«Αν θυμάμαι το χέρι σου, λέει,/ στη Σκόδρα, στο Μπάλατον, στο Μπελογιάννη…» – Έφυγε από τη ζωή ο Μιχάλης Γκανάς

Στα 80 του χρόνια έφυγε από τη ζωή ο σπουδαίος ποιητής και στιχουργός Μιχάλης Γκανάς. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες, ενώ στίχοι του έχουν μελοποιηθεί από γνωστούς Έλληνες και ξένους συνθέτες: Μ. Θεοδωράκης, Θ. Μικρούτσικος, Ν. Μαμαγκάκης, Ν. Ξυδάκης, Δ. Παπαδημητρίου, Ν. Κυπουργός, G. Bregovic, A. Dinkjian κ.ά.

Ο Μιχάλης Γκανάς γεννήθηκε στον Τσαμαντά Θεσπρωτίας το 1944. Τον Σεπτέμβρη του 1948, εν μέσω εμφυλίου, βρέθηκε στην Αλβανία και στη συνέχεια στο χωριό «Μπελογιάννης» της Λαϊκής Δημοκρατίας Ουγγαρίας, όπου έζησε για χρόνια.

Επέστρεψε στη Ελλάδα το 1954. Από το 1962 έζησε και εργάστηκε στην Αθήνα, όπου ήρθε για να σπουδάσει νομικά, αλλά δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του για λόγους βιοποριστικούς.

Βιβλιοπώλης για μια δεκαπενταετία, συνεργάστηκε αργότερα με την κρατική τηλεόραση ως επιμελητής λογοτεχνικών εκπομπών και σεναριογράφος. Από το 1989 έως τη συνταξιοδότησή του υπήρξε κειμενογράφος σε διαφημιστική εταιρεία.

Έργα του: «Χριστουγεννιάτικη ιστορία», «Ποιήματα 1978-2012», «Γυναικών μικρές και πολύ μικρές ιστορίες», «Μητριά πατρίδα» (αφήγημα), «Μαύρα λιθάρια», «Γυάλινα Γιάννενα» (ποιήματα), «Ο ύπνος του καπνιστή», «Στίχοι», «Τα μικρά, 1969-1999. άγνωστα και γνωστά ποιήματα», «Ακάθιστος δείπνος», «Παραλογή» κ.ά.

Τα έργα του Μιχάλη Γκανά «Μαύρα Λιθάρια», «Ακάθιστος Δείπνος» και «Μητριά Πατρίδα» μεταφράστηκαν στα γερμανικά από τη Nelly Weber και κυκλοφόρησαν σε έναν τόμο με τίτλο Stiefmutter Heimat, από τις Εκδόσεις Romiossini, το 1985.

Μετέφρασε τις «Νεφέλες» του Αριστοφάνη για το Θέατρο Τέχνης – Κάρολος Κουν (1991), τους «Επτά επί Θήβας» του Αισχύλου για το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Πατρών (1994) και το «Άσμα ασμάτων» (Μελάνι, Αθήνα 2005).

Το 1994 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το βιβλίο του «Παραλογή». Τον Δεκέμβριο του 2011 τιμήθηκε με το Βραβείο Ποίησης του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου του. Το 2017 τιμήθηκε με Ειδική Μνεία του περιδικού «Αναγνώστης» για το βιβλίο του «Ομήρου Οδύσσεια» (Μεταίχμιο, 2016).

“Ούτε αλαφρύ το χώμα ούτε βαρύ.
Η μάνα θα ’ρθει να μάς βρει την
άλλη μέρα θα πάρει το λεωφορείο,
μαύρο αρνί στο μνήμα σου θα βόσκει
κλειστό το σπίτι για καιρό,
τα δυο σκυλιά θα τα ταΐζουν οι γειτόνοι.
Ξένο ψωμί θα τρώνε τα σκυλιά μας…”

Κυριακή πρωί μ’ ένα ποίημα: «Μ. Γκ. 1888-1979» του Μιχάλη Γκανά

“Εδώ κοιμήθηκαν παλικαράδες
με το ντουφέκι στο ‘να τους πλευρό,
με τα ξυπόλητα παιδιά στον ύπνο τους.
Τσεμπέρια καλοτάξιδα περνούσαν κι έφευγαν,
κιλίμια και βελέντζες της νεροτρουβιάς.
Τώρα γαρμπίλι κι άρβυλα
σε τούτο το εκκοκκιστήριο των βράχων
κι οι τραμβαγέρηδες να πίνουν μόνοι
κρασάκι της Αράχωβας στυφό…”

Κυριακή πρωί μ’ ένα ποίημα: «Η Ελλάδα που λες…» του Μιχάλη Γκανά

“Κοντεύουνε μεσάνυχτα
και καθαρίζει τ’ όπλο του απ’ το πρωί.
Πώς να του πω «Καλά Χριστούγεννα»,
ευχές δε φθάνουν ως εδώ,
δρόμοι κλεισμένοι, τηλέφωνα κομμένα,
η σκέψη αρπάζεται απ’ το κλαδί της μνήμης,
μα να τρυπώσει δεν μπορεί στη μοναξιά του…”

Μιχάλης Γκανάς – Χριστουγεννιάτικη ιστορία

“Άνεργα χέρια, τι περιμένεις, αφού δεν έχουν δουλειά κάθονται και κοιτάνε. Δεν είναι που κοιτάνε, άσ’ τα να κοιτάνε, είναι που κοιτάνε σαν να θέλουνε κάτι. Ξέρει τι θέλουν: να τα χαϊδέψει…”

Τα χέρια – Μιχάλης Γκανάς

“Πνιγμένος τόσα χρόνια κ’ είσαι πάντα
μπηγμένος αχινός στον ουρανό σου.
Περνούσε χθες επάνω στο κανό σου
άηχη των Φιλιατών η μπάντα…”

Κυριακή πρωί μ’ ένα ποίημα: «Πνιγμένος τόσα χρόνια» (Άηχη των Φιλιατών η μπάντα) του Μιχάλη Γκανά