Έριχ Καίστνερ: Ο συγγραφέας που άλλαξε την παιδική λογοτεχνία
Σε αντίθεση με τον αποστειρωμένο κόσμο του παραμυθιού που κυριαρχούσε ως τότε στην παιδική λογοτεχνία, οι ήρωες και οι περιπέτειες των βιβλίων του Καίστνερ προέρχονται από την καθημερινότητα.
Ο Έριχ Καίστνερ θεωρείται δικαίως από τους αναμορφωτές της παιδικής λογοτεχνίας, το έργο του ωστόσο υπήρξε πολυσχιδές, καθώς συνέγραψε επίσης μυθιστορήματα για μεγάλους, ποιήματα καθώς και σατιρικά κείμενα. Γεννήθηκε στις 23 Φλεβάρη 1899 στη Δρέσδη, από πατέρα σελοποιό και δραστήριο μέλος του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, και μητέρα καμαριέρα που αργότερα έγινε κομμώτρια. Με τη μητέρα του είχαν πολύ στενή σχέση, καθώς επί 30 χρόνια έγραφαν σχεδόν καθημερινά γράμματα ο ένας στον άλλον. Μετά το σχολείο γράφτηκε στο Διδασκαλικό Σεμινάριο της Δρέσδης, ωστόσο ο Α’ παγκόσμιος πόλεμος διέκοψε τις σπουδές του. Η εμπειρία του στο μέτωπο τον μετέτρεψε σε αντιμιλιταριστή, στάση που θα κρατήσει ως το τέλος της ζωής του. Απολύθηκε το 1917, έχοντας υποστεί βλάβη στην καρδιά του. Ολοκληρών το 1918 τη διδασκαλική του εκπαίδευση, ενώ ένα χρόνο αργότερα λαμβάνει υποτροφία από το Δήμο Δρέσδης, σπουδάζοντας Γερμανική Φιλολογία, Ιστορία Θεάτρου, Ιστορία και Φιλοσοφία.
Το 1922 ξεκινά να δουλεύει στη “Νέα Εφημερίδα της Λειψίας”, απ’όπου απολύεται το 1927 λόγω της δημοσίευσης ενός ερωτικού ποήματος. Μετακομίζει στο Βερολίνο όπου συνεργάζεται με διάφορα έντυπα, γράφοντας κυρίως θεατρικές κριτικές, ενώ από το 1928 και μετά δημοσιεύει τις πρώτες του ποιητικές συλλογές καθώς και σατιρικά κείμενα. Από το 1929 ξεκινά η δημοσίευση των παιδικών μυθιστορημάτων που έμελε να τον κάνουν διάσημο: “Ο Αιμίλιος και οι ντετέκτιβ” (1929), έργο που μεταφράστηκε σε 59 γλώσσες και γυρίστηκε σε ταινία. “Ο Αντώνης και η Κουκιδίτσα” (1931), “Η 35η Μαϊου” (1931) και “Η τάξη που πετάει” (1933). Σε αντίθεση με τον αποστειρωμένο κόσμο του παραμυθιού που κυριαρχούσε ως τότε στην παιδική λογοτεχνία, οι ήρωες και οι περιπέτειες των βιβλίων του Καίστνερ προέρχονται από την καθημερινότητα. Το 1931 δημοσιεύει το μυθιστόρημα Φάμπιαν-Ιστορία ενός ηθικολόγου, στο οποίο βάσει της ιστορίας του άνεργου φιλόλογου Φάμπιαν εξιστορούνται τα τελευταία δραματικά χρόνια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και οι συνέπειες του κραχ του ’29, που είχαν πλήξει ιδιαίτερα βαριά τη γερμανική οικονομία. Το έργο αποτελεί μια καταγγελία των αστικών υποκριτικών ηθών, του μιλιταρισμού και του φασισμού.
Έριχ Καίστνερ
Σε αντίθεση με τη συντριπτική πλειοψηφία των αντιφασιστών συναδέλφων του, ο Καίστνερ επέλεξε να παραμείνει στη Γερμανία, “για να είναι μάρτυρας της εποχής”, όπως έλεγε αργότερα, πιθανόν και λόγω του ότι δεν ήθελε να αφήσει τη μητέρα του. Συνελήφθη πολλές φορές από τη Γκεστάπο, χωρίς να απαγγελθεί κάποια κατηγορία εναντίον του. Αποκλείστηκε ωστόσο από το Σύνδεσμο Συγγραφέων του Ράιχ, ενώ ήταν παρών όταν τα έργα του παραδόθηκαν στην πυρά το 1933, μαζί με άλλα που κρίθηκαν πως ήταν “ενάντια στο γερμανικό πνεύμα”. Αν και του απαγορεύτηκε να εκδίδει έργα στη χώρα, δημοσίευσε ορισμένα βιβλία στο εξωτερικό, μέσω ελβετικού εκδοτικού οίκου. Επικρίθηκε ωστόσο για τη συμμετοχή του στη συγγραφή σεναρίων για λογαριασμό της UFA, της σημαντικότερης κινηματογραφικής βιομηχανίας των ναζί, όπως στην επετειακή ταινία “Μυγχάουζεν”. Το 1944, μετά την καταστροφή του διαμερίσματός του από βομβαρδισμούς συγκατοικεί με την επί χρόνια συντροφό του Λουιζελότε Έντερλε. Μετά τον πόλεμο εργάζεται ως επιφυλλιδογράφος, εκδίδει το περιοδικό “Πιγκουίνος”, ασχολείται με τη συγγραφή σατιρικών κειμένων και το 1949 δημοσιεύει δύο ακόμα αγαπητά παιδικά μυθιστορήματα: “Η διπλή Λόττη” και “Η συνέλευση των ζώων”. Το 1951 εκλέχθηκε πρόεδρος του γερμανικού τμήματος της διεθνούς συγγραφικής ένωσης PEN, αξίωμα που διατήρησε ως το 1962. Το 1957 ήρθε στον κόσμο ο γιος του, καρπός παράλληλης σχέσης με τη Φρίντελ Ζήμπερτ, με την οποία αργότερα έμειναν μαζί κάποια χρόνια, χωρίς να διακόψει το δεσμό του με την Έντερλε που πλέον κατοικούσε στο Μόναχο. Παρότι η δημιουργικότητα του σταδιακά τον εγκατέλειπε, λόγω και της εντεινόμενης εξάρτησής του από το αλκοόλ, συνέχισε να είναι δραστήριος στη μεταπολεμική δημόσια σφαίρα της ΟΔΓ, συμμετέχοντας στο αντιπολεμικό κίνημα κατά του επανεξοπλισμού της χώρας αλλά και εναντίον του πολέμου στο Βιετνάμ. Την ίδια περίοδο η διεθνής φήμη του εκτοξεύτηκε, παρότι ο ίδιος έφερε βαρέως ότι δεν αναγνωριζόταν ευρύτερα το έργο του πέραν της παιδικής λογοτεχνίας. Έφυγε από τη ζωή στις 29 Ιούλη 1974 στο Μόναχο.
