Φώντας Λάδης: «Είναι τα χρόνια που έρχονται απ’ το μέλλον / κι έχουνε όλα τη φωνή της επανάστασης» (4)

ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ

Θεμελιώδης προϋπόθεση για την ανάγνωση των πολιτικών ποιημάτων του Φώντα Λάδη, «Τα τραγούδια του νόμου και της τάξης» (εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»), με προσανατολισμό την ταξική πάλη, είναι η επίμονα προσεκτική μελέτη τους.

Καταρχάς να ενταχθούν μέσα στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα της εποχής που γράφτηκαν και να αξιολογηθούν ως πεδία σημερινής συνειδητοποίησης των αγώνων της εργατικής τάξης.

Χωρίς, όμως, τη βιάση των καιρών μας, η οποία ενσωματώνει την πρόσληψη του κειμένου, έχοντας το πάνω χέρι. Ασφαλώς κι οι νέες τεχνολογίες έφεραν υψηλές ταχύτητες στη συγγραφή, στη μετάδοση και τη διάδοση του κειμένου.

Ωστόσο, αντί να λειτουργήσουν υποστηρικτικά για τα αιτήματα των εργαζομένων, εκπίπτουν σ’ έναν ψευδή λόγο προπαγάνδας, που κάνει το μαύρο άσπρο, με γνώμονα την προάσπιση της αστικής ιδεολογίας.

Η πείρα του παρελθόντος, θεμέλιο για τον σοσιαλισμό

Το τέταρτο κουαρτέτο – αφιέρωμα, σε αργούς και γρήγορους ρυθμούς, στο πρόσωπο του αταλάντευτου μαχόμενου τραγουδοποιού, ολοκληρώνεται αυτό το Σαββατοκύριακο.

Χωρίς να σημαίνει ότι ο Φώντας Λάδης δεν παραμένει πάντα ανοιχτός σε νεοπαγείς ερμηνείες, αφού οι λέξεις δεν εκπέμπουν στατικά και μονότροπα νοήματα, αλλά μέσω της αισθητικής προσέγγισής τους, προκαλούν καινοτόμες συνάψεις, κυρίως με τη νέα γενιά.

Αυτή θα κρίνει και θ’ αποφασίσει σε ποιο βαθμό η πείρα του παρελθόντος αποτελεί γόνιμο λίπασμα για επαναστατική σκέψη.

«Ο θάνατος του κομσομόλου», ένα τραγούδι για την ΚΝΕ

Η νεολαία, λοιπόν, με καθοδηγητή την ΚΝΕ, στους χώρους πάλης, όπου δοκιμάζονται οι αγωνιστικές αντοχές των νέων αγοριών και κοριτσιών, ας σταθεί στο ποίημα «Ο θάνατος του κομσομόλου».

Οι στίχοι ανήκουν στον Σοβιετικό, εσθονικής εθνικότητας, πρωτοπόρο ποιητή Νικολάι Μαρτίνοβιτς Κοόλ (1902 – 1974). Τους έγραψε, το 1924, σε ηλικία 22 ετών, πριν ακριβώς έναν αιώνα.

Τέσσερα χρόνια μετά, έβαλε τη μουσική ο συνθέτης Αλεξάντρ Βασίλιεβιτς Αλεξαντρόφ (1883 – 1946), φτιάχνοντας ένα «κόκκινο» δυναμωτικό χαρμάνι, το οποίο ατσάλωσε τους μαχητές νεολαίους.

«Αλογό μου πιστό, σκοτώθηκα για τους εργάτες»

Ηταν ένα από τα τραγούδια του Κόκκινου Στρατού, το οποίο το είχε στα χείλη του το Πρώτο Σύνταγμα Ιππικού, με διοικητή τον στρατάρχη και φίλο του ηγέτη Ιωσήφ Στάλιν Σεμιόν Μιχαΐλοβιτς Μπουντιόνι (1883 – 1973). Ολόκληρο, στα λαγαρά Ελληνικά του Φώντα Λάδη:

Στο ποτάμι μακριά τρεμοσβήνει η αυγή / και φωτιές στον ορίζοντα λάμπουν. / Του Μπουντιόνι μια φούχτα στρατιώτες πιστοί / στη γαλήνη καλπάζαν του κάμπου.

*

Πέρα δώθε γυρίζανε ώρα πολλή / μες στη νύχτα και ψάχναν στις λόχμες, / όταν ξάφνου βαθιά στην ουκράνικη γη / των Λευκών ξεπροβάλαν οι λόγχες.

*

Δίχως φόβο κανένα χιμούν στον εχθρό / κι αδυσώπητη μάχη αρχίζει. / Μα τη δόλια καρδιά ένα βόλι καυτό / του φτωχού κομσομόλου τσακίζει.

*

Απ’ το κόκκινο τ’ άλογο πέφτει βαρύς / και σιμά του για πάντα κοιμάται. / Αλογό μου πιστό, στην καλή μου να πεις / πως σκοτώθηκα για τους εργάτες.

Διεθνιστικές μπαλάντες για τη λευτεριά των λαών

Το σώμα του βιβλίου δύναται να λειτουργήσει κι ως ανασκαφή στη διεθνιστική συλλογική μνήμη, με τα εθνικά χαρακτηριστικά της. Από τα εννέα άσματα της ενότητας «Μπαλάντες της λευτεριάς» – άγνωστα τα περισσότερα – τα τέσσερα έχουν μελοποιηθεί, πριν από περίπου μισό αιώνα, στον δίσκο του Θάνου Μικρούτσικου «Τραγούδια της λευτεριάς» («Λύρα», 1978). Τα ζωντανεύει η φωνή της Μαρίας Δημητριάδη, με τη φωτογραφία της να κυριαρχεί σ’ όλο το εξώφυλλο του βινυλίου.

Ας τα θυμηθούμε: «Αφρική», «Κύπρος», «Τσε Γκεβάρα», «Χιλή». Και να μην ξεχάσουμε το λαοπρόβλητο «Ο φασισμός», το οποίο, όμως, δεν περιέχεται στην έκδοση της «Σύγχρονης Εποχής».

Εκτός απ’ αυτά, ακόμη θησαυρίζονται τα υψηλής έντασης καλλιτεχνήματα «Αρης Βελουχιώτης», «Λουμούμπα», «Απ’ το Χάρλεμ και το Ρίο», «Το αραβικό άλογο».

Τη «Ρώσικη επανάσταση» την αναφέραμε στο δεύτερο μέρος του αφιερώματος στον Φώντα Λάδη, για να αποδείξουμε την αδιάπτωτη σχέση του δημιουργού με την Οκτωβριανή Επανάσταση.

Ολα μα όλα έλκουν την καταγωγή τους από τα εθνικοαπελευθερωτικά και αντιαποικιοκρατικά κινήματα για ανεξαρτησία και τις επαναστατικές διαδικασίες για την ανατροπή του καπιταλισμού και την εμπέδωση του σοσιαλισμού.

Ο εικοστός αιώνας δολοφονημένος από τον ιμπεριαλισμό

Ο ιστορικός χρόνος είναι ο εικοστός αιώνας, σημαδεμένος από τα μείζονα γεγονότα, τα οποία σφραγίζουν τους λαούς που ακολουθούν τη σωστή πλευρά της Ιστορίας:

Η δική μας ΕΑΜική Αντίσταση εναντίον των ξένων κατακτητών, με πρωταγωνιστή το λαϊκό ίνδαλμα, τον αρχικαπετάνιο του ΕΛΑΣ Αρη Βελουχιώτη.

Η αφρικανική ήπειρος, με πρωτοπόρο τον άγρια δολοφονημένο Κονγκολέζο ηγέτη Πατρίς Λουμούμπα, από τους Βέλγους αποικιοκράτες.

Η Λατινική Αμερική, με κορύφωση την ανατροπή της κυβέρνησης Σαλβαδόρ Αλιέντε, οργανωμένη από τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, με εργαλείο τους τον δικτάτορα Πινοσέτ.

Η Κούβα της Επανάστασης, στην οποία κυριαρχεί η μορφή του μαχητή – γιατρού Τσε Γκεβάρα, που έπεσε νεκρός από τις σφαίρες του αμερικανοκίνητου βολιβιανού στρατού.

Ο διαρκής Παλαιστινιακός Αγώνας εναντίον του κράτους – δολοφόνου, του Ισραήλ, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα, χωρίς να έχουν ακόμη αποκτήσει οι Παλαιστίνιοι τη δική τους εθνική επικράτεια.

Η αυτοδιάθεση της Κύπρου και η διχοτόμησή της, ελέω δικτατορίας, μετά την ψευδεπίγραφη ανεξαρτησία της, με «εγγυήτρια» τη Μεγάλη Βρετανία.

Τα αδικαίωτα δικαιώματα των μαύρων της επικυρίαρχης λευκής και χριστιανικής Αμερικής, που καθημερινά ζουν τη βία του πιστολέρο αστυνομικού.

Το αιματοκύλισμα των Παλαιστινίων στο Τελ Αλ Ζαατάρ

Από τις 7 Οκτώβρη της περασμένης χρονιάς, συμπληρώνονται 100 μέρες σφαγής του Παλαιστινιακού λαού, με 23.968 νεκρούς. Στη μνήμη τους αφιερώνουμε το ποίημα του Φώντα Λάδη «Το αραβικό άλογο».

Γράφεται, ενώ ακόμη δεν έχει στεγνώσει το αίμα, μετά την εισβολή χριστιανών φαλαγγιτών, στις 12 Αυγούστου 1976, σε στρατόπεδο Παλαιστίνιων προσφύγων, το οποίο έχει στηθεί στο προάστιο Τελ Αλ Ζαατάρ της Βηρυτού. Ολόκληρο το σπαρακτικό ποίημα – καταγγελία:

Οταν θα σηκωθεί τ’ αραβικό το άλογο / στα τέσσερά του πόδια και τινάξει το κεφάλι, / το μαύρο, το πολεμικό, τ’ αραβικό το άλογο, / και χρεμετίσει και χτυπήσει με οργή στο χώμα τις οπλές του / κι ο ουρανός καθάριο δάκρυ θα λικνίζεται στα μάτια του / και τ’ άλλο κόκκινο σαν αίμα απ’ το Τελ Αλ Ζαατάρ, / τότε τον καλπασμό φοβήσου, / είναι τα χρόνια που έρχονται απ’ το μέλλον / κι έχουν σπαθί πεντάμορφο στα χέρια τους / κι έχουνε όλα τη φωνή της επανάστασης.

*

Οταν θα δεις ένα πρωί τ’ αραβικό το άλογο / με τάξη να καλπάζει απ’ το Ομάν ως τη Σαχάρα, / τη νύχτα με τ’ αστέρια σέλα έχοντας, / με δίχως καβαλάρη την εκδίκηση, / το φοβισμένο, το ταπεινωμένο κι όμορφο, τ’ αραβικό το άλογο, / σωστά και δίχως βιάση επελαύνοντας, / τότε, καρδιά μου, μέρωσε και γλύκανε, / τότε, καρδούλα, λύσε την κιθάρα σου, / ο κόσμος θε ν’ ακούσει το τραγούδι σου / κι η έρημος θα πάρει το κορμάκι μου.

ΥΓ: Τώρα νυχτώνει κάτι αστέρια παρήγορα / Κοιτούν μα δεν βλέπουν γιατί τυφλά / Τα μάτια με ραφές αίματος προς τα επάνω / Το φως διά της αφής χαϊδεύεται σκότος / Κι όσο σκοτεινιάζει η νύχτα στον ορίζοντα / Με τις τελευταίες του ηλίου ακτίνες ερυθρός / Μόνον ουρανό δεν λες αυτόν τον αιματώδη

(Συνεχίζεται)

Γράφει ο
Βασίλης ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ
Δημοσιογράφος, συγγραφέας, κριτικός βιβλίου

Αναδημοσιεύεται από την εξαιρετική στήλη “Δαχτυλικά Αποτυπώματα” του Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου 20-21/1/2024

Δείτε όλα τα άρθρα της σειράς εδώ