«Να τους δώσουμε να καταλάβουν πως ο σοσιαλισμός είναι δύσκολο πράμα. Δε φτάνει να πάρεις την εξουσία…»

«Το φως είναι ο καλύτερος σύμμαχός μας. Αυτοί να τα πουν, να ανοίξουν την καρδιά τους και μεις να τους εξηγήσουμε τις αιτίες. Από πού ξεκινήσαμε, που φτάσαμε, τι είχαμε και τι έχουμε… Να τους δώσουμε να καταλάβουν πως ο σοσιαλισμός είναι δύσκολο πράμα. Δε φτάνει να πάρεις την εξουσία. Χρειάζεται να ζυμώσεις ξανά τον άνθρωπο, που τον έπλασαν οι αιώνες, και να φτιάξει, απ΄ την αρχή, καινούριο…» – Κώστα Μπόση, «…και το τρένο τραβούσε για τα ξεχερσώματα»

Ο πόλεμος μεταξύ του παλιού του παλιού και του καινούργιου, κατά την περίοδο της οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ, ξεδιπλώνεται στο μυθιστόρημα του Κώστα Μπόση «…και το τρένο τραβούσε για τα ξεχερσώματα».

Οι αντιθέσεις μεταξύ του «παλιού» ανθρώπου, αυτού δηλαδή που κουβαλάει τις αδυναμίες και τα ελαττώματα που μπολιάστηκαν στο χαρακτήρα του στο σύστημα της εκμετάλλευσης όπου γεννήθηκε κι έζησε, με τον νέο άνθρωπο που ανοίγει δρόμους προς την εξύψωση του ίδιου και των συνανθρώπων του μέσα από τη νέα σοσιαλιστική κοινωνία, οδηγούν αναπόφευχτα σε σύγκρουση. Αυτή τη σύγκρουση «εικονογραφεί» με ρεαλισμό, ζωντάνια αλλά και στοχασμό η πένα του συγγραφέα.

Το διαχρονικής αξίας και πάντα επίκαιρο βιβλίο που κυκλοφορεί σε 2^η έκδοση από την «Σύγχρονη Εποχή», αποτελεί μια εξαιρετική πρόταση για διάβασμα – μελέτη του σοσιαλισμού μέσα από τη λογοτεχνία. Την περίοδο που διανύουμε μπορεί κανείς να το αποχτήσει και πιο εύκολα καθώς περιλαμβάνεται στις πασχαλινές προσφορές των βιβλιοπωλείων «Σύγχρονη Εποχή» που το προσφέρουν με 50% έκπτωση (δείτε αναλυτικά εδώ).

Λίγα λόγια

Σε μια πολιτεία στα νοτιοανατολικά σύνορα της Σοβιετικής Ένωσης έρχονται να εγκατασταθούν, αμέσως μετά το τέλος του εμφύλιου πολέμου στην Eλλάδα, αγωνιστές της Eθνικής Aντίστασης, για να προστατευθούν απ’ την καταδιωκτική μανία του μοναρχοφασιστικού καθεστώτος.

