«Εξουσία λαού, θάνατος του φασισμού…» – 10 τραγούδια για το ΕΑΜ

«Κορυφαίο γεγονός μένει πάντα το ΕΑΜ . Και στέκεται επάξια δίπλα στο Εικοσιένα. Δεν είναι μόνο ένας τίτλος τιμής για τους κομμουνιστές και το ΚΚΕ, που πρωτομάχησαν και τους άλλους αντιφασίστες που αγωνίστηκαν στις γραμμές του. Το ΕΑΜ είναι μια αστείρευτη πηγή πείρας διδαγμάτων και αγωνιστικού φρονηματισμού. Η ασυμβίβαστη πάλη του για την εθνική ανεξαρτησία ενάντια στο χιτλερισμό και τους ελληνόφωνους συνεργάτες του, η πλατιά λαϊκή ενότητα είναι μερικά από τα βασικά διδάγματα του ΕΑΜ. ΤΟ ΕΑΜ με τους πολύμορφους αγώνες του κέρδισε άξια τη θέση του στο μεγάλο αντιστασιακό κίνημα των λαών της Ευρώπης, συσπειρώνοντας και ενεργοποιώντας τη συντριπτική πλειοψηφία του λαού σ’ ένα μεγάλο παλλαϊκό ξεσηκωμό. Σ’ ένα τεράστιο και μοναδικό αναγεννητικό έργο…» Νίκος Καραντηνός

Σαν σήμερα, στις 27 του Σεπτέμβρη 1941, ιδρύθηκε το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ). Είχε προηγηθεί η ίδρυση του Εργατικού Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (16 Ιούλη 1941). Στις επαφές που έγιναν ανάμεσα στους εκπροσώπους του ΚΚΕ και τους εκπροσώπους των άλλων κομμάτων, το Μάη και τον Ιούνη του 1941, τα παλιά αστικά κόμματα χαρακτήρισαν «τυχοδιωκτισμό» τα σχέδια για οργάνωση αντίστασης εναντίον των κατακτητών και απέρριψαν τις προτάσεις για συνεργασία. Τα κόμματα που τελικά συνυπέγραψαν το ιδρυτικό του ΕΑΜ ήταν: το Αγροτικό Κόμμα, το νεοσύστατο κόμμα «Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας» (ΕΛΔ), με επικεφαλής τον Ηλία Τσιριμώκο και το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας (Χ. Χωμενίδης).

Ακολουθούν 10 γνωστά και λιγότερο γνωστά αντάρτικα τραγούδια με αναφορά στο ΕΑΜ, από τις συλλογές “Τα αντάρτικα τραγούδια” (εκδ. Τετράδιο, 1975) και “Το αντάρτικο και το επαναστατικό τραγούδι” (εκδ. Μνήμη, 1986). Κάποια έχουν διασωθεί με τη μουσική τους. Από κάποια άλλα μόνο οι στίχοι. Το αντάρτικο τραγούδι αποτελεί μέρος του λαϊκού πολιτισμού μας, και δημιουργήθηκε από τον ίδιο τον αγωνιζόμενο λαό. Οι όποιες προσπάθειες έγιναν μέχρι σήμερα για τη συλλογή και τη διάσωση των τραγουδιών, δεν συγκίνησαν την πολιτεία που ποτέ άλλωστε δεν είδε με καλό μάτι την ΕΑΜική Εθνική Αντίσταση. Το αντάρτικο τραγούδι πρέπει να διασωθεί και να «επιστρέψει» εκεί που ανήκει, στο λαό.

Ύμνος του ΕΑΜ

Τρία γράμματα μόνο φωτίζουν
την ελληνική μας τη γενιά
και μας δείχνουν φωτεινό το δρόμο
για να πάρουμε τη λευτεριά.

Είναι του αγώνα μας τα φώτα
κι ο λαός ακολουθεί πιστά
νέοι και γέρο ιόλοι μαζί φωνάζουν
ζήτω, ζήτω, ζήτω το ΕΑΜ.

Το λαό μας έσωσε απ’ την πείνα
και όλη την αγροτοεργατιά
και με πρόγραμμα λαοκρατία
ζήτω, ζήτω, ζήτω το ΕΑΜ.

***

Με θάρρος εμπρός

Ο φασισμός δουλώνει την πατρίδα
την υποβάλει σ’ εξευτελισμούς,
σε καταδίκες και σε εκτελέσεις
σε πείνα, γδύμνια και κατατρεγμούς.

Με θάρρος, εμπρός στον αγώνα
βαδίστε για τη λευτεριά
χτυπάτε, συντρίψτε και δώστε
στο σκλάβο λαό λευτεριά.

Πόλεις, χωριά δουλεύουνε με πίστη
οργανωμένα από το ΕΑΜ
και ο ΕΛΑΣ εγγύηση μας δίνει
πως θα νικήσουμε τελειωτικά.

Με θάρρος, εμπρός στον αγώνα
βαδίστε για τη λευτεριά
χτυπάτε, συντρίψτε και δώστε
στο σκλάβο λαό λευτεριά.

Τ’ αντάρτικό μας κίνημα φουντώνει
μες στις ελληνικές βουνοκορφές
κι ο τίμιος αγώνας μας σκληραίνει
κι οι ελπίδες λευτεριάς είναι πολλές.

Με θάρρος, εμπρός στον αγώνα
βαδίστε για τη λευτεριά
χτυπάτε, συντρίψτε και δώστε
στο σκλάβο λαό λευτεριά.

***

Ξεκίνημα

Το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ, η ΕΠΟΝ
ξεκινά Λαοκρατία
εξουσία λαού,
θάνατος του φασισμού
νέα γενιά ζωντανή,
προχωρεί.

Ο φασίστας εχθρός
ξεψυχάει ο σκληρός
– μπρος στα όπλα,
να στεριώσουμε εδώ
που δεν είχε Θεό
ο λαός στη σκλαβιά τη σκληρή.

Επονίτες εμπρός
κι ένας νέος καιρός
ανατέλλει.
Σπάστε πια τα δεσμά
ειρήνη και λευτεριά,
να το φως που ο λαός μας ζητά.

(Βγήκε από την Α’ υποδειγματική ανταρτοεπονίτικη ομάδα του Γενικού Στρατηγείου και τραγουδήθηκε σε όλη την Ελλάδα).

***

Η φωνή του ΕΑΜ

Έλληνες ακολουθείτε – των ανταρτών τη φωνή
να ζείτε τι ωφελείστε – μεσ’ στη σκλαβιά τη στυγνή.

Πάψτε να προσκυνάτε – του φασισμού τη σκλαβιά,
Έλληνες επαναστάτες – διώξτε αυτά τα σκυλιά.

Φτάνει που ρούφηξαν αίμα – τίμιων Ελλήνων ιδρώ
έχοντας όπλο το ψέμα – βία και μίσος φριχτό.

Όποιος θέλει να φάει – τίμιο ψωμί για να ζει,
ας μας σταθεί εις το πλάι – ν’ αγωνιστούμε μαζί.

Στους κάμπους βροντάει το κανόνι – και στα βουνά κεραυνοί
τρίζουν, γκρεμίζονται θρόνοι – με του ΕΑΜ τη φωνή.

(Παραλλαγές του τελευταίου στίχου)

Εμπρός στην επανάσταση όλοι – βοά του λαού η φωνή.
ή
Τ’ αντάρτικο κίνημα φουντώνει – συντρίμια ο εχθρός θα γενεί.

***

Χάραξε παιδιά

Χάραξε, παιδιά, στα ψηλά βουνά
κι εμπρός όλοι μαζί ξεσηκωθείτε
μπρος με το ΕΑΜ και με την ΕΠΟΝ
όλοι ν’ αναστήσουμε τη χώρα.
Ζήτω το ΕΑΜ, ζήτω η ΕΠΟΝ
έφτασε της λευτεριάς η ώρα.

Οι νεκροί αδελφοί μεσ’ από τη γη
στον αγώνα όλους μας καλούνε.
Μπρος με το ΕΑΜ και με την ΕΠΟΝ
όλοι στον αγώνα αδελφωμένοι.
Δόξα και τιμή σ’ όποιον τραγουδεί
και για την πατρίδα μας πεθαίνει.

***

Το τραγούδι του ΕΑΜ

Λευτεριά πανώρια κόρη
κατεβαίνει από τα όρη
κι ο λαός την αγκαλιάζει
και χορεύει και γιορτάζει.

ΕΑΜ, ΕΑΜ, ΕΑΜ, ΕΑΜ, φωνή λαού
που φτάνει ως τ’ άστρα τ’ ουρανού.
ΕΑΜ, ΕΑΜ, ΕΑΜ, ΕΑΜ, αντιλαλεί
όλη η Ελλάδα μια φωνή.

Πέστε το βουνά κι ανέμοι
τώρα ο τύραννος σας τρέμει
που θα φύγεις μαύρη βία
σ’ έπιασεν η τιμωρία.

Χάι, χαρείτε να χαρούμε
κι όλοι λευτεριά να δούμε
και να ζούμε αδερφωμένοι
πα στη γη, στην οικουμένη.

ΕΑΜ, ΕΑΜ, ΕΑΜ, ΕΑΜ, φωνή λαού
που φτάνει ως τ’ άστρα τ’ ουρανού.
ΕΑΜ, ΕΑΜ, ΕΑΜ, ΕΑΜ, αντιλαλεί
όλη η Ελλάδα μια φωνή.

***

Εμπρός παιδιά

Εμπρός παιδιά και ξημερώνει η μέρα
να σαρωθεί η φασιστική χολέρα
που σκόρπισε στην τίμιά μας γη
θάνατο, πείνα και σφαγή.

(Ρεφραίν)
Λευτεριά, λευτεριά, πιο τρανή κι απ’ τη ζωή μας,
λευτεριά, λευτεριά, σκέψη και χαρά ιερή μας,
μ’ ενωμένη τη φωνή ο λαός αναφωνεί ΕΑΜ – ΕΛΑΣ.
Κάτω η πείνα κι η σκλαβιά
εμπρός ή θάνατος ή λευτεριά.

Απ’ τα χαλάσματα και τα συντρίμμια
που σκόρπισαν τα φασιστικά τ’ αγρίμια
κι από το βασανισμένο μας κορμί
νέα ξεχύνεται ορμή.

Κάτω οι δειλοί του λαού οι προδότες
κρεμάλα και σφαγή στους εξωμότες.
Ζήτω το ΕΑΜ κι ο Λαϊκός Στρατός.
Κάθε ραγιάς είν’ αδερφός.

***

Το ΕΑΜ μας χάραξε το δρόμο

Το ΕΑΜ μας χάραξε το δρόμο
αγώνα ενάντια στη σκλαβιά,
τώρα με τ’ όπλο μας στον ώμο
στη μάχη όλοι μας παιδιά.

Εχθροί και τύραννοι να λείψουν
από το πρόσωπο της γης
καινούργιοι δρόμοι ας ανοίξουν
χαράς, αγάπης, νιας ζωής.

Εμπρός παιδιά και μην αργείτε
ελάτε όλοι στον ΕΛΑΣ,
είν’ ο στρατός που εγγυάται
το γκρέμισμα κάθε σκλαβιάς.

***

Για τη Λευτεριά

Στον κόσμο θα δείξουμε νέοι και νέες
πως είμαστε αρχαίων προγόνων παιδιά.
Του Διάκου, τ’ Αντρούτσου και του Λεωνίδα
την τόλμη κι ορμή κρύβουμε μεσ’ στην ψυχή.

Για τη λευτεριά
εμπρός με καρδιά
απόγονοι ηρώων
σκορπάτε λευτεριά.

Το αίμα αχνίζει στο Ρόδοβο, Αρδέα,
μεσ’ στα Καϊλάρια και στο Πευκωτό,
που οι σύντροφοι ήρωες πέσαν ζητώντας
εκδίκηση αίματος από τον εχθρό.

Για τη λευτεριά
εμπρός με καρδιά
πέρα για πέρα
σκορπάτε λευτεριά.

ΕΑΜ
Του Αράπη παιδιά,
εμπρός στη φωτιά,
πέρα για πέρα
τινάξτε τη σκλαβιά.

(Ο Αράπης ήταν καπτετάνιος του ΙΙ)30 τάγματος. Πήρε μέρος στην Ελληνοβουλγαρική μάχη στα Πλατάνια στις 20/3/1944).

***

Αδέρφια πού μας ρίξανε…

Αδέρφια πού μας ρίξανε μεσ’ στην πείνα
και την πιο πικρή σκλαβιά.
Να αγωνιστούμε όλοι με καρδιά
για τη ζωή και για τη λευτεριά
για του λαού μας το ψωμί.

Αδέρφια όλοι στο ΕΑΜ
που θα ρίξει τους τυράννους στη φωτιά
χέρι με χέρι όλοι στη γραμμή
για μια καινούργια λεύτερη ζωή
για του λαού μας την τιμή.

(Τραγουδήθηκε πρώτη φορά τον Νοέμβρη του 1941 στη Φοιτητική Λέσχη της Αθήνας. Έπειτα στη φοιτητική απεργία για τα συσσίτια και κατοπινά σε άλλες εκδηλώσεις).