πρότυπα για  το γυναικείο φύλο, τον έρωτα, τις σχέσεις. Σημαίνει επιστημονική, κοινωνική στήριξη των γυναικών και των παιδιών, θυμάτων βίας.

Όσον αφορά στη θεραπευτική διαδικασία, λαμβάνοντας υπόψη ότι στη χώρα μας μόνο το 14% των εξαρτημένων γυναικών είναι ενταγμένες σε πρόγραμμα απεξάρτησης, αναδεικνύεται η ανάγκη εξειδίκευσης στις γυναίκες χρήστριες. Προϋπόθεση αποτελεί η ενίσχυση των “στεγνών” θεραπευτικών προγραμμάτων από τον κρατικό προϋπολογισμό, με προσλήψεις μόνιμου και ειδικευμένου προσωπικού.

Είναι απαραίτητο να ενισχυθούν και να εξειδικευτούν τα προγράμματα θεραπευτικής προσέγγισης χρηστών στο δρόμο για τις άστεγες χρήστριες και τις εκδιδόμενες γυναίκες. Όλα τα προγράμματα πρέπει να συνδέονται συστηματικά με ένα ολοκληρωμένο δίκτυο γυναικολογικών, μαιευτικών και παιδιατρικών υπηρεσιών. Πρέπει να ενισχυθούν τα προγράμματα υποκατάστασης- ως ολοκληρωμένα προγράμματα μόνο για ορισμένες ομάδες πληθυσμού με ειδίκευση στις εγκυμονούσες χρήστριες με προοπτική ένταξης σε στεγνό πρόγραμμα μετά τη γέννα. Διεκδικούμε στήριξη της επιστημονικής έρευνας για τις εξαρτήσεις μέσα από κρατικούς φορείς, με εξειδίκευση στις ανάγκες του γυναικείου φύλου. Που θα μελετά ολοκληρωμένα το οικογενειακό περιβάλλον της χρήστριας, τις εξελίξεις στις σχέσεις των δύο φύλων.

Τα ναρκωτικά πολύπλευρα σήμερα αγγίζουν τη γυναίκα, τόσο την ίδια, αφού είδαμε την έκταση του φαινομένου, όσο και σαν μάνα για τα παιδιά της. Η καλύτερη πρόληψη για τα παιδιά και τη νεολαία είναι η συμμετοχή της μάνας στο κίνημα. Μάνα που διεκδικεί και αγωνίζεται αποτελεί πρότυπο ενεργητικής στάσης ζωής για τα ίδια τα παιδιά της, απομακρύνοντάς τα με το προσωπικό παράδειγμα από τους ατομικούς δρόμους φυγής και παραίτησης, όπως αυτός των ναρκωτικών.

Καταδικάζουμε κάθε σχέδιο διαχωρισμού σκληρών και μαλακών ναρκωτικών, γιατί δεν υπάρχουν σκληρές και μαλακές αιτίες που οδηγούν τις γυναίκες στη χρήση. Αντιστεκόμαστε στη νομιμοποίηση της κάνναβης που προβάλλεται με τον “προοδευτικό” μανδύα της ιατρικής και ψυχαγωγικής χρήσης. Παντού όπου νομιμοποιήθηκαν οι ουσίες αυξήθηκε η χρήση και η εξάρτηση. Η διαθεσιμότητα μιας ουσίας αυξάνει και τη χρήση της. Αντιστεκόμαστε στην καλλιέργεια της ναρκωκουλτούρας, που σπρώχνει στην ανοχή και το συμβιβασμό για τη χρήση ουσιών και την εξάρτηση στοχεύοντας κυρίως στις νεανικές συνειδήσεις.

Η σημερινή ημερίδα αποτελεί σταθμό και βάση για τις πρωτοβουλίες που θα πάρουν οι Σ/Ο της ΟΓΕ για κοινή δράση με τους φορείς του μαζικού κινήματος στην Αττική, αλλά και σε όλη την Ελλάδα. Με εργατικά σωματεία, ενώσεις αυτοαπασχολουμένων, φοιτητικούς συλλόγους, αγροτικούς συλλόγους, μαζί με το ΕΣΥΝ ώστε να οργανωθούν πολύμορφες δράσεις. Επιδιώκουμε να συζητήσουμε με τις γυναίκες του καθημερινού μόχθου για την ανάγκη να δώσουμε με τη στάση μας το παράδειγμα της ενεργητικής, συλλογικής, αγωνιστικής στάσης ζωής στα παιδιά μας, στη νέα γενιά, κόντρα στον ατομικό δρόμο φυγής της ναρκωκουλτούρας.

Θα κλείσουμε με τα λόγια ενός από τα εκατοντάδες παιδιά που έδωσε τη μάχη της ζωής και αποφοίτησε καθαρός από τα στεγνά προγράμματα. “Υπάρχουν δύο δρόμοι για να δόσεις τη ζωή σου. Ο δρόμος των ανεξήγητων θανάτων όπου ανθεί ο τρόμος ή ο δρόμος των μεγάλων αγώνων όπου ανθούν τα ιδανικά. Υπάρχει η Ομόνοια της ηρωίνης και η Σταδίου όπου διεξάγονται αυτοί οι αγώνες. Η μία είναι κύκλος επ’ άπειρο και η άλλη ευθύνη μέχρι τέλος…” Ευθύνη αναζωογονητική και ελπιδοφόρα παρά τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες, προσθέτω εγώ.

ΠΑΛΕΥΟΥΜΕ ΑΝΥΠΟΧΩΡΗΤΑ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ NAPKΩTΙKA

ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΕ ΚΑΘΕΤΙ ΠΟΥ ΜΑΣ  NAPKΩΝΕΙ