Μια καινούργια ζωή αρχίζει για όλους. Τα προβλήματα είναι πολλά. Οι συνθήκες στέγασης, η δυσκολία προσαρμογής στις νέες συνθήκες δουλειάς, οι μικροαστικές συνήθειες απ’ τη ζωή στην Ελλάδα, η έλλειψη γραμματικών γνώσεων, αλλά και οι προσωπικές αδυναμίες που πηγάζουν απ’ την ανθρώπινη φύση. Με μεγάλη αφηγηματική δύναμη, ο συγγραφέας παρουσιάζει ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό από χαρακτήρες: O Στέργιος Σουλιώτης, το τσομπανόπουλο απ’ τη Λάκκα-Σούλι, που φτάνει να γίνει πτυχιούχος της Aρχιτεκτονικής· ο Σαράβας, ο γενναίος αντάρτης με την αγνή καρδιά, που γίνεται πρωτοπόρος της παραγωγής· ο Kαστράκης, που η άμετρη φιλοδοξία του τον οδηγεί σε απαράδεκτες πράξεις και τον απομονώνει απ’ την υπόλοιπη κοινότητα· ο Kεραμής, που ενώ στην αρχή επηρεάζεται από τον Kαστράκη, στη συνέχεια καταλαβαίνει το λάθος του και αλλάζει συμπεριφορά· η Σόνια, η Σοβιετική μαστόρισσα, που ενσαρκώνει την προσφορά της νέας γενιάς στην υπόθεση του σοσιαλιασμού· ο Tσιγανένκο, επικεφαλής της παραγωγής στο εργοστάσιο, που με τη μεγάλη του εμπειρία προσπαθεί να βοηθήσει τους Έλληνες αγωνιστές να ενταχθούν στην παραγωγή κ.ά. Μέσα απ’ την καθημερινή ζωή των ανθρώπων αυτών παρουσιάζεται ανάγλυφα η προσπάθεια που γίνεται χρόνο με το χρόνο για τη δημιουργία μιας καλύτερης ζωής. Παρ’ όλες τις αντιξοότητες που υπάρχουν, η ζωή θα τραβήξει τελικά το δρόμο της προς την πρόοδο.

Κώστα Μπόση «…και το τρένο τραβούσε για τα ξεχερσώματα», εκδόσεις “Σύγχρονη Εποχή”

Αποσπάσματα από κριτικές – βιβλιοπαρουσιάσεις

«…Το βιβλίο του Κ. Μπόση έχει μυθιστορηματική μορφή, αρκετά επιτυχημένη, ώστε να φανερώνει αναμφισβήτητες ικανότητες λογοτεχνικής πεζογραφικής σύνθεσης. Πάνω, βέβαια, από τα όποια ζητήματα μορφής, ο συγγραφέας, πολύ σοφά, στοχεύει σταθερά στην πληρότητα και συνέπεια της καταγραφής. Κατορθώνει μολαταύτα να μας δώσει ένα από τα πιο άρτια ελληνικά μεταπολεμικά ως προς το θέμα μυθιστορήματα, που ξεπερνούν τα δεσμευτικά όρια του χρονικού, αλλά και υπερνικούν τις “φυγόκεντρες” τάσεις της ανεδαφικής, “ελεύθερης”, ουσιαστικά συμβιβασμένης φαντασίας ή φαντασιοκοπίας. Ενα έργο σύγχρονου σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Κάτι σαν Οστρόφσκι…»

Μανώλης Κορνήλιος στο Ριζοσπάστη, 17 Γενάρη 1999 – Δείτε το ολόκληρο εδώ.

*

«…Γινόμαστε, χωρίς να το θέλουμε, μαθητές, που δε θέλουν να χάσουν ούτε ένα μάθημα, ενός καινούριου κόσμου, που οικοδομήθηκε από τις αρχές του σοσιαλισμού. Δε λείπουν και τα παρατράγουδα, όμως η ίδια η πρακτική τα παραμερίζει. Μέσα σ’ όλη αυτή τη θαυμάσια μυθιστορία, που κάθε λέξη της για γεγονότα και χαρακτήρες ανθρώπων είναι πέρα για πέρα αληθινά, ξετυλίγεται το ιστορικό της νέας αυτής Πολιτείας, όπου, παράλληλα, ανασταίνει τη λαχτάρα του νόστου κι η αντάμωση με τ’ αγαπημένα πρόσωπα…»

Ευγενία Ζωγράφου στο Ριζοσπάστη,  11 Φλεβάρη 1999 – Δείτε το ολόκληρο εδώ.

*

«…Οι συγκεκριμένοι χαρακτήρες μάς βοηθούν πρόσθετα καθώς πολλοί είναι «δικοί μας», μας διευκολύνει η σκέψη που πατάει ήδη στα δικά μας βιώματα. Όμως, το βιβλίο δεν θέλει να πει μόνο μια ιστορία. Ο ίδιος ο τίτλος περιέχει ένα συμβολισμό. Το χέρσο χωράφι, και η ανάγκη να το ξεχερσώσουμε ήδη μας αναγκάζει να σκεφτόμαστε παράλληλα. Όπως το χωράφι δουλεύεται για να καλλιεργηθεί, έτσι και οι άνθρωποι δουλεύονται για να γίνουν καλύτεροι. Όχι γενικά καλύτεροι, αλλά οι άνθρωποι της νέας εποχής. Κουβαλάνε μαζί τους τον παλιό κόσμο αλλά και την πεθυμιά της αλλαγής που στην προκειμένη περίπτωση σημαίνει ανατροπή. Όλο το βιβλίο διατρέχεται από αυτόν τον πόλεμο. Απ’ το παλιό στο καινούριο. Δεν το κάνει, όμως, με όρους κενού ηρωισμού. Είναι γήινο, σε κάθε σελίδα του είναι δικό μας. Ταυτιζόμαστε, παίρνουμε μέρος στους διαλόγους, συγκινούμαστε στους μονολόγους, παροτρύνουμε τους πρωταγωνιστές (όπως κάνει ένα παιδί όταν βλέπει σινεμά). Αφορά σ’ ένα τεράστιο πεδίο αντιλήψεων που πρέπει να αλλάξουν γιατί αυτό που κυρίως πρέπει ν’ αλλάξει είναι η ίδια η βάση της κοινωνίας – οικονομίας, αυτό που πρέπει να ‘ρθει δεν μπορεί να αφήνει κανένα περιθώριο στην επιβίωση του παλιού. Δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση…»

Θ. στο Ριζοσπάστη, 3-4 Ιούνη 2017 – Δείτε το ολόκληρο εδώ.

*

«…Από την πρώτη στιγμή, παράλληλα με τον αγώνα του Σουλιώτη να προσαρμοστεί στο καινούριο περιβάλλον, να δεχθεί όλες εκείνες τις αλλαγές που θα μεταμορφώσουν τη ζωή του, παρακολουθούμε τη γέννηση του έρωτα του για τη νεαρή σοβιετική, τη Σόνια. Πρωτόγνωρα συναισθήματα αναστατώνουν την καρδιά του ήρωα στη θέα της νεαρής κοπέλας «Όμορφη που’ ναι ο δαίμονας!» «Σα νεράιδα!…»

Ο έρωτας αυτός  που βρίσκει το αντίκρισμά του στην καρδιά της Σόνιας κυριαρχεί με διάφορους τρόπους στο μυθιστόρημα. Δεν ακολουθεί μια σταθερή πορεία, αλλά περνά μέσα από διάφορες φάσεις  και κακοτοπιές, έρχεται αντιμέτωπος με τα αντίζηλα αισθήματα ενός άλλου προσώπου σημαντικού στην εξέλιξη της υπόθεσης, του Καστράκη.  Μέσα από όλα τα εμπόδια που συναντά το ζευγάρι, ο συγγραφέας προβάλλει τα προβλήματα που δημιουργεί η διαφορετικότητα των προσωπικοτήτων τους και των ζωών τους, οι αλλιώτικες συνθήκες μέσα στις οποίες μεγάλωσε ο καθένας τους,  αλλά και  πώς η συμπεριφορά της Σόνιας που ενσαρκώνει κατά κάποιον τρόπο το νέο άνθρωπο τον απαλλαγμένο από τις συντηρητικές ιδέες, που αγωνίζεται για την εδραίωση της νέας κοινωνίας,  επιδρά στην αλλαγή της προσωπικότητας του Σουλιώτη…»

Ofisofi στο ιστολόγιο Κώστας Πουρναράς (Μπόσης), 21 Μάρτη 2016 – Δείτε το ολόκληρο εδώ.

*

«…Ο πρωταγωνιστής του έργου, που εμφανίζεται ολοκληρωμένη συνείδηση, στις τελευταίες σελίδες θα πει: «Ο Σοβιετικός άνθρωπος έμοιαζε με τη μάνα μου, που κατάντησε μια χουφτούλα πετσί και κόκαλο απ’ την πολλή δουλειά και τη μεγάλη στέρηση, με τον πατέρα μου, που έχει τις απαλάμες σκληρές σαν αργασμένο δέρμα κι απ’ τα μαλλιά ποτέ δεν του απολείπουν τα χώματα, με την αδερφούλα μου, που δεν έχει φουστάνι να φορέσει, και τον αγαπάς σα μεγαλύτερο αδερφό, σα φίλο γκαρδιακό, και τον αγαπάς ακριβώς γιατί είναι άνθρωπος και όχι υπεράνθρωπος».

Το έργο έχει κατά κύριο λόγο Έλληνες πρωταγωνιστές. Είναι λάθος να διαβαστεί έτσι. Αφορά τον νέου τύπου άνθρωπο. Το νέο που είναι πράγματι νέο γιατί συγκρούεται διαρκώς με το παλιό, καλύπτει διαρκώς νέες ανάγκες, ανακαλύπτει διαρκώς νέους ορίζοντες. Ένα απολαυστικό βιβλίο που αξίζει τη μελέτη της κάθε του λέξης…» (Θ. ό.π.)

*

Το βιβλίο του Κώστα Μπόση, «…και το τρένο τραβούσε για τα ξεχερσώματα», διατίθεται στα βιβλιοπωλεία της «Σύγχρονης Εποχής» και σε άλλα βιβλιοπωλεία.

Από τα βιβλιοπωλεία της «Σύγχρονης Εποχής» διατίθεται με έκπτωση 50% όπως και δεκάδες άλλοι τίτλοι αλλά και πακέτα βιβλίων σε πασχαλινή προσφορά που θα διαρκέσει έως τις 15 του Μάη 2021.

Μέσα από την ανανεωμένη ιστοσελίδα των εκδόσεων «Σύγχρονη Εποχή» (είσοδος πατώντας εδώ) μπορείτε να περιηγηθείτε σε όλες τις πασχαλινές προσφορές και σε  εκατοντάδες νέες και παλαιότερες εκδόσεις σημαντικών και πολύτιμων βιβλίων.

*

Κώστας Πουρναράς (Μπόσης)

Ο Κώστας Πουρναράς (Μπόσης) γεννήθηκε το 1908 στη Χώσεψη (Κυψέλη) Άρτας. Αποφοίτησε από το Διδασκαλείο Ιωαννίνων και υπηρέτησε ως δάσκαλος στη Μακεδονία και στην Ανέζα Άρτας.

Υπήρξε μέλος του ΚΚΕ από το 1930 και γραμματέας της κομματικής οργάνωσης Άρτας πριν τη δικτατορία του Μεταξά. Με την κήρυξη της φασιστικής Μεταξικής δικτατορίας βγαίνει στην παρανομία. Συλλαμβάνεται και  καταδικάζεται ως «επικίνδυνος για την δημόσια τάξη». Στέλνεται στις φυλακές της Κέρκυρας και από εκεί εκτοπίζεται στον Αη Στράτη. Εκεί θα τον βρει εξόριστο μαζί με άλλους αγωνιστές η Γερμανική Κατοχή, αφού η ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε να τους απελευθερώσει και να πολεμήσουν για τη λευτεριά, όπως κατ’ επανάληψη απαιτούσαν οι εξόριστοι.

Το χειμώνα του 1941-42 θα ζήσει με τους συντρόφους του την  τρομακτική εμπειρία της μάχης της πείνας, από την οποία θα χάσουν τελικά τη ζωή τους 33 κομμουνιστές εξόριστοι. Αργότερα, με το αγωνιστικό – λογοτεχνικό ψευδώνυμο Κώστας Μπόσης θα γράψει το μνημειώδες έργο του «Αη Στράτης, η μάχη της πείνας των πολιτικών εξορίστων στα 1941», που εκδόθηκε για πρώτη φορά από την ΚΕ του ΚΚΕ το 1947.

Στις 17 Ιούνη του 1943, μαζί με όσους επέζησαν από την πείνα συμμετέχει στη μεγάλη απόδραση από τον Αη Στράτη και καταφεύγει στη Χαλκιδική, όπου θα ενταχτεί στον ΕΛΑΣ. Παράλληλα αρθρογραφεί στον αντιστασιακό τύπο ως Κώστας Μπόσης.

Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας δεν είναι λίγες οι φορές που πιάστηκε, βασανίστηκε, φυλακίστηκε και εξορίστηκε για τη δράση του. Το 1947 καταφέρνει δραπετεύοντας από τόπο εξορίας να βγει στο βουνό και εντάσσεται στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ). Πολιτικός Επίτροπος της 107ης Ταξιαρχίας, στέλεχος του τομέα διαφώτισης των ανταρτών, και αρθρογράφος στα έντυπα του ΔΣΕ, τραυματίζεται βαριά στο κεφάλι με αποτέλεσμα να χάσει την όραση από το ένα του μάτι.

Ο Κώστας Πουρναράς (Μπόσης) στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ)

Με την λήξη του εμφυλίου πολέμου βρίσκεται πολιτικός πρόσφυγας στην Τασκένδη της ΕΣΣΔ. Από εκεί μεταβαίνει στη Μόσχα όπου κάνει ανώτατες σπουδές και από εκεί στη  Ρουμανία όπου εργάζεται στο εκδοτικό του ΚΚΕ, στον Λογοτεχνικό Κύκλο (επιτροπή λογοτεχνών που γνωμοδοτούσαν για τα υπό έκδοση βιβλία) και στον ραδιοφωνικό σταθμό, ενώ συμμετέχει στην μεταφραστική ομάδα που ασχολείται με την μετάφραση κλασικών έργων των Μαρξ, Λένιν κλπ. Ο ίδιος μεταφράζει και βιβλία άλλων συγγραφέων, ενώ  αρθρογραφεί τακτικά σε διάφορα έντυπα των πολιτικών προσφύγων.

Σεμνός και ακέραιος χαρακτήρας, με υψηλό ήθος, ο Κώστας Πουρναράς πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στο λαϊκό κίνημα και έμεινε μέχρι το τέλος πιστός και αταλάντευτος στα μεγάλα πανανθρώπινα ιδανικά και τις ιδέες του σοσιαλισμού-κομμουνισμού.

Έφυγε από τη ζωή στις 2 Απρίλη του 1994, στο Σιμπίου της Ρουμανίας.  Η τέφρα του μεταφέρθηκε και τάφηκε, όπως ο ίδιος επιθυμούσε, στον τόπο που γεννήθηκε, στην Κυψέλη Άρτας.

Άφησε πλούσιο συγγραφικό έργο:

1)«Αη Στράτης, η μάχη της πείνας των πολιτικών εξορίστων στα 1941» (Έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ, Αθήνα 1947. Επανεκδόθηκε από τις Ιστορικές Εκδόσεις,  Αθήνα 1977 και μετά από πρωτοβουλία και οικονομική συμμετοχή  συχωριανών και φίλων του, Αθήνα 1994)

2)«Εμείς θα νικήσουμε» (Εκδοτικό «Νέα Ελλάδα», 1953)

3)«Δύσκολες μέρες» (Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις, 1956)

4) «Αναμνήσεις» (έκδοση φίλων του, Αθήνα 1978)

5)«Ο Θωμάς ο Καρατζάς» (Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1978)

6)«Ο Κραβαρίτης» (Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1983)

7)«…και το τραίνο τραβούσε για τα ξεχερσώματα» (Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις, 1962 ― Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1998 και β΄έκδοση το 2013)