Γιάννης Καραβίδας: Το δικό μας Κόμμα

Σε ηλικία 85 ετών έφυγε από τη ζωή ο ποιητής – συγγραφέας Γιάννης Καραβίδας, πρώην πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών.

Ο Γιάννης Καραβίδας γεννήθηκε στη Μικρή Γότιστα Ιωαννίνων το 1934. Έκτος στη σειρά από τα οχτώ παιδιά μιας φτωχής αγροτικής οικογένειας μεγάλωσε με πολλές στερήσεις που σημάδεψαν αδρά τη ζωή του, πολύ περισσότερο όταν αυτές οξύνθηκαν μέσα στο κλίμα της κατοχής με όλες τις μετέπειτα επιπτώσεις της. Ωστόσο, βιώνοντας τις όποιες οδυνηρές καταστάσεις, τόσο σαν παιδί όσο και σαν έφηβος, οξύνθηκε μέσα του και η αγωνιστική του διάθεση, η θέληση του να παλέψει για ένα δίκαιο και ειρηνικό κόσμο.

Γιάννης Καραβίδας (1934-2019)

Η θέλησή του αυτή εκφράζεται άμεσα ή έμμεσα μέσα από το έργο του γενικά και ταυτόχρονα, υλοποιείται σε μια καθημερινή πρακτική. Στο δημοτικό σχολείο του χωριού του, έμαθε τα πρώτα γράμματα, όμως αποφοίτησε στα Γιάννινα, όπου στη συνέχεια σπούδασε παιδαγωγικά ως οικότροφος στο Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς για να πάρει το πτυχίο του εκπαιδευτικού το 1957. Μετά τη στρατιωτική του θητεία άσκησε το εκπαιδευτικό του λειτούργημα σε σχολεία της Μακεδονίας, της Ηπείρου και της Αττικής μεταγγίζοντας στους μαθητές του πνεύμα κοινωνικής δικαιοσύνης κι αγωνιζόμενης ελπίδας για το ποθούμενο καλύτερο αύριο του κόσμου. Στο μεταξύ, έγγαμος με την Αθηνά Μπανιά η οποία του συμπαραστάθηκε στο έργο του, τον στήριξε επάξια στη ζωή κι αφού του χάρισε, παράλληλα στο διάβα του χρόνου, μια κόρη, ένα γιο και 3 εγγόνια, «έφυγε» απ’ τη δική της τη ζωή κατά πως θέλησε η κοινή και σκληρή μοίρα των ανθρώπων.

Ο Γιάννης Καραβίδας με τη λογοτεχνία ασχολήθηκε από μαθητής ακόμα του Δημοτικού Σχολείου, γράφοντας ποίηση. Ποιήματά του άρχισαν να δημοσιεύονται από τα πρώτα γυμνασιακά του χρόνια.

Το ποίημά του Γιάννη Καραβίδα “Το δικό μας Κόμμα” γράφτηκε για τα 95χρονα του ΚΚΕ

Το δικό μας Κόμμα

Το δικό μας Κόμμα, σύντροφοι,
δεν έχει ηλικία,
όπως δεν έχει ηλικία ο ουρανός.
Δεν γεννήθηκε απ’ το Χρόνο
για να ‘χει ηλικία,
αλλα γεννάει το Χρόνο,
όπως τον γεννάει το Φως.
Δεν γεννήθηκε στο Χθες,
αλλά πριν μάθουμε ακόμα να μετράμε
το Χθες, το Σήμερα, το Αυριο.
Γεννήθηκε μαζί με τη ζωή του Άστρου μας,
για να ‘χει ο σπόρος έναν τρόπο
να παλεύει με την πέτρα
και να σκάει στον Ήλιο,
τρέφοντας την προσδοκία των όντων.

Το δικό μας Κόμμα, σύντροφοι,
έχει το περίγραμμα του Όλου.
Είναι κομμάτι απ’ το Σύμπαν.
Είναι η καρδιά στο στέρνο
και μαζί ακέραιος ο Άνθρωπος
και το έργο του διαμέσου των αιώνων.
Το δικό μας Κόμμα
είναι κομμάτι που ενώνει
κι όχι που χωρίζει.
Ενώνει τη Ζωή,
ενώνει το Χώρο,
ενώνει την ειρήνη των άστρων
με την επί Γης ειρήνη
π’ οραματιζόμαστε όλοι,
ζωντανοί και νεκροί,
πέρα από τόπους και χρόνους.

Στο δικό μας Κόμμα, σύντροφοι,
ελπίζει το παιδί ότι άυριο θα μεγαλώσει,
ελπίζει ο αθέλητα κακός ότι αύριο θα συγχωρεθεί,
ο καλός ότι θα δικαιωθεί,
όταν έρθει η ώρα των νεκρών
να σημάνουν τις καμπάνες της Ανάστασης,
κατά πως έχουν προφητέψει
οι εξόριστοι ποιητές των αιώνων.
Στο δικό μας Κόμμα ελπίζει
το τελευταίο δέντρο του Αμαζονίου
ότι θ’ αναστηθούν τ’ αδέρφια του
να ρίξουν τη δροσιά τους
στις αυλές του Κόσμου.
Τώρα που η Γη μας έγινε μικρή,
ώστε να χωράει στο σπίτι μας μέσα απ’ τον πόλεμο,
στο δικό μας Κόμμα ελπίζει
να μην πάψει να χωράει στο σπίτι μας,
όμως μόνο μεσα απ’ την ειρήνη.

Το δικό μας Κόμμα, σύντροφοι,
είναι η αστραπή στο σκοτάδι
για να κάνουμε βήματα μπροστά
-κάθε που αστράφτει κι ένα βήμα-
ν’ ανταμώσουμε την πληγωμένη Αυγή
πίσω απ’ τα όρη.

Το δικό μας Κόμμα,
είναι το Κόμμα όσων γεννήθηκαν
κι όσων θα γεννηθούν,
κι ας μην ψάχνουμε να βρούμε την αρχή του
στα παλία δεφτέρια των Αγώνων.
Όπως οι Αγώνες, έτσι και το Κόμμα το δικό μας
έχει την αρχή του έξω απ’ την Ιστορία,
στο άπειρο της Αγάπης.
Έχει τις ρίζες του παντού κι απλώνεται
από εκεί που η ζωή πρωτοπάλεψε
να κερδίσει την ανάσα της απ’ την πέτρα,
να κερδίσει τη φωτιά απ’ τον Ήλιο
σκίζοντας τα μαύρα πέπλα που την έκρυβαν,
με την αιχμηρή
-σαν την άκρη του δαδιού-
καρδιά της.
Σε κείνη τη φωτιά απ’ τον Ήλιο,
καθισμένοι όλοι ένα γύρο
-γεννημένοι και αγέννητοι-
ορκιστήκαμε να μείνουμε για πάντα σύντροφοι,
κερνώντας ο ένας το αίμα του στον άλλο.
Έτσι έγινε τότε και ορκιστήκαμε
το άπειρο Μέλλον να ΄ναι για πάντα δικό μας.
Τότε ήταν π ‘ορκιστήκαμε
Ισότητα αιμάτων
για να μη συμβαίνει το αφύσικο
μεταξύ των ζωντανών,
άλλοι να ζουν τη ζωή τους
κι άλλοι το θάνατό τους.

Την Ιστορία του Κόμματος μας, σύντροφοι,
δε μπορούν να τη μετρήσουν οι αριθμοί,
ούτε να την ιστορήσουν οι σελίδες
οι γραμμένες με αίμα. Μόνο
κάτι γράμματα πανύψηλα,
ανάμεσα στις καρδιές και στον Ήλιο,
ώσπου να λαμπαδιάσουν, να καούν,
κι ούτε που θα χρειάζονται άλλο πια,
αφου τα σκοτάδια θα ‘χουν γίνει λάμψη,
και δε θα φοβόμαστε μήπως
το αύριο έρθει χειρότερο απ’ το χθες,
για να ‘χουμε πάντα την ανάγκη
ενός όπλου, όπως αυτό το ποίημα,
το απείθαρχο στους νόμους της μουσικής.
Τότε πια δε θα πεινάμε το Σήμερα,
αφού δε θα μας κλέβουν οι γύπες
το ψωμί και τα όνειρα
πέρα στους λόφους με τις μαργαρίτες.

Στο δικό μας Κόμμα, σύντροφοι,
θα χωρέσουμε όλοι στο απροσμέτρητο Αύριο,
όπως χωρέσαμε όλοι στο απροσμέτρητο Χθες.
Φτάνει να μάθουμε όλοι στα παιδιά μας
ν’ αποφεύγουν τις άγονες λέξεις
και να προσεύχονται με γόνιμες πράξεις,
στην παντοδυναμία του Ανθρώπου.

Το 1965 ο Γιάννης Καραβίδας εμφανίζεται επίσημα στα Γράμματα με την ποιητική του συλλογή «Σπίθες στο μάρμαρο» για ν’ ακολουθήσουν οι εξής:

«Ίχνη στο μαύρο και στο άσπρο» (1971), «Ημερολόγιο εξόδου» (1973), «Μέρες της ιστορίας μας» (1975), «Poesie» (1977), «Ο άλλος ήλιος» (1978), «Τα παιδιά του 1979 μ.Χ.» (1979), «Διασταυρώσεις» (1981), «Διασταυρώσεις β’» (1985), «Κυπριακοί απόηχοι» (1988), «Ποιήματα 1965-1985» (1994), «Ένας ήλιος νυκτόβιος» (1997), «Σπορά στην άσφαλτο» (2001).

Επίσης, τύπωσε σε βιβλία του τα εξής κριτικά δοκίμια:

«Ο ποιητής Φοίβος Δέλφης» (1972), «Το πολυτεχνείο στην ποίηση της Λιλής Ιακωβίδη» (1976), «Λιλή Ιακωβίδη η ποιήτρια της νιότης» (1978), «Ο γνήσιος ανθρωπισμός στην ποίηση του Θαλή Ρητοριδη» (1980), «Φυσιολατρία και ανθρωπιά μέσα από τα γιαννιώτικα σονέτα και τους λυρικούς στοχασμούς του Γιώργου Βρέλλη» (1982), «Η ποιητική πορεία του Βασίλη Κραψίτη» (1984), «Η διαλεκτική της ειρήνης στην ποίηση του Γιώργου Κουλούκη» (1990), «Η Ναταλία Αποστολοπούλου και η γυναίκα της αντίστασης» (1999), «Νίκη Κακαβά Γαρίδη η ποιήτρια της όψιμης τόλμης» (2000).

Ο Γιάννης Καραβίδας έγραψε ακόμη πολλά άρθρα και κριτικά σημειώματα σ’ εφημερίδες και περιοδικά, έκανε παρουσιάσεις λογοτεχνών και διαλέξεις και συνεργάστηκε για μια περίπου δεκαετία ως κριτικός λογοτεχνικών βιβλίων με την εφημερίδα «Ριζοσπάστης».

Διαθέτει επίσης ανέκδοτο ποιητικό, δοκιμιακό και πεζογραφικό έργο. Ποιήματα του Γιάννη Καραβίδα μεταφράστηκαν στα ιταλικά, γαλλικά, πολωνικά και ουγγρικά.

Ο Ούγγρος νεοελληνιστής Kalman Szabo, κατατάσσοντας το Γιάννη Καραβίδα στη γενιά του ’60 τον συμπεριλαμβάνει στο βιβλίο του «Βυζαντινή και νεοελληνική λογοτεχνία».

Γενικά το έργο του αναφέρεται σ’ ελληνικές εγκυκλοπαίδειες, σε βιβλία ιστορίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας και ανθολογείται σε δικές μας και ξένες ανθολογίες.

Ο Γιάννης Καραβίδας διετέλεσε πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών και έχει τύχει πολλών άλλων τιμητικών διακρίσεων.

(Το βιογραφικό σημείωμα προέρχεται από την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών)