«Αυτή είναι η συμπεριφορά των ηττημένων σ’ έναν κόσμο που εμείς αφήσαμε πίσω»

Ο Τσε αγαπούσε την ποίηση. Όταν ο Βολιβιανοί στρατιωτικοί και στελέχη της CIA, κατάφεραν  να τον συλλάβουν τραυματισμένο, βρήκαν στο σακίδιό του δύο σημειωματάρια. Το ένα περιείχε σημειώσεις για στρατιωτικά θέματα και το δεύτερο ποιήματα των αγαπημένων του ποιητών Πάμπλο Νερούδα, Νικολάς Γκιγέν, του Περουβιανού Σέσαρ Βαλιέχο και του Ισπανού Λεόν Φελίπε. Ποιήματα που είχε αντιγράψει στο σημειωματάριο ο ίδιος ο Τσε και τον συντρόφευαν στην ανάπαυλα της μάχης.

Μετά την θριαμβευτική επικράτηση της επανάστασης στην Κούβα, κατά τη διάρκεια μιας ομιλίας του, ο Τσε θα απαγγείλει στο ακροατήριο μερικούς στίχους του Λεόν Φελίπε. Στο συγκεκριμένο απόσπασμα δεν έχουν τόσο μεγάλη αξία οι στίχοι του Λεόν Φελίπε, όσο η κριτική επισήμανση του κομαντάντε, στο τέλος.

Πρόκειται για στίχους αντιπροσωπευτικούς ενός κόσμου όπου ο άνθρωπος θυσιάζει όλες τις ανάγκες του στο βωμό της επιβίωσης. Έναν κόσμο που ο επαναστατημένος λαός της Κούβας, με επικεφαλής τον Φιντέλ Κάστρο και τον Τσε Γεβάρα το 1959 αποφάσισε να κάνει παρελθόν. Αυτό επισημαίνει ο Τσε: «Αυτή ακριβώς είναι η συμπεριφορά των ηττημένων σε έναν άλλο κόσμο, έναν κόσμο που εμείς έχουμε αφήσει πίσω μας πια»…