Γιάννης Ρίτσος: Μπροστά σε μια φωτογραφία του Λαμπράκη
Το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου που παρουσιάζουμε στη χειρόγραφη μορφή του, δεν είναι το μοναδικό που ο μεγάλος μας ποιητής έγραψε για τον Γρ. Λαμπράκη. Η ημερομηνία κάτω δεξιά δείχνει ότι το ποίημα γράφτηκε την επόμενη μέρα αφότου ξεψύχησε ο μάρτυρας – ήρωας της ειρήνης.
Στις 27 του Μάη 1963 φεύγει από τη ζωή ο αγωνιστής – μάρτυρας της ειρήνης Γρηγόρης Λαμπράκης. Για πέντε μέρες νοσηλευόταν σε κωματώδη κατάσταση μετά τη δολοφονική επίθεση που δέχτηκε από παρακρατικούς στη Θεσσαλονίκη.
Ο Γρηγόρης Λαμπράκης ήταν πρώην βαλκανιονίκης, υφηγητής της Ιατρικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη και συνεργαζόμενος βουλευτής με την ΕΔΑ. Χτυπήθηκε με λοστό στο κεφάλι από τον Μανώλη Εμμανουηλίδη, που βρισκόταν πάνω στην καρότσα ενός τρίκυκλου, που οδηγούσε ο Σπύρος Γκοτζαμάνης. Οι δυο αυτοί άνθρωποι του υποκόσμου ήταν μέλη της αντικομμουνιστικής οργάνωσης «Καρφίτσα», που καθοδηγούταν από την Χωροφυλακή και την Ασφάλεια Θεσσαλονίκης.
Λίγο πριν την δολοφονική επίθεση στον Γρ. Λαμπράκη είχε ολοκληρωθεί συγκέντρωση που είχε οργανώσει στη Θεσσαλονίκη το τοπικό παράρτημα της ΕΕΔΥΕ με ομιλητή τον γιατρό βουλευτή της ΕΔΑ. Στην ίδια συγκέντρωση χτυπήθηκε από τραμπούκους και το στέλεχος του ΚΚΕ και βουλευτής της ΕΔΑ Γιώργης Τσαρουχάς, που θα δολοφονηθεί αργότερα στη διάρκεια της δικτατορίας μετά από φριχτά βασανιστήρια.
Το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου που παρουσιάζουμε στη χειρόγραφη μορφή του, δεν είναι το μοναδικό που ο μεγάλος μας ποιητής έγραψε για τον Γρ. Λαμπράκη. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό της Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και την Ειρήνη «Δρόμοι της Ειρήνης» (τεύχος Ιούνη 1963 – πηγή Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας). Η ημερομηνία κάτω δεξιά δείχνει ότι το ποίημα γράφτηκε την επόμενη μέρα αφότου ξεψύχησε ο μάρτυρας – ήρωας της ειρήνης Γρηγόρης Λαμπράκης.
