Το διήγημα της Πέμπτης: «Προλεταριακή μεραρχία “ΠΑΠΑΡΗΓΑΣ”» του Νίκου Κυτόπουλου

Στις 21 του Φλεβάρη η ΚΕ του ΚΚΕ ανακοινώνει την άνανδρη δολοφονία ετά από βασανιστήρια στα υπόγεια της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών, του Μήτσου Παπαρήγα, Γενικού Γραμματέα της ΓΣΕΕ, και ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ. Η δολοφονία έγινε παραμονές της δίκης του και παρουσιάστηκε ως «αυτοκτονία», για να φανεί ότι δήθεν λιποψύχησε, με σκοπό έτσι να σπιλωθεί η προσωπικότητα του κομμουνιστή ηγέτη και να  κλονιστεί το αγωνιστικό φρόνημα χιλιάδων αγωνιστών που γέμιζαν τότε τις φυλακές και τους τόπους εξορίας. Ένας ακόμα λόγος για τη σκηνοθεσία της «αυτοκτονίας» ήταν ότι η κυβέρνηση ήθελε να αποφύγει την κατακραυγή καταδικάζοντας τον νόμιμα εκλεγμένο ηγέτη της εργατικής τάξης της χώρας.

Καταλήγοντας στην ανακοίνωσή της η ΚΕ του ΚΚΕ σημειώνει: «Η ΚΕ και η Κεντρική Επιτροπή Ελέγχου του ΚΚΕ, τιμώντας τη μνήμη του ηρωικού συντρόφου μας, αποφασίζουν να οργανώσουν την πρώτη προλεταριακή Μεραρχία του ΔΣΕ, που θα φέρει το όνομα του Μήτσου Παπαρήγα. Όσοι εργάτες και εργάτριες απ’ το Βόλο, όπου είναι η ιδιαίτερη πατρίδα του, την Αθήνα, τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη θα καταταχθούν στον ΔΣΕ απ΄τις20 του Φλεβάρη  ως  τις20 του  Απρίλη  θα  σχηματίσουν  τη  Μεραρχία Μήτσου Παπαρήγα, τη Μεραρχία των εκδικητών του. Αιωνία η μνήμη του Μήτσου Παπαρήγα και όλων των αγωνιστών που πέσαν για τη λεύτερη δημοκρατική και ανεξάρτητη Ελλάδα. Εκδίκηση για τον άδικο χαμό του. ΟΛΟΙ ΣΤ΄ΑΡΜΑΤΑ! ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΙΚΗ!».

Ο ήρωας Μήτσος Παπαρήγας, μέλος του ΚΚΕ από το 1922 και ηγετικό του στέλεχος από το 1926, φυλακισμένος και εξορισμένος κατ’ επανάληψη στις δεκαετίες του 1920, 1930 και στην κατοχή στο Χαϊδάρι. Γραμματέας της ΓΣΕΕ από το 1946, συνελήφθη το 1947, εξορίστηκε, δραπέτευσε, αλλά συνελήφθη και πάλι και κλείστηκε στην απομόνωση της Γενικής Ασφάλειας, όπου δολοφονήθηκε άνανδρα και άγνωστο πότε ακριβώς. Η Ασφάλεια με άθλια ανακοίνωσή της, στις 22/2/1949, τον εμφάνισε ως «αυτόχειρα»! Η φρικτή είδηση έφτασε γρήγορα στο Βουνό. Πέντε μέρες αργότερα, στις 27/2/1949 (αριθμός φύλλου 12), στην πρώτη σελίδα της καθημερινής εφημερίδας του ΔΣΕ «Προς τη Νίκη», δημοσιεύεται αυτό το διηγηματικό κείμενο του Νίκου Κυτόπουλου.

Νίκος Κυτόπουλος

Ο Νίκος Κυτόπουλος γεννήθηκε την 1 του Γενάρη 1916 στο Σοχούμι του Καυκάσου. Σε ηλικία 13 ετών, με τους γονείς και τα μικρότερα αδέλφια του, εγκαθίσταται στη Μελία Αλεξανδρούπολης. Φοιτά στο Διδασκαλείο Σερρών και το 1934 εκδίδει το πρώτο φύλλο του πρώτου στην περιοχή νεολαιίστικου περιοδικού, το οποίο αμέσως κατάσχεται. Το 1935 αποφοιτά από το Διδασκαλείο και αρχίζει να διδάσκει σε σχολεία του Έβρου.

Μετά τη δημιουργία του ΕΑΜ πρωτοστατεί για τη συγκρότηση αντιστασιακών πυρήνων στην περιοχή του Εβρου και εντάσσεται στο ΚΚΕ και στον ΕΛΑΣ.

Μετά την απελευθέρωση, λόγω της δράσης του, ο Ν. Κυτόπουλος συλλαμβάνεται, μαζί με τον πατέρα του, και εξορίζονται στη Σαμοθράκη. Μετά από έξι μήνες απελευθερώνεται ως προστάτης των μικρότερων επτά αδελφών του. Καθώς η δίωξή του από παρακρατικούς συνεχίζεται, βγαίνει ξανά στο βουνό και εντάσσεται στο ΔΣΕ, όπου γράφει δελτία ειδήσεων, άρθρα, σχόλια, ρεπορτάζ μαχών και προκηρύξεις για τα έντυπα του Γενικού Αρχηγείου. Σύντομα γίνεται αρχισυντάκτης της εφημερίδας του Γενικού Αρχηγείου «Εξόρμηση» και στη συνέχεια της εφημερίδας «Προς τη Νίκη». Μεταξύ των μαχών του ΔΣΕ στις οποίες πήρε μέρος ήταν και η μεγάλης ιστορικής σημασίας μάχη στη Νάουσα, την οποία «απαθανάτισε» συγκλονιστικά στο βιβλίο – χρονικό «Η Μάχη της Νάουσας».

«Τα οχυρά της Νάουσας δεν υπάρχουν πια, μπήκανε αντάρτες βάλανε φωτιά…»

Μετά την ήττα του ΔΣΕ, παίρνει το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς, πρώτα στην Τασκένδη, μετά στο Βουκουρέστι, όπου δημοσιογραφεί στο ραδιοσταθμό «Η Φωνή της Αλήθειας» και σε έντυπα και, τέλος, στη Λειψία, από όπου, το 1975, επαναπατρίσθηκε, μαζί με τη συντρόφισσά του στη ζωή και στο ΔΣΕ, Σοφία, και τα δυο παιδιά τους.

Από το 1976 μέχρι τη συνταξιοδότησή του, το 1980, ο Ν. Κυτόπουλος δημοσιογραφεί στον «Ρ», συνεχίζει την κομματική δράση του (ανήκε στην ΚΟ Λογοτεχνών) και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία για ενήλικες και παιδιά, αφήνοντας πλούσιο συγγραφικό έργο: «Η Μάχη της Νάουσας», «Η δοκιμασία», «Ο μεγάλος ανήφορος», «Ο Μπελέτης», «Το στοίχημα», «Ιστορίες του βουνού», «Το όνειρο του Γιάντζου», «Το στοιχειωμένο κάστρο» (εκδόθηκαν από τη «Σύγχρονη Εποχή»), «Η άσβηστη ελπίδα», «Στο χαμένο Παράδεισο», «Ο Φίλιππος όμηρος στη Θήβα», «Ο μύθος των Ινδοευρωπαίων». Είχε διακριθεί με τέσσερα βραβεία της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.

Το μεταφραστικό έργο του ανέρχεται σε τριάντα τόμους με έργα κλασικών Ρώσων συγγραφέων (Γκόρκι, Ντοστογιέφσκι, Τολστόι, Σιμόνοφ, Σεμιόνοφ, Πριστάβκιν κ.ά.).

«Προλεταριακή μεραρχία “ΠΑΠΑΡΗΓΑΣ”»
του Νίκου Κυτόπουλου

«Το μάθαν. Μέσα στις σκοτεινές στοές των ορυχείων οι μιναδόροι με τα γυμνά μπρούντζινα κορμιά, το μάθαν. Το μάθαν οι τορναδόροι με τα ροζιασμένα χέρια. Κι οι καπνισμένοι σφυροκόποι του ατσαλιού κι οι ιδρωμένοι πλάστες του σίδερου στ’ αργαστήρια το μάθαν κι αυτοί. Το μάθαν τα στυμμένα πρόσωπα και τα σκεβρωμένα κορμιά από το μόχτο μέσα στις φάμπρικες. Το μάθαν τα ψημένα από την πύρα των καμινιών πρόσωπα και τα μπρατσωμένα χέρια στα πολύβουα λιμάνια που ξεφορτώνουν τ’ αγαθά της γης για τους άλλους. Το μάθαν και κείνοι που κρεμασμένοι στον αγέρα με το μυστρί και το σφυρί υψώνουν μέγαρα για τ’ αφεντικά. Το μάθαν οι λοστρόμοι κι οι μουντζουρωμένοι θερμαστές των καραβιών. Και κείνοι που ανασκάβουν τα σπλάχνα της γης κι όσοι δένουν το ατσάλι. Το μάθαν οι αδικημένοι της γης με τον κλεμμένο ιδρώτα, το πνιγμένο δίκηο. Το μάθαν όλοι οι προλετάριοι της Ελλάδας. Κι αναταράχτηκε ο τόπος κι αναστατώθηκαν οι συνοικίες. Σταματήσαν οι λοστοί, κατεβήκαν τα σφυριά, σιγήσαν οι μηχανές και υψώθηκαν οι σφιγμένες γροθιές κι αστράψαν αδάκρυτα τα μάτια και τρίξανε τα δόντια από τον πόνο που γεννά το μίσος.

Να εκεί στα σκοτεινά ματωμένα κατώγεια της ασφάλειας πέρασαν τη ματωμένη θηλειά στο λαιμό του αγαπημένου τους ηγέτη. Εκεί που χαλκεύαν χρόνια τις αλυσσίδες της εργατιάς εκεί στραγγαλίσαν μ’ ένα ματωμένο κορδώνι την πνοή τους την ελεύθερη φωνή τους, το Μήτσο Παπαρήγα.

Το προλεταριάτο δε στραγγαλίζεται. Το πνεύμα του Παπαρήγα δεν πνίγεται… Ζει ακμαίο και μαχητικό και φλογίζει τις επαναστατημένες καρδιές των προλεταρίων. Ανυπόταχτο κι ακατάβλητο ροβολάει από τα ταμπούρια της Ελεύθερης Ελλάδας αρματωμένο και φοβερό και τραβάει ως την καρδιά της κάθε πόλης της κάθε γωνιάς της Ελλάδας με το μπουρλότο και το δυναμίτη. Σαλπίζει σήμερα το νικηφόρο προσκλητήριο σάλπισμα στους προλετάριους της Αθήνας, που ορθώσανε το Δεκέμβρη, στους προλετάριους του Πειραιά, στους αδάμαστους πρωτοπόρους της Θεσ/νίκης στην αδούλωτη εργατιά του Βόλου, της Ελλάδας: Εμπρός προλετάριοι να γίνετε εκδικητές του αξέχαστου Μήτσου Παπαρήγα. Να πυκνώσετε τις γραμμές της Μεραρχίας Παπαρήγα.

Το αίμα του συντρόφου Μήτσου Παπαρήγα από το ματωμένο κείνο βρόχο προστάζει σε σας:

Στ’ άρματα στ’ άρματα εμπρός στον αγώνα

για τη χιλιάκριβη τη Λευτεριά».

“Το διήγημα της Πέμπτης”: Δείτε όλα τα διηγήματα εδώ.