Αντάρτικα τραγούδια και χαρακτικά του Θωμά Μώλου για τον ηρωικό Δεκέμβρη του 1944

Στη διάρκεια της Αντίστασης ενάντια στους καταχτητές η λαϊκή μούσα τραγούδησε τις θυσίες και τα ηρωικά κατορθώματα του λαού μας. Το σύνθημα «Πολεμάμε και τραγουδάμε» πήρε σάρκα και οστά και το αντάρτικο τραγούδι δονούσε τις καρδιές και συντρόφευε τα φλογερά νιάτα της ΕΠΟΝ, τους αντάρτες του ΕΛΑΣ, κάθε λαϊκό αγωνιστή στη φωτιά της μάχης.

Εκατοντάδες τραγούδια γράφτηκαν από καταξιωμένους δημιουργούς ή απλά παιδιά του λαού που δεν είχαν σχέση με την ποίηση, μα εμπνεύστηκαν απ’ τον αγώνα, κι έφτασαν από στόμα σε στόμα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας αποτελώντας πολύτιμο στήριγμα στην ένοπλη πάλη.

«Οι αθάνατες νότες του «Εμπρός ΕΛΑΣ για την Ελλάδα» και των άλλων τραγουδιών του Αγώνα ξεχύνονταν μαζικά στο λεύτερο αέρα κι αντιλαλούσαν με ορμή και ενθουσιασμό στα χιονισμένα αντερείσματα και τις χαράδρες των βουνών που περνούσαμε…Κάποιες στιγμές, όταν το τραγούδι βρισκόταν στο φόρτε του, θαρρούσα πως δεν υποχωρούσαμε. Είχα την αίσθηση ότι βαδίζαμε σε συνάντηση με τον εχθρό, έτοιμοι για μάχη. Ατράνταχτη γι’ αυτό απόδειξη της αισιοδοξίας που έκαιγε τα στήθια των συναγωνιστών μου και της βαθιάς τους πίστης στα ιδανικά του Αγώνα, στο Δίκιο του λαού…» γράφει ο Νίκανδρος Κεπέσης στο βιβλίο του «Ο Δεκέμβρης του 1944». Ο ηρωικός Δεκέμβρη του 1944, τότε που με μια ωμή στρατιωτική επέμβαση οι «σύμμαχοί» μας Άγγλοι, στηριγμένοι και στις προδοτικές δοσιλογικές οργανώσεις και κάθε λογής «κομμουνιστοφάγο» απόβρασμα – κοινό εγκληματία, επιτίθονταν στο λαό της Αθήνας, δολοφονούσαν, και ισοπέδωναν με τις βόμβες τους ολόκληρες συνοικίες.

Κατά τη διάρκεια των 33 ημερών της μάχης της Αθήνας, ανάμεσα στις ηρωικές σελίδες που έγραψαν οι λαογέννητες δυνάμεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ και άνθρωποι κάθε ηλικίας, το αντάρτικο τραγούδι κρατάει μια ξεχωριστή θέση. «Γάργαρο σαν το κρυστάλλινο νερό της πηγής, το τραγούδι της Εθνικής μας Αντίστασης, αναβλύζει μέσα απ’ τα μύχια της ψυχής του λαού, επιβεβαιώνοντας πόσο βαθιά εθνικό και πατριωτικό ήταν το περιεχόμενο της πάλης του εκείνης με σημαιοφόρο του το ΕΑΜ» σημειώνει ο Ν.Κ. για να καταλήξει:

«Ας μας φέρουν οι ταξικοί μας αντίπαλοι ένα δικό τους — έστω κι ένα μονάχα — τραγούδι, που να έχει έστω τη μισή χάρη, τη φρεσκάδα και τη λεβεντιά που έχουν τα τραγούδια της Εθνικής μας Αντίστασης. Δεν έχουν!! Κι ούτε ήταν δυνατό να ’χουν. Γιατί δεν ήταν μόνο ξένοι προς το φρόνημα και το αίσθημα του ελληνικού λαού, ξένοι προς τον υπέροχο πατριωτικό του αγώνα, μα στάθηκαν και φανατισμένοι εχθροί του»…

Η επιλογή των αντάρτικων τραγουδιών του Δεκέμβρη, έγινε από τις συλλογές με αντάρτικα τραγούδια, των εκδόσεων “Τετράδιο” (1974) και “Μνήμη” (1986). Τα χαρακτικά του Θωμά Μώλου από το βιβλίο του Νίκανδρου Κεπέση “Ο Δεκέμβρης του 1944”, εκδ.(5η) Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1987.

Μικρή εικόνα από τα πολλά… αγαθά που πρόσφερε στο λαό μας η ιμπεριαλιστική ένοπλη επέμβαση στην Ελλάδα – Έργο του καλλιτέχνη Θωμά Μώλου

Ράλληδες ταγματαλήτες

Ράλληδες – ταγματαλήτες
μπουραντάδες και της «Χι»,
τα κεφάλια σας θα πέσουν
απ’ τ’ αντάρτικο σπαθί.

∞

Το τραγούδι της αμνηστείας

Καισαριανή το Στάλινγκραντ
η Καλλιθέα η Μόσχα
κι οι συνοικίες του λαού (δις)
μας οδηγούν στη δόξα.

Μ’ ανδρειωμένη καρδιά του ΕΛΑΣ τα παιδιά
θα βαδίσουμε εμπρός, πάντα εμπρός, πάντα εμπρός.

Η Καλογρέζα, η Κοκκινιά
που στον αγώνα πρώτες
συνθήματα ερίξαμε
θάνατος στους προδότες.

Στα Τουρκοβούνια εκεί ψηλά
στο δοξασμένο Γκύζη
χαφιές, προδότης Μπουραντάς
ποτέ δε θα πατήσει.

Μαλιχέρια τρομπλόν
χειρομβοβίδες Λεμπέλ
και στη δόξα αυτά
μας οδηγούν, μας οδηγούν.

∞

Τίνος είναι βρε γυναίκα, τα παιδιά

Τίνος είναι βρε γυναίκα τα παιδιά;
τίνος είναι βρε γυναίκα τα παιδιά;
Τόνα μου φωνάζει: «γιες» – τ’ άλλο μου φωνάζει: «για»,
τίνος είναι βρε γυναίκα τα παιδιά;
Τα κορίτσια που είχαν πρώτα ιταλούς,
τα κορίτσια που είχαν πρώτα γερμανούς
τώρα έχουν εγγλεζάκια – με κοντά παντελονάκια
κι από πίσω ένα σύνταγμα ινδούς.
(και σε παραλλαγή: κι από πίσω τους Αμερικανούς).

«Σύψυχος ο λαός υπερασπίζεται τα κυριαρχικά του δικαιώματα» – Χαρακτικό του Θωμά Μώλου

∞

Ήρθανε πάλι τύραννοι

Μοιρολογούνε τα βουνά και σιγοκλαίν οι κάμποι.
Ο Κιθαιρώνας έγειρε, στον Ελικώνα λέει:
– Πες μου, μεγάλε μου αδερφέ, μην άκουσες, μην είδες,
πού πήγε ο καπετάνιος μας, ο αρχηγός μας Άρης,
με τη γενειάδα τη δασειά και τ’ αετού το μάτι,
που τόνομά του τρέμανε ναζήδες και φρατέλοι
κι οι Ράλληδες λουφάζανε στις τρύπες σαν ποντίκια;
Πες του να κάνει γρήγορα καθόλου μην αργήσει
κι ήρτανε πάλι τύραννοι, οι γερμανοτσολιάδες,
με τους Εγγλέζους συντροφιά και με τους Αραπάδες.
Κλέβουν, ρημάζουν τα χωριά, σκοτώνουν, σκλάβους παίρνουν.

∞

Σατυρικές μαντινάδες

Γυναίκες και μωρά παιδιά με μπόμπες τα χτυπάνε.
Πάντα οι Άγγλοι τόλεγαν ότι μας αγαπάνε.

Την έπαθε στην Ήπειρο και όλο τρέχει ο Ζέρβας,
για να προφτάσει γρήγορα διανομή κονσέρβας.

Με πείνα οι Άγγλοι οι φίλοι μας, μάχονται την πατρίδα,
μα δω που η δάφνη φύτρωσε, βγαίνει κι η λαχανίδα.

Μπρος στον ΕΛΑΣ μας φεύγουνε, οι Άγγλοι κι οι χαφιέδες
κι οι δρόμοι της πρωτεύουσας, γεμίζουνε μπερέδες.

«Μπροστά στον Άγνωστο Στρατιώτη, στις 3 Δεκέμβρη, δολοφονούν τον άοπλο λαό» – Χαρακτικό του Θωμά Μώλου

∞

Το τραγούδι του Γκύζη

Στις φυλακές δεκαοχτώ χιλιάδες
αντιφασίστες κρατούνται στα δεσμά
όλοι μαζί πατέρες και μανάδες
να λευτερώσουνε τα ένδοξα παιδιά.

Απ’ άκρη σ’ άκρη σ’ όλη την Ελλάδα
ας ακουστεί η δίκαιη φωνή,
ας το βροντήξει της Λευτεριάς καμπάνα
κι ας το φωνάξει το θρυλικό χωνί.

Θέλει ο Λαός να δώσουν αμνηστεία
σ’ αγωνιστές μ’ ατρόμητη καρδιά
που πολεμήσαν για την ελευθερία
μέσα στις πόλεις κι απάνω στα βουνά.

Για να χτιστεί καινούργια η πατρίδα
απ’ τα συντρίμμια κι απ’ το χαλασμό
πρέπει να σπάσει η μαύρη αλυσίδα
να θανατώσουμε το Ν έ ο φ α σ ι σ μ ό.

∞

Μας πήραν την Αθήνα

Μας πήραν την Αθήνα
μόνο για ένα μήνα.

Του Σκόμπυ τα κανόνια
γκρεμίσαν τα Κουπόνια.

Μπόμπες βροχή στου Γκύζη
και μεις στο Μετερίζι.

Κι η τελευταία ελπίδα
τ’ οδόφραγμα, πατρίδα!

Μαύροι πατούν τη γη μας,
βάστα Καισαριανή μας!

Μάχονται σαν λιοντάρια
στα Εξάρχεια παλληκάρια

του Πανεπιστημίου
και του Πολυτεχνείου.

Τρέξτε καπετανέοι
απ’ τα βουνά, γενναίοι

Μας πήραν την Αθήνα
μόνο για ένα μήνα.

Οι Άγγλοι θα νικήσουν
όταν οι μαύροι ασπρίσουν.

«Στην προσπάθειά τους να επιβάλουν τα ιμπεριαλιστικά τους σχέδια στη χώρα μας, οι ηγέτες της Αγγλίας δεν σεβάστηκαν τίποτε! Ούτε ιερό ούτε όσιο» – Έργο του καλλιτέχνη Θωμά Μώλου

∞

Μαντινάδες του Δεκέμβρη

Γεια σου, χαρά σου, αγωνιστή, λεβέντη Ελασίτη,
που έχεις κάνει Στάλινγκραντ εσύ το κάθε σπίτι.

Παίρνει τους όλμους ο ΕΛΑΣ και μια παλιά αραβίδα
και κανονίζει δύο τανκς με μια χειροβομβίδα.

Ο Σκόμπυ νάνους έφερε, μα τίποτα δεν κάνει,
γιατί κι αυτός κι οι νάνοι του είναι μπροστά μας… νάνοι.

Η συνοικία του Ψυρρή ξεπέρασε τ’ Αρκάδι
και Άγγλους με τη σέσουλα ξαπόστειλε στον Άδη.

Τώρα τους μάθαμε καλά τους Άγγλους μας συμμάχους
που με τ’ αεροπλάνα τους χτυπάνε τους αμάχους.

Από τ’ αεροπλάνα του το σήμα ο Σκόμπυ σβύνει,
μα κι αν το σήμα έσβυσε, το στίγμα θα του μείνει.

Γεια σου λεβέντη μου ΕΛΑΣ, εσύ τη νίκη δος μου,
εσένα καμαρώνουνε όλοι οι λαοί του κόσμου.

∞

Αθήνα και πάλι Αθήνα

Αθήνα και πάλι Αθήνα
θάνατος ή λευτεριά
στη βία ορθώνεται κάστρο
συντρίβει η γροθιά σου τα ξένα θεριά.

Με μπόρα ή με λιακάδα
μ’ ορμή ο λαός προχωρεί
έτοιμη όλη η Ελλάδα
στο πλάι σου Αθήνα μας ν’ αγωνιστεί.

Αθήνα και πάλι Αθήνα
θάνατος ή λευτεριά
με φτυάρια, με πέτρες, με ξύλα
παλεύομε γέροι, γρηές και παιδιά.

Αθήνα, πολέμα, Αθήνα
πιστός ο ΕΛΑΣ ο φρουρός,
χτυπάτε συντρίψτε το Σκόμπυ,
στα όπλα, πολίτες, στη νίκη, εμπρός!

***

Θωμάς Μώλος (1921-2009)

Αυτοδίδακτος δημιουργός, με πενηντάχρονη πορεία στο χώρο των εικαστικών τεχνών, διακρίθηκε για την αγωνιστικότητά του, τη σεμνότητα και το ήθος του. Γεννημένος στις 21 Νοέμβρη του 1921 στα Μέγαρα Αττικής [έφυγε από τη ζωή στις 24 του Φλεβάρη 2009], ο Θωμάς Μώλος είχε από παιδί μια ιδιαίτερη διάθεση για το σχέδιο. Η κύρια δουλειά του, πριν ασχοληθεί με τη ζωγραφική, ήταν οικοδόμος. Οπως ο ίδιος γράφει, «δεν είχα την τύχη να νιώσω για πολύ τη ζεστασιά του σχολείου. Με πήρε απότομα και με κάθισε στα θρανία της η σκληρή ζωή!».

Μεγάλωσε με τα ιδανικά της Εθνικής Αντίστασης και δεν υποχώρησε ποτέ από τις αξίες και τα πιστεύω του. Πάντα στο πλάι του Κόμματος. Στη ζωγραφική δημιουργία του «ξεδιπλώνεται» η ανθρώπινη ιστορία. Τα ιδανικά της Αντίστασης, οι μαύρες μέρες της εξορίας, αλλά και ερεθίσματα από τη σύγχρονη ιστορία (παιδιά Παλαιστίνης, πόλεμος στο Ιράκ κ.ά.). Η πολυδιάστατη προσωπικότητα του, γλυπτική, ζωγραφική, βιτρό, χαρακτική διέπεται πάντα από την αγάπη στον άνθρωπο και από τη διάθεση να παλέψει για να αποκτήσει ο εργαζόμενος άνθρωπος τη θέση που του πρέπει στην κοινωνία.

Με ενεργό συμμετοχή στο ΕΑΜ, πέρασε από τα κρατητήρια και την απομόνωση από τους Γερμανούς, για να ακολουθήσει το 1946 ο δρόμος για τις φυλακές Αβέρωφ, τις φυλακές της Κεφαλονιάς και η πεντάχρονη εξορία του στη Λήμνο και τη Μακρόνησο. Η εικαστική του ενασχόληση ξεκίνησε το 1952, ενώ παράλληλα, για βιοποριστικούς λόγους, άσκησε τη γραφιστική, αποκτώντας έτσι τη δυνατότητα, χωρίς δεσμεύσεις και συμβιβασμούς, να ταξιδέψει στο μαγικό κόσμο της τέχνης. Η πρώτη ατομική έκθεση έργων του πραγματοποιήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’60, για να ακολουθήσουν, το ίδιο διάστημα, συμμετοχές του σε ομαδικές παρουσιάσεις σε δήμους της χώρας μας.

Από την αρχή της εκθεσιακής του περιπλάνησης, ο Θ. Μώλος επέλεξε την παρουσίαση δουλειάς του σε χώρους προσιτούς στον πολύ κόσμο, μακριά από τα εμπορικά κυκλώματα των γκαλερί και τους συμβιβασμούς. Ελάχιστες φορές έδειξε έργα του σε ιδιωτικούς χώρους τέχνης, μένοντας πιστός στην άποψή του πως, «για να έρθει ο κόσμος σε στενότερη επαφή με το έργο τέχνης, πρέπει να γίνονται εκθέσεις όχι μόνο στο κέντρο της Αθήνας, αλλά και στις συνοικίες και την επαρχία».

Από την πλούσια δραστηριότητα που ανέπτυξε στο χώρο της γλυπτικής, σημειώνουμε τις τοποθετήσεις γλυπτών σε δημόσιους χώρους (Μνημεία Εθνικής Αντίστασης σε πολλές περιοχές). Ξεχωριστή ήταν η προσφορά του στην επιμέλεια των εξώφυλλων του περιοδικού «Εθνική Αντίσταση», την εικονογράφηση βιβλίων και τη φιλοτέχνηση μεταλλίων συλλόγων και δήμων.  (Βιογραφικό από τον Ριζοσπάστη)