Αντώνης Σαμαράκης – Ευρέθη ελπίς
Οι ήρωές του μέσα από την πίστη, την αγάπη και τον έρωτα, παλεύουν να κρατήσουν την ψυχική τους ακεραιότητα σε έναν κατακερματισμένο κόσμο.
Ο Αντώνης Σαμαράκης έχει αποκληθεί κατά καιρούς ο πιο πολυδιαβασμένος Έλληνας συγγραφέας και με βεβαιότητα ανήκει στους πιο μεταφρασμένους αφού 110 ξενόγλωσσες εκδόσεις του σε δεκάδες γλώσσες έχουν κυκλοφορήσει ως σήμερα. Το έργο του εξακολουθεί να διδάσκεται στα ελληνικά σχολεία αλλά και σε φιλολογικά τμήματα σε όλο τον κόσμο. Πέρα από το πολυβραβευμένο έργο, διακρίθηκε επίσης για την πλούσια κοινωνική του δράση.
Γεννήθηκε σαν σήμερα το 1919 στην Αθήνα και ήδη από μαθητής της Βαρβάκειου ήταν γραμματέας του Μαθητικού τμήματος της Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Σπούδασε Νομικά Πρόσωπα στο Υπουργείο Εργασίας από όπου απολύθηκε κατά τη Μεταξική Δικτατορία κι επέστρεψε το 1945. Έγινε μέλος της Εαμικής Εθνικής Αλληλεγγύης, συνελήφθη το 1943 από την Ειδική Ασφάλεια που τον έκλεισε στο κολαστήριο της οδού Ελπίδος ενώ η αντικομμουνιστική οργάνωση ΕΑΣΑΔ της Θεσσαλίας τον συνέλαβε το 1944 και τον καταδίκασε σε θάνατο, εκείνος όμως κατόρθωσε να δραπετεύσει. Γνώρισε νέες διώξεις από τη Χούντα των Συνταγματαρχών που του αφαίρεσε το διαβατήριο. Εκείνα τα χρόνια ξεκινά και η ανθρωπιστική του δράση. Το διάστημα 1968-69 ως επικεφαλής ομάδας εμπειρογνωμόνων, επισκέπτεται την Αφρική για λογαριασμό της Διεθνούς Ομάδας Εργασίας. Αργότερα θα ταξιδέψει για την ΟΥΝΕΣΚΟ στην Αιθιοπία και το 1969 γίνεται πρέσβης καλής θέλησης της UNICEF. Απέσπασε πολλές τιμητικές διακρίσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας πολλών πανεπιστημιακών τμημάτων στη χώρα μας.
Το λογοτεχνικό του ντεμπούτο γίνεται με ποίηση στις αρχές της δεκαετίας του 30 μέσα από τον “Παιδικό Κόσμο” και τη “Διάπλαση των Παίδων”, ενώ ακολουθούν λογοτεχνικά περιοδικά για ενήλικες, όπως η Νέα Εστία και τα Νεοελληνικά Γράμματα. Μετα απο δύο δεκαετίες τολμά την πρώτη του απόπειρα στην πεζογραφία, τη συλλογή διηγημάτων “Ζητείται Ελπίς” (1954). Ή συλλογή ήδη φέρει το αποτύπωμα του συγγραφέα, αστυνομική δομή, απλοί καθημερινοί χαρακτήρες, κοινωνικά μηνύματα και κριτική στον πυρηνικό πόλεμο, την καταπίεση της εξουσίας, την αλλοτρίωση των ανθρώπων στις σύγχρονες απρόσωπες κοινωνίες. Όταν οι ήρωες του δεν κατορθώνουν να δώσουν λύση ουσίας στα προβλήματα, προχωρούν σε κινήσεις υψηλού συμβολισμού. Ο λόγος του είναι πυκνός και λιτός, έχει μάλιστα χαρακτηριστεί “ακατάστατος”.
Οι ήρωές του μέσα από την πίστη, την αγάπη και τον έρωτα, παλεύουν να κρατήσουν την ψυχική τους ακεραιότητα σε έναν κατακερματισμένο κόσμο. Το διασημότερο έργο του είναι φυσικά το μυθιστόρημα “Το Λάθος” (1965) που γυρίστηκε σε ταινία από τον Peter Fleishman το 1974, ενώ βάση για σενάριο ταινιών αποτέλεσε και μια σειρά διηγημάτων του. Γραμμένο με αστυνομική πλοκή και κινηματογραφική τεχνική, “το λάθος” αποτελεί μια καταγγελία της στυγνής εξουσίας και των καταπιεστικών μεθόδων της. σε μια μη κατονομαζόμενη χώρα που κυβερνάται από ένα καθεστώς χωρίς άλλους προσδιορισμούς, όπου η “ειδική υπηρεσία” έχει βάλει στο στόχαστρό της έναν πολίτη ύποπτο για ανατρεπτική δράση. Στόχος είναι μέσω της δήθεν “φιλικής αντιμετώπισής του” από τις αρχές είτε να ομολογήσει είτε να το σκάσει δίνοντας πάτημα στις αρχές από μόνος του. Το “λάθος” συμβαίνει όταν, την ώρα που ο ύποπτος προσπαθεί να διαφύγει, ο πράκτορας που τον ανακρίνει κι έχει ήδη από πριν συνδεθεί μαζί του σε ανθρώπινο επίπεδο, αδυνατεί να τον παραδώσει.
Το έργο είχε τεράστια επιτυχία διεθνώς και επαινέθηκε από σημαντικές προσωπικότητες όπως ο Άρθουρ Μίλερ, ο Λουίς Μπουνιουέλ αλλά και η Άγκαθα Κρίστι. Έφυγε από τη ζωή στις 8 Αυγούστου 2003 και δώρισε το σώμα του για μελέτη στην Ιατρική Σχολή Αθηνών ως ύστατη προσφορά στο συνάνθρωπό και το κοινωνικό σύνολο.
Υπήρξε για δεκαετίες φίλος της Ρούλας Κουκούλου για το θάνατο της οποίας είχε δηλώσει τα εξής:
Η Ρούλα Κουκούλου δεν είναι πια ανάμεσά μας. Μια ολόκληρη ζωή αγωνίστηκε με πάθος, αυτοθυσία και ταπείνωση για τη Δημοκρατία, την Ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Ιδανικά που μόνο αυτά δίνουν νόημα στη ζωή μας, όπως έλεγε και έπραττε η ίδια η Ρούλα Κουκούλου. Για να δει επιτέλους καλύτερες μέρες ο λαός μας, ο πάντα ευκολόπιστος και πάντα προδομένος. Για μένα ήταν και μεγάλη τιμή και βαθιά χαρά, η αγάπη που μου είχε.
