Ιλιά Έρενμπουργκ: μια ΙΣΤΟΡΙΑ του ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ

Το μόνο σίγουρο για το βιβλίο του Ιλιά Έρενμπουργκ μια ΙΣΤΟΡΙΑ του ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ είναι πως δεν αξίζει μιας γρήγορης και επιφανειακής ανάγνωσης. Όπως επιμένει να επαναλαμβάνει και ο ίδιος ο συγγραφέας, τόσο μέσα στο κείμενο όσο και στο Σημείωμα του (αυτ., σ. 11), «το βιβλίο αυτό δεν είναι μυθιστόρημα· είναι ένα χρονογράφημά της εποχής μας». Πράγματι, το αυτοκίνητο στο ταξίδι του μέσα στο χρόνο, ώσπου από ιδέα στο μυαλό κάποιων ανήσυχων πνευμάτων να γίνει πραγματικότητα στη ζωή όλων μας, περνά -άλλοτε ως πρωταγωνιστής, άλλοτε ως παρατηρητής ή συνεργός- μέσα από γεγονότα που καθόρισαν τον ρου της Ιστορίας και τη μοίρα ολόκληρης της ανθρωπότητας. Και είναι αυτή ακριβώς η μοίρα των ανθρώπων που βρέθηκαν στο δρόμο του, η οποία λειτουργώντας αμφίδρομα με την ιδιαίτερη βούληση του «άψυχου» πράγματος, το καθιστά «αρχαίο και ανθρώπινο».

Ο συγγραφέας, με μια κριτική αντιμετώπιση όλων αυτών των γεγονότων και μέσα απο μια απολαυστική διήγηση, μας μεταφέρει ολοζώντανο το κλίμα παλαιότερων εποχών, που τελικά δεν μοιάζουν να διαφέρουν και τόσο από τη δική μας, σύγχρονη εποχή.

Αναφορικά με την ελληνική μετάφραση θα πρέπει να σημειωθεί ότι έχει εμπλουτιστεί με αρκετές επεξηγηματικές σημειώσεις, η ανάγνωση των οποίων συνεισφέρει στην καλύτερη παρακολούθηση της εξέλιξης του βιβλίου και της ζωής των χαρακτήρων που συμμετέχουν σε αυτό.

Εισαγωγικό σημείωμα της μεταφράστριας Κυριακής Παπαδοπούλου-Βρέλλη

Το πρωτότυπο κείμενο του έργου του Ιλιά Έρενμπουργκ, μια ΙΣΤΟΡΙΑ του ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ, γραμμένο στα ρωσικά, τυπώθηκε στο Βερολίνο εν έτει 1929 από τον εκδοτικό οίκο Petropolis. Στα ελληνικά κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ύψιλον (2008). Στο οπισθόφυλλο διαβάζουμε: Το βιβλίο του Ιλιά Έρενμπουργκ μια ΙΣΤΟΡΙΑ του ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ είναι ένα μυθιστόρημα γύρω από το όνειρο του καταναλωτή. Πασίγνωστες προσωπικότητες, όπως ο Χένρυ Φορντ, ο Τζ. Μόργκαν και ο Αντρέ Σιτροέν, μπαινοβγαίνουν στις σελίδες του, συντροφιά με τους πρώτους απεργούς στις αυτοκινητοβιομηχανίες και τα πρώτα θύματα από αυτοκινητικά δυστυχήματα. Γραμμένο σε μια εποχή άκρατης πίστης στην επιστήμη και την πρόοδο, το έργο μια ΙΣΤΟΡΙΑ του ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ καταφέρνει να προβλέψει το απόγειο αλλά και την έκβαση του έρωτά μας με το αυτοκίνητο: ένα βιβλίο που παραμένει στις ημέρες μας σύγχρονο τόσο όσο και στην εποχή του.

Τέλος, ο Έρενμπουργκ στο σημείωμά του για το βιβλίο έγραψε:

“Τούτο το βιβλίο δεν είναι μυθιστόρημα· είναι ένα χρονογράφημα της εποχής μας. Οι ήρωες δεν είναι φανταστικοί· η ιστορία δεν επινοήθηκε από το συγγραφέα. Ωστόσο, ο συγγραφέας προτίμησε να παραθέσει τη δική του ερμηνεία αναφορικά με τις πράξεις των χαρακτήρων παρά να ανατρέξει στις επίσημες εκδοχές, όπως αυτές έχουν καταγραφεί από τους ίδιους τους ήρωες.

Σε ορισμένες μόνο, ελάχιστες, περιπτώσεις, ο συγγραφέας θεώρησε απαραίτητη την αντικατάσταση πραγματικών ονομάτων με άλλα, μη υπαρκτά, ονόματα. Αυτό αφορά κυρίως σε πρόσωπα τα οποία δεν μπορούν, σε καμία περίπτωση, να θεωρηθούν δημόσια.

Στο κεφάλαιο με τον τίτλο Τα χρηματιστήρια, καθώς και στις ενότητες 2 και 5 του κεφαλαίου υπό τον τίτλο Οι δρόμοι, ο συγγραφέας έλαβε το θάρρος να ανακατατάξει συγκεκριμένες πληροφορίες, να συνδυάσει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά διαφόρων προσωπικοτήτων, συγχωνεύοντάς τα σε ένα μόνο πρόσωπο, και να συμπυκνώσει ορισμένα γεγονότα. Στα υπόλοιπα κεφάλαια, κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια να παραμείνει πιστός στα πρωτογενείς πηγές: δημοσιεύσεις εφημερίδων, πρακτικά συνελεύσεων, αρχεία δικαστηρίων, καθώς και απομνημονεύματα, ημερολόγια, προσωπική αλληλογραφία, αλλά και προσωπικές εμπειρίες του ίδιου.

Παρίσι, 14 Ιουνίου 1929”