Δάντης – Ο δημιουργός της πιο διάσημης Κόλασης στην ιστορία της λογοτεχνίας

Από τους μεγαλύτερους ποιητές του Μεσαίωνα και θεμελιωτής της ιταλικής γλώσσας, ο Ντάντε Αλιγκιέρ (ή Δάντης) θα ήταν συγγραφικά πρακτικά άγνωστος χωρίς τις πληροφορίες που μας άφησε ο ίδιος για τη ζωή του στα γραπτά του.

Γεννήθηκε το Μάη ή τον Ιούνη του 1265 στη Φλωρεντία, από οικογένεια της κατώτατης αριστοκρατίας. Σπούδασε με ιδιωτικό δάσκαλο και στη συνέχεια σπούδασε στη Μπολόνια. Το 1289 συμμετείχε στην εκστρατεία κατά του Αρέτσο, που λήγει νικηφόρα για τη Φλωρεντία. Το 1292 ο Δάντης γράφει στα Λατινικά την ποιητική συλλογή Vitanuova (;) αφιερωμένης στη Βεατρίκη, που έκτοτε γίνεται η μούσα του, χωρίς να έχει προσδιοριστεί με σιγουριά η ταυτότητά της.

Από το 1295 πια ο Δάντης, μέλος της συντεχνίας γιατρών και φαρμακοποιών, εμπλέκεται στις πολιτικές αντιπαραθέσεις της Φλωρεντίας, παίρνοντας το μέρος των “Λευκών” κατά των “Μαύρων”, που ήταν όργανα του Πάπα Βονιφάτιου Ζ’, που ήθελε να κυραρχήσει στην πόλη. Όταν οι “Μαύροι” αποκτούν το πάνω χέρι, ο Δάντης παίρνει το δρόμο της εξορίας από την πολυαγαπημένη του γενέτειρα, την οποία δε θα ξαναέβλεπε ποτέ, παρά τις κατά καιρούς προτάσεις αμνηστίας που του έγιναν.

Εναπόθεσε όλες τις πολιτικές του ελπίδες στο Γερμανό αυτοκράτορα Ερρίκο Ζ’, για τον οποίο έγραψε την πραγματεία “De monarchia”. Υποστήριξε θερμά την εκστρατεία του ηγεμόνα στην Ιταλία, βλέποντάς τον ως εγγυητή ενότητας στη διασπάσμένη σε πόλεις κράτη, (…) και άλλους σχηματισμούς χερσόνησο. Ο θάνατος του Ερρίκου το 1313 θα είναι μεγάλο πλήγμα για εκείνον.

Έχοντας ήδη καθιερωθεί ως ποιητής, ο Δάντης κατόρθωσε να διασφαλίσει την υποστήριξη ισχυρών τοπικών ηγεμόνων σε διάφορες ιταλικές πόλεις. Αρρωσταίνει επιστρέφοντας από ταξίδι στη Βενετία και πεθαίνει στις 14 Σεπτέμβρη 1321 λίγο πριν ολοκληρώσει το αριστούργημά του “Θεία Κωμωδία”.

Αυτό το εκτεταμένο ποίημα είναι ένα από τα κλασικότερα έργα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Το έργο κινείται σε δύο επίπεδα, αφού αφενός περιγράφει το χριστιανικό όραμα του Δάντη για τη μοίρα των ανθρώπων στην παρούσα και τη μετά θάνατον ζωή, αφετέρου βασίζεται στην προσωπική εμπειρία του Δάντη στην εξορία. Στην αλληγορία αυτή, ο ποιητής ταξιδεύει μεταξύ κόλασης, Καθαρτηρίου και Παραδείσου, προσφέροντας μια σειρά από δυνατές εικόνες και ρήσεις διαχρονικής αξίας.

Ο Δάντης έγραψε στην απλή γλώσσα του λαού, κυρίως στην τοσκανική διάλεκτο, δανειζόμενος στοιχεία κι από άλλες ιταλικές διαλέκτους. Με τον τρόπο αυτό τέθηκαν οι βάσεις για τη διαμόρφωση της σύγχρονης ιταλικής γλώσσας. Πεπεισμένος για τη δυνατότητα της λαϊκής γλώσσας να διατυπώνει υψηλά νοήματα, συνέγραψε (στα λατινικά) πραγματεία υπεράσπισής της με τίτλο “De elocuentia”.