ΜιΚΡά αΝΘοΛΟΓία ΓαΛΛιΚήΣ ΥπερΠΡΑγμΑτικής ΠοιήΣεως – Παρουσίαση βιβλίου

Στέκεται όρθια στα βλέφαρά μου,
Και τα μαλλιά της μες στα δικά μου,
Έχει των χεριών μου το σχήμα,
Έχει των ματιών μου το χρώμα,
Βυθίζεται στη σκιά μου
Καθώς μια πέτρα στον ουρανό.

Έχει τα μάτια πάντα ανοιχτά
Και δεν μ’ αφήνει να κοιμηθώ.
Τα όνειρά της γεμάτα φως
Κάνουν τους ήλιους να εξατμίζονται
Με κάνουνε να γελώ, να κλαίω και να γελάω
Να μιλώ δίχως να έχω κάτι να πω.¹

Ο Ζ.Δ. Αϊναλής κυκλοφόρησε φέτος από τις εκδόσεις Βακχικόν τη μεταφραστική προσπάθεια του ΜιΚΡά αΝΘοΛΟΓία ΓαΛΛιΚήΣ ΥπερΠΡΑγμΑτικής ΠοιήΣεως που αφορά γαλλικά σουρεαλιστικά ποιήματα της δεκαετίας του 1920. Είχε έρθει για πρώτη φορά αντιμέτωπος με αυτήν την ποιητική κοινότητα πριν από περίπου οκτώ χρόνια όταν ξεκίνησε να μεταφράζει ποιήματα της πρώτης περιόδου του Ελυάρ για το – μπλογκ τότε – Vakxikon.gr. Με τα χρόνια ακολούθησαν και άλλες απόπειρες.

Ο στόχος των μεταφράσεων ήταν να καταδειχτούν στο ελληνόφωνο κοινό δυνάμεις που απελευθερώθηκαν στο λογοτεχνικό χώρο από εκείνους τους ποιητές ενώ για τη συλλογή αφήνω να ρεύσει η εξομολογητική διάθεση του Ζ. Δ. Αϊναλή στον πρόλογό του:

…η ανθολογία αυτή κάθε άλλο παρά συστηματική είναι. Δεν επεδίωξα να αναζητήσω τις ρίζες του υπερπραγματικού ποιητικού φαινομένου, να καταστρώσω μια «γεωγραφία» των χαρακτηριστικότερων ή σημαντικότερων έστω στιγμών του. Αντίθετα, μετέφραζα κατά το δοκούν ποιήματα που με έθελγαν προσωπικά και που με έβαζαν στον πειρασμό να τα μεταφέρω στα ελληνικά, να αναμετρηθώ μαζί τους. Περισσότερο, λοιπόν, από μια φιλολογική ανθολογία η ανά χείρας μετάφραση είναι ένα ημερολόγιο αναγνώσεων, μεταφραστικών σπουδών και προσωπικών προτιμήσεων. Αυτός ο άκρως προσωπικός χαρακτήρας της ευθύνεται άλλωστε και για την απουσία συστηματικότητας που τη διακρίνει.

Θ’ αναρωτηθεί κανείς, για παράδειγμα, πώς είναι δυνατόν από μια ανθολογία υπερπραγματικής ποίησης ν’ απουσιάζει ο Breton; Η απουσία αυτή έχει να κάνει περισσότερο με την αποστροφή του υπογράφοντος για τον Breton (αποστροφή για την οποία φαντάζομαι σε μεγάλο βαθμό ευθύνονται οι καταστασιακοί) παρά με κάποιον γραμματολογικό λόγο. Μα καλά, θ’ αναρωτηθεί κανείς, είναι αυτό τώρα σοβαρό κριτήριο για να αποκλείσει κανείς από μια σοβαρή ανθολογία έναν ποιητή; Προφανώς όχι. Αλλά πάλι αυτή η ανθολογία δεν αποσκοπεί σε κάτι, ούτε και διεκδικεί δάφνες εξαντλητικότητας. Εγώ το μόνο που επιθυμούσα ήταν να παρουσιάσω με τον δικό μου τρόπο μερικές από τις πλέον γόνιμες, η καθεμιά με τον δικό της τρόπο, ποιητικές καταθέσεις της περιόδου ενός λογοτεχνικού κινήματος που διαμόρφωσε βαθιά τη γαλλική, και όχι μόνο, λογοτεχνία.

Αν και η Ελλάδα δε βρίσκεται λογοτεχνικά στην κατάσταση της δεκαετίας του 1920 δυστυχώς ο λαός της έχει ακόμα οργυιές για να κατακτήσει σε βάθος τα καλλιτεχνικά ρεύματα του 20^ου αιώνα. Έτσι, σε γενικότερο επίπεδο, θεωρώ ότι τέτοιες εκδόσεις έχουν μια σημασία παρά το γεγονός πως εκτιμώ ότι καλλιτεχνικά το ‘’ιστορικό’’ σουρεαλιστικό κίνημα έχει εξαντληθεί και σε αντίθεση με τη ζωγραφική του για τη γραφή του:

Υπάρχουν κάποιοι που καυλώνουν
Υπάρχουν και κάποιοι που δεν καυλώνουν
Γενικά εγώ συγκαταλέγομαι
Στη δεύτερη κατηγορία²

ΠαραποΜπές

1) Η ερωτευμένη, Paul Eluard, σελ. 77.

2) Σινεμά, Louis Aragon, σελ. 37.