«Η κούνια» – Ο Μοχαμμάντ Χεμματί συναντά τον Αλέξανδρο Κυπριώτη

Ο Μοχαμμάντ Χεμματί γεννήθηκε το 1979 στο Ιράν, όπου ζει και εργάζεται μέχρι σήμερα ως μεταφραστής γερμανόφωνης λογοτεχνίας. Τα τελευταία 12 χρόνια έχει μεταφράσει μεταξύ άλλων Γιόζεφ Ροτ, Χανς Φάλλαντα, Μίχαελ Κουμπφμύλλερ και Όιγκεν Ρούγκε. «Η κούνια» είναι η πρώτη ποιητική συλλογή του και εκδίδεται για πρώτη φορά τόσο στα Περσικά όσο και σε ελληνική μετάφραση. 

Ο κόσμος αυτού του σύγχρονου Ιρανού ποιητή, βαθιά συνδεδεμένου με την περσική ποιητική παράδοση, είναι γέννημα των κοινωνικών συνθηκών της χώρας του, αλλά καταφέρνει να συμπυκνώνει τα τραύματα, τις άσβεστες ελπίδες και τα όνειρα του ανθρώπου εν γένει, ανεξαρτήτως θρησκείας, εθνικότητας και γεωγραφικών συντεταγμένων. Τα ποιήματα του, γεμάτα λυρικές εικόνες, με απλή γλώσσα και λιτό ύφος, μιλούν κατ’ ευθείαν στην ψυχή του αναγνώστη. 

Όνειρο

Ένα μεγάλο όνειρο
τόσο μεγάλο που εσύ
με όλη σου την ομορφιά
μέσα του ν’ αλωνίζεις
εις τους αιώνας των αιώνων.
Θάνατος είναι που ’μαι ξυπνητός.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το ομώνυμο ποίημα αυτής της πρώτης ποιητικής συλλογής του Μοχαμμάντ Χεμματί, «Η κούνια», αποτέλεσε την εναρκτήρια απόπειρα, «A empt #1», του πρότζεκτ «Abolish Borders With Words» («Καταργούμε τα σύνορα με λέξεις»), το οποίο έχουν αγκαλιάσει πολλοί μεταφραστές και μεταφράστριες ανά τον κόσμο, και έχει ήδη μεταφραστεί σε περισσότερες από σαράντα γλώσσες. 

Η μετάφραση της ποιητικής συλλογής στα Ελληνικά από τον Αλέξανδρο Κυπριώτη έγινε σε στενή συνεργασία με τον ποιητή, στο πλαίσιο του «Εργαστηρίου μετάφρασης σύγχρονης περσικής και ελληνικής ποίησης εν προόδω» (35hours.org), το οποίο ίδρυσαν οι δύο ποιητές και μεταφραστές στο «Ευρωπαϊκό συμπόσιο μεταφραστών» στο Στράλεν της Γερμανίας τον Αύγουστο του 2018. 

Έπειτα από ένα μεγάλο ταξίδι, οι λέξεις του Μοχαμμάντ Χεμματί κατάφεραν να καταλύσουν τα σύνορα και με όχημα αυτή τη δίγλωσση έκδοση, στην περσική και ελληνική γλώσσα, να φτάσουν στην Αθήνα. 

Ο Μοχαμμάντ Χεμματί και ο Αλέξανδρος Κυπριώτης γνωρίστηκαν τον Αύγουστο του 2018 στο «Ευρωπαϊκό Συμπόσιο Μεταφραστών» στο Στράλεν στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία της Γερμανίας, όπου διέμεναν ως υπότροφοι μεταφραστές γερμανόφωνης λογοτεχνίας. Εκεί αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν τη γερμανική γλώσσα ως γέφυρα μεταξύ των Περσικών και των Ελληνικών, δοκιμάζοντας να μεταφράσουν ο ένας ποιήματα του άλλου στη μητρική τους γλώσσα. Κατά την εντατική συνεργασία τους αποφάσισαν ότι μετά την ολοκλήρωση της μετάφρασης των δικών τους ποιημάτων θα συνεχίσουν με τη μετάφραση άλλων σύγχρονων Ιρανών και Ελλήνων ποιητών, μαθαίνοντας ουσιαστικά ο ένας τη μητρική γλώσσα του άλλου. Έτσι δημιουργήθηκε το «Εργαστήρι μετάφρασης σύγχρονης περσικής και ελληνικής ποίησης εν προόδω». 

Μικρές σκοτούρες

Μια ολόκληρη ζωή
σαν ντροπή
πίσω απ’ τις μεγαλύτερες τις αδελφές σας,
την Aγάπη
και την Eλευθερία,
σας έκρυβα.
Μια ολόκληρη ζωή χτυπούσα τα μεγάλα τα τύμπανα,
για να μην ακούει κανένας τις κραυγές σας.
Τώρα είστε ελεύθερες,
μικρές μου σκοτούρες,
φτώχεια
μοναξιά.
Μπορείτε να βγείτε βούκινο
τώρα
που τα μάτια και τ’ αφτιά έχουνε μπουχτίσει
και οι κραυγές σας,
σαν τον ήχο ενός νομίσματος που ’πεσε μες στην αγορά των χαλκουργείων, θα χαθούνε.

Ο Μοχαμμάντ Χεμματί γεννήθηκε το 1979 στην πόλη Ζαράντε της Σαβέ στο Ιράν και σπούδασε Μετάφραση γερμανικής λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο της Τεχεράνης. Ζει στη γενέτειρά του, όπου εργάζεται ως μεταφραστής γερμανόφωνης λογοτεχνίας. Μεταξύ άλλων έχει μεταφράσει Χανς Φάλλαντα, Νέλλυ Ζακς, Μίχαελ Κουμπφμύλλερ και Όιγκεν Ρούγκε και έχει λάβει διάφορες υποτροφίες (Ίδρυμα Bosch, Ίδρυμα Τεχνών της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, Γερμανική Υπηρεσία Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών). Η μετάφρασή του του μυθιστορήματος Εμβατήριο Ραντέτσκυ του Γιόζεφ Ροτ στα Περσικά τιμήθηκε το 2018 με το Βραβείο Αμπολχασσάν Νατζαφί. Τα τελευταία 15 χρόνια γράφει ποιήματα, εκ των οποίων έχει δημοσιεύσει ελάχιστα στο μπλογκ του. Τον Φεβρουάριο του 2019 δημοσιεύθηκαν ποιήματά του στο γερμανικό λογοτεχνικό περιοδικό Poetin. Η πρώτη του ποιητική συλλογή θα κυκλοφορήσει το 2019 στην Ελλάδα, σε μία δίγλωσση έκδοση από τις Εκδόσεις Σκαρίφημα. 

Η κούνια

Μια κούνια ήθελα να σκαρώσω
για τις λέξεις που ορφάνεψαν.
Πού να ’ξερα πως
μόλις οι λέξεις ησυχάσουν
τον άνθρωπο τον πιάνει ανησυχία.

O Αλέξανδρος Κυπριώτης γεννήθηκε το 1968 στην Αθήνα και σπούδασε Γερμανική Γλώσσα και Φιλολογία στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει μεταφράσει μεταξύ άλλων Τόμας Μανν, Μπότο Στράους, Μαρσέλ Ράιχ-Ρανίτσκι, Φραντς Κάφκα, Μάριο Βιρτς, Τερέζια Μόρα, Ελφρήντε Γέλινεκ, Ίνγκεμποργκ Μπάχμανν, Τζέννυ Έρπενμπεκ, Ερνστ Βάις και Χανς Έριχ Νόσσακ. Επί σειρά ετών δίδασκε μετάφραση γερμανόφωνης λογοτεχνίας. Έχει γράψει θεατρικά έργα, διηγήματα, μικρά πεζά, παραμύθια και ποιήματα. Κείμενά του έχουν δημοσιευτεί στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο. Το 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων Μ’ ένα καλά ακονισμένο μαχαίρι. Ιστορίες ανθρώπων (Εκδόσεις Ίνδικτος). Τον Μάρτιο του 2019 ανέβηκε στη Θεσσαλονίκη το θεατρικό έργο του Γκλόρυ Νταίηζ σε σκηνοθεσία Κλαίρης Χριστοπούλου.. Η πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο Μπορεί επίτηδες να μένω από τσιγάρα κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2019 από τις Εκδόσεις Σκαρίφημα.