Κυριακή πρωί μ’ ένα ποίημα: «Απαγόρευση κυκλοφορίας» του Α. Καντίρ

Από τις πιο αγωνιστικές φωνές της τούρκικης ποίησης, ο Α. Καντίρ (İbrahim Abdülkadir Meriçboyu) γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1917 και έφυγε από τη ζωή την 1^η του Μάρτη 1985.

Ο Α. Καντίρ θεωρείται ένας από τους κυριότερους εκπρόσωπους της γενιάς του ’40, που μαθήτεψε στο μετερίζι του μεγάλου Ναζίμ Χικμέτ, τραγούδησε τα προβλήματα και τους οραματισμούς του λαού, υπηρέτησε ένθερμα το σοσιαλιστικό ρεαλισμό και καταδιώχτηκε αμείλικτα από τη φιλοναζιστική, τότε, άρχουσα τάξη της Τουρκίας.

Η πρώτη γνωριμία του Α. Καντίρ με τους καταπιεστικούς μηχανισμούς της αντίδρασης έγινε το 1938. Μαθητής της Στρατιωτικής Σχολής πιάστηκε και φυλακίστηκε μαζί με τον Ναζίμ Χικμέτ, με τη στημένη κατηγορία της «απόπειρας εξέγερσης στο στράτευμα».

Λίγα χρόνια αργότερα, το 1943, κυκλοφόρησε την πρώτη ποιητική του συλλογή «Προκήρυξη», που απαγορεύτηκε αμέσως και του στοίχισε 5 χρόνια φυλακές και εξορίες. Από τότε έζησε αμέτρητους διωγμούς, με αποκορύφωμα την πολύμηνη φυλάκισή του το 1980, από το στρατιωτικό καθεστώς, που είχε σαν αποτέλεσμα να κλονιστεί ανεπανόρθωτα η ταραγμένη υγεία του.

Όπως σημειώνει ο μεταφραστής Γιώργος Μπόζης (Μποζόπουλος) στη Μηνιαία Επιθεώρηση Τέχνης “Πολιτιστική”, η ποίηση του Α. Καντίρ, όσο κι αν έχει αφετηρία της το πρωτοποριακό έργο του Ναζίμ Χικμέτ, κατορθώνει να διαμορφώσει ένα προσωπικό ύφος, που με χαρακτηριστικά τρυφερό, απαλό λυρισμό, δίνει μια ασίγαστη πνοή στα βάσανα και τις ελπίδες των καταπιεσμένων. Στο ποιητικό έργο του Α. Καντίρ, εκφράζονται κύρια τα προσωπικά βιώματα του ποιητή και κυριαρχούν η απλότητα της έκφρασης και η ωμή αλήθεια, ενώ παραμερίζονται συνειδητά τα λεκτικά στολίδια και οι σχολαστικοί συλλογισμοί.

Α. Καντίρ (İbrahim Abdülkadir Meriçboyu, 1917-1985)

Οι υπόλοιπες ποιητικές συλλογές του Α. Καντίρ είναι: «Καλώς ήρθες Χαλίλ Ιμπραχίμ» (1950), «Τα τέσσερα παράθυρα» (1962), «Ενώ θα μπορούσες να ζεις ευτυχισμένος» (1968). Επίσης έχει δημοσιεύσει δεκάδες ποιήματα σε εφημερίδες και περιοδικά.

Άλλη σημαντική προσφορά του Α. Καντίρ, είναι το πλούσιο κι αξιόλογο μεταφραστικό του έργο. Μετέφρασε Χαγιάμ, Μεβλανά, Μπρεχτ, Ελυάρ, Βρεττάκο, κ.ά. Κορυφές του μεταφραστικού του έργου αποτελούν η Ιλιάδα και η Οδύσσεια του Ομήρου καθώς και η τρίτομη Ανθολογία παγκόσμιας προοδευτικής ποίησης.

Ο Α. Καντίρ με τον Ναζίμ Χικμέτ στις Στρατιωτικές Φυλακές της Άγκυρας, το 1938

Ο Α. Καντίρ, πέρα από τη λογοτεχνική του προσφορά, ξεχώρισε και σαν μαχητής της ειρήνης και της δημοκρατίας με την υποδειγματική σεμνότητα κι εντιμότητά του.

Απαγόρευση κυκλοφορίας

Τι πάρε δώσε έχουμε μαζί, φαντάροι,
κυριακάτικα η ζητάτε από μας,
γιατί δεν μας αφήνετε στους δρόμους,
μανταλωμένοι πίσω από πόρτες και παράθυρα πνιγόμαστε,
πεθαίνουμε από πλήξη,
φαντάροι, τι γυρεύετε στη γειτονιά μας;

Σήμερα δε θα πετάξουν οι χαρταετοί,
δεν έχει κρυφτούλι, σκοινάκι, τσουλήθρα,
ούτε μαντολάτα, στραγάλια, γλειφιτζούρια,
απαγορεύεται να πεταχτώ ακόμα και στο γείτονά μου
φαντάροι, γιατί φαρμακώσατε την Κυριακή μας;

Κλειδωμένοι στο σπίτι
πνιγόμαστε, πεθαίνουμε από πλήξη
φευγάτε γρήγορα από δω, φαντάροι.

Η βαριάρρωστη μάνα μου,
δέχομαι τα πάντα, λέει και ξαναλέει,
την απαγόρευση, την πλήξη, την ασφυξία, το θάνατο,
φτάνει να μην πάρουν τον πατέρα.

Φευγάτε γρήγορα από δω, φαντάροι!

Μη λες

Μη λες τι ατέλειωτος που ’ναι ο δρόμος
Ατέλειωτος δρόμος δεν υπάρχει.
Μη λες τι δύσβατο που ’ναι το βουνό
Δεν υπάρχουν δύσβατα βουνά.
Μη λες τι απρόσιτη που ’ναι η πατρίδα
Απρόσιτη πατρίδα δεν υπάρχει.
Φτάνει να μην απελπίζεσαι…

(Μετάφραση: Γιώργος Μπόζης)

“Κυριακή πρωί μ’ ένα ποίημα”: Δείτε όλα τα ποιήματα εδώ.