Το διήγημα της Πέμπτης: «Οι φίλοι μου οι μπολσεβίκοι» του Γιώργου Φαρσακίδη

Ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης ζωγράφος, χαράκτης, λογοτέχνης – συγγραφέας, Γιώργος Φαρσακίδης γεννήθηκε το 1926 στην Οδησσό της Σοβιετικής Ένωσης και θα φτάσει σε παιδική ηλικία στη Θεσσαλονίκη όπου θα εγκατασταθεί με την οικογένειά του.

18χρονος ανταρτοεπονίτης, σε μάχη με Γερμανούς θα τραυματιστεί σοβαρά  από ριπή στα δυο του χέρια και θα μείνει ανάπηρος. Αυτοδίδακτος, σε στρατόπεδα συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων και φυλακές όπου πέρασε 16,5 χρόνια από τη ζωή του (Μακρόνησος, Αη Στράτης, Γυάρος, Λέρος), ζωγραφίζει τη ζωή των συγκρατούμενων συναγωνιστών του και τους αγώνες του ελληνικού λαού.

Η εικαστική και η λογοτεχνική του δουλειά γίνεται γνωστή στη Σοβιετική Ένωση κι άλλες χώρες. Καλεσμένος από την εφημερίδα Πράβντα στο γιορτασμό για τα 30χρονα της Αντιφασιστικής Νίκης, ο Γ. Φαρσακίδης τιμήθηκε, για την αγωνιστική και καλλιτεχνική του δραστηριότητα, με το Ανώτατο Χρυσό Μετάλλιο της Σοβιετικής Επιτροπής Ειρήνης. Είναι μέλος του Εικαστικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.

Ο πατέρας του Γιώργου Φαρσακίδη, Αναστάσιος Φαρσακίδης, υπήρξε απόφοιτος της Ρωσικής Εμπορικής Σχολής της Κωνσταντινούπολης και διετέλεσε, σε νεαρή ηλικία, υποδιευθυντής των Ρωσικών Ταχυδρομείων και της Ρωσικής Ακτοπλοϊκής Εταιρίας. Μετά το Χουριέτ (το Σύνταγμα της Τουρκίας) ο Αναστ. Φαρσακίδης αναπτύσσει παράνομη δραστηριότητα φυγαδεύοντας με ρωσικά καράβια επίστρατους χριστιανούς, ώσπου  κυνηγημένος από τους Τούρκους καταλήγει στην Οδησσό.

Η μητέρα του Γιώργου Φαρσακίδη, Ελένα, καταγόταν από εύπορη οικογένεια της Οδησσού. Θυμόταν καλά τον ερχομό του θωρηκτού Ποτέμκιν, το μακελειό που ακολούθησε, το ρωσοϊαπωνικό πόλεμο και την επανάσταση του 1905. Ο Γιώργος Φαρσακίδης θα ακούσει από τους γονείς του για την Οχτωβριανή Επανάσταση, τον εμφύλιο και τους «σωτήρες» του Ελληνικού Εκστρατευτικού Σώματος, στοιχεία πολύτιμα που θα τα εντάξει στο βιβλίο του «Η Πρώτη Πατρίδα» που, το 1984, θα αποσπάσει το πρώτο βραβείο της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.

Το κείμενο που ακολουθεί προέρχεται από το βιβλίο του Γιώργου Φαρσακίδη «Της πρώιμης νιότης – Δεκαέξι αφηγήματα» (εκδ. Τυποεκδοτική).

Στη φωτογραφία ο Γιώργος Φαρσακίδης σε παιδική ηλικία με τους γονείς του.

Οι φίλοι μου οι μπολσεβίκοι
του Γιώργου Φαρσακίδη

Ο πατέρας, ακολουθώντας τη συμβουλή του φίλου του, κυρ Αντώνη, αγόρασε στην περιοχή του Ντεπώ καφενείο. «Το μαγαζί είναι πρώτης κατηγορίας» του είπε ο κυρ Αντώνης. «Δούλεψέ το, σφίξτε και το ζωνάρι σας, να το ξεπληρώσεις, να το έχεις δικό σου». Ο κήπος του καφενείου, με τα βαθύσκια δέντρα, συνορεύει με την αποθήκη των τραμ, το Ντεπώ, κι από την άλλη πλευρά, με την πανέμορφη Κάζα Μπιάνκα. Στο καφενείο, πολλοί από τους τραμβαγέρηδες πελάτες μας είναι «μπολσεβίκοι», όπως είναι κι ο Κώστας ο μπουφετζής, που με κρυφοκερνά μεζεδάκια… Το έχω προσέξει πως γι’ αυτούς που αγαπώ, κάποιοι άλλοι, που δεν συμπαθώ, έχουν αντίρρηση και για το κουτσό προσφυγάκι που πουλάει τσιγάρα στη γέφυρα, και για τον Κώστα το λούστρο, αλλά και για τους μπολσεβίκους τραμβαγέρηδες φίλους μου. «Τι τον αφήνεις, κυρ Αναστάση, και κάνει παρέα με τις κομμούνες;» του λέει ο κύριος Φρίξος. «Θα στον κάνουνε μπολσεβίκο να δεις…».

«Τώρα πια, κύριε Φρίξο!» του απαντά ο πατέρας γελώντας. «Το μικρόβιο το έχει φέρει από πέρα μαζί του». Ο κύριος Φρίξος, τραμβαγέρης κι ο ίδιος, κοντός, μαυριδερός, με στριμμένο μουστάκι και χαρακτήρα, όλο φωνάζει και τσακώνεται με τους άλλους. Τον Νώντα, το γιο του κυρίου Φρίξου, ένα παιδί λιγομίλητο, ψηλό και αδύνατο, τον έχω στην τάξη μου. Κι όταν ο Νώντας στην έκθεσή του είχε γράψει ότι ο Κολοκοτρώνης νίκησε τους Πέρσες στη Σαλαμίνα ο διευθυντής του σχολείου μας, κύριος Παπαδόπουλος, ανέκραξε: «Φρίξον, ήλιε»! Βέβαια κανείς μας δεν κατάλαβε τι σημαίνει, αλλά στο εξής για όλη την τάξη, το «Φρίξον», σαν παρατσούκλι θα αντικαταστήσει το «Νώντα».

Με τους τραμβαγέρηδες φίλους μου κάνουμε συζητήσεις. Τους δείχνω ένα μικρό βιβλιαράκι που είχαμε φέρει μαζί μας, «Από τη γη στη σελήνη με πύραυλο», και τους εξηγώ γιατί μόνον με πύραυλο, που μπορεί να πετάξει σε κενό αέρος, μπορούμε να φτάσουμε στο φεγγάρι. Τους λέω ότι παλιά, ο επαναστάτης Κιμπάλτσης* ήταν ο πρώτος που το είχε σκεφτεί και ότι μετά την εκτέλεσή του, η αστυνομία του τσάρου έκρυψε τις μελέτες του και τις ανακάλυψαν μόλις τώρα. Κι ακόμα ότι οι πιο γνωστοί Ρώσοι καλλιτέχνες κι ερευνητές ήταν κατά του τσάρου. Καμαρώνω που οι φίλοι μου με ακούνε με προσοχή και περισσότερο ο Καρμέλος, που είναι αρχιτεχνίτης και βγαίνει με τον «καρνάβαλο» να διορθώσουν τα χαλασμένα καλώδια του τραμ. Με το Νέστορα, τον εγγονό του ιδιοκτήτη του ακινήτου, είμαστε συνομήλικοι, αλλά είναι πολύ πιο μεγαλόσωμος και πιο παχύς από μένα. «Για πες μας, Νεστοράκι», τον ρωτάνε οι «μπολσεβίκοι» «τι ξέρεις για τους πυραύλους;».

– Τίποτα.

«Ε και βέβαια, πού να τα ξέρεις… Στον καπιταλισμό δε συμφέρει ο κοσμάκης ν’ ανοίξει τα μάτια του».

«Για ρώτα τον» πετιέται ο Φρίξος «τι απέγινε ο τσάρος;». «Ο Νικόλαος ο αιμοσταγής;», του μπαίνει ο Παπαθωμάς. «Ου να μου χαθείτε, βασιλοκτόνοι, απάτριδες, άθεοι…» ξεσπάει την οργή του ο κύριος Φρίξος. «Όλους σας σ’ ένα καράβι και φούντο στη θάλασσα. Κι όχι να σας ταΐζει το κράτος στα ωραία νησιά μας και να μου επιστρέφετε προφεσόροι».

 

*I. Κιμπάλτσης: Διανοούμενος Δεκεμβριστής και εφευρέτης. Από τους πρώτους που επεξεργάστηκαν τη θεωρία για τη μετάβαση στη Σελήνη, με πύραυλο. Εκτελέστηκε από τον Τσάρο και η θεωρία του καταχωνιάστηκε στα αρχεία της Οχράνα (τσαρικής Ασφάλειας) και έγινε γνωστή μόνο μετά την ανατροπή του Τσάρου.

“Το διήγημα της Πέμπτης”: Δείτε όλα τα διηγήματα εδώ